Pracodawcy krytycznie oceniają nowe uprawnienia PIP

Nowelizacja ustawy o PIP, przyznająca inspektorom pracy prawo do samodzielnego przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę budzi poważne obawy wśród organizacji pracodawców. Ich zdaniem to rozwiązanie, które może prowadzić do destabilizacji rynku pracy, naruszenia konstytucyjnych zasad oraz pogłębienia niepewności prawnej. Wdrożenie reformy planowane jest na początek 2026 roku.

Reforma Państwowej Inspekcji Pracy przygotowana w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest realizacją jednego z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Projekt nowelizacji zakłada m.in. uprawnienie inspekcji do wydawania decyzji o przekształceniu nieprawidłowo zawartych umów cywilnoprawnych w umowy o pracę. Kompetencja ta ma być przekazana okręgowym inspektorom pracy. Decyzje będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu.

Pracodawcy przeciwni nowym regulacjom

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano zestawienie opinii zgłoszonych podczas konsultacji projektu. Negatywne stanowisko wobec proponowanych rozwiązań zajęli m.in. Pracodawcy RP, Federacja Przedsiębiorców Polskich, Konfederacja Lewiatan oraz Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji.

Pracodawcy RP ostrzegają, że projekt może być "potencjalnie destrukcyjny dla polskiego rynku pracy i stabilności gospodarczej". Zdecydowanie sprzeciwiają się przyznaniu inspektorom PIP kompetencji do jednostronnego przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę.

Federacja Przedsiębiorców Polskich wskazuje, że projekt może mieć niekorzystne konsekwencje dla przedsiębiorców i ograniczyć elastyczność rynku pracy. Podkreśla również możliwość niezgodności z Konstytucją oraz ryzyko eliminacji umów zlecenia, które często są wybierane świadomie przez pracowników. Organizacja popiera wzmocnienie kadrowe i finansowe PIP oraz wprowadzenie planów kontroli i analizy ryzyka, uznając je za wystarczające do realizacji wymogów KPO.

Konfederacja Lewiatan wraz z Polską Izbą Informatyki i Telekomunikacji podkreśliły natomiast potrzebę dyskusji nad wzmocnieniem funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy oraz ograniczaniem naruszeń przepisów prawa pracy. Wskazuję jednak, że zmiany powinny być omawiane w ramach Rady Dialogu Społecznego. Krytykują projekt za ingerencję w swobodę działalności gospodarczej i brak efektywnego nadzoru sądowego.

Mechanizm kontroli decyzji PIP i ochrona pracownika - stanowisko MRPiPS

Resort wskazał również, że decyzja okręgowego inspektora pracy podlegać będzie kontroli instancyjnej (odwołanie do Głównego Inspektora Pracy), a następnie kontroli sądowej (przez sąd powszechny, który może wstrzymać jej wykonalność). System ten ma eliminować ryzyko arbitralności.

Ministerstwo zapewnia również, że projekt jest zgodny z Konstytucją, zasadą równości oraz gwarancją prawa do sądu. Reforma ma służyć skuteczniejszemu egzekwowaniu obowiązującego prawa pracy i realizacji konstytucyjnego obowiązku ochrony pracy. Resort podkreśla, że nowe kompetencje PIP nie ograniczą wolności działalności gospodarczej, lecz wyeliminują nadużycia i poprawią równość konkurencji. Projekt nie eliminuje umów cywilnoprawnych, a jedynie przeciwdziała ich nadużywaniu.

Zgodnie z projektem, od decyzji okręgowego inspektora pracy przysługuje odwołanie do Głównego Inspektora Pracy w terminie 14 dni od jej doręczenia. Od decyzji GIP również będzie można się odwołać - jeśli nie zostanie ona uznana, sprawa trafi do sądu pracy, który może zakończyć postępowanie zawarciem ugody. Decyzje PIP będą natychmiastowo wykonalne w zakresie zmiany stosunku pracy. Natomiast w kwestiach podatkowych i ubezpieczeniowych ich wykonanie będzie wstrzymane do czasu upływu terminu na wniesienie odwołania lub przekazania sprawy do sądu. (PAP)