Czy wstępne szkolenie bhp można przeprowadzać on-line - najnowsze stanowisko resortu pracy

Zdaniem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej instruktaż ogólny w ramach wstępnego szkolenia bhp może być przeprowadzany za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Natomiast nie jest to dopuszczalne w przypadku instruktażu stanowiskowego, który powinien się odbywać na stanowisku pracy. Taką interpretację przedstawił resort pracy w piśmie z 14 marca 2025 r. w odpowiedzi na pytanie naszej redakcji.

Przepisy dotyczące szkoleń bhp wciąż stwarzają problemy służbom kadrowym. Wątpliwości dotyczą m.in. formy, w jakiej można przeprowadzać szkolenie bhp.

Stanowisko resortu pracy w sprawie wstępnych szkoleń bhp

Szkolenie wstępne bhp jest przeprowadzane w formie instruktażu, według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk, i obejmuje:

■ instruktaż ogólny oraz

■ instruktaż stanowiskowy.

Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z:

■ podstawowymi przepisami bhp zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy,

■ przepisami oraz zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy,

■ zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Natomiast instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

Przepisy nie określają natomiast formy, w jakiej powinno zostać przeprowadzone szkolenie wstępne bhp. W związku z tym resort pracy w swoim stanowisku uznał, że nie ma przeszkód, aby instruktaż ogólny szkolenia wstępnego bhp został przeprowadzony w formie wideokonferencji. Nie dotyczy to natomiast - zdaniem resortu pracy - instruktażu stanowiskowego.

Wnioski wynikające ze stanowiska ministerstwa

Stanowisko MRPiPS może być zaskakujące, ponieważ jedynie w okresie epidemii COVID-19 obowiązywały przepisy szczególne, które przewidywały możliwość przeprowadzania szkoleń wstępnych w dziedzinie bhp w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Nie dotyczyło to jedynie instruktażu stanowiskowego:

• pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym,
• pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
• pracownika przenoszonego na stanowiska, o których mowa powyżej,
• ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

Należy jednak zwrócić uwagę, że obecnie w przepisach nie ma przeciwwskazań do wykonywania instruktażu ogólnego w ramach wstępnego szkolenia bhp w formie zdalnej. Inaczej jest w przypadku instruktażu stanowiskowego, którego przeprowadzenie powinno odbywać się na miejscu w zakładzie pracy. W ramach instruktażu stanowiskowego prowadzący powinien objaśnić proces pracy, którym będzie zajmował się pracownik, i może np. próbnie przeprowadzić wykonanie danego procesu pracy przez pracownika.

Resort pracy zwrócił natomiast uwagę, że możliwość przeprowadzenia zarówno instruktażu ogólnego, jak i stanowiskowego odnosi się obecnie do pracowników zdalnych (art. 67³¹ § 2 Kodeksu pracy). Dotyczy to zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych.

Ponadto należy wziąć pod uwagę, że również szkolenia okresowe w zakresie bhp mogą być prowadzone w formie samokształcenia kierowanego - nie dotyczy to jednak wszystkich grup pracowników. Takiej formy szkolenia nie można zastosować w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (§ 15 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy).

Samokształcenie kierowane może się odbywać również poprzez komunikację internetową, o czym przesądził sam ustawodawca w definicji takiej formy szkolenia (§ 1a rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy).

Należy uznać, że szkolenia zdalne odpowiadają wymaganiom takiego szkolenia, ale pod warunkiem, że jego uczestnik ma możliwość kontaktu z wykładowcą. Taki kontakt może się odbywać też drogą elektroniczną. Przy wyborze takiej formy szkolenia dla pracowników należy jednak pamiętać, że musi się ono zakończyć egzaminem zdanym przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia. Przepisy nie określają formy ani sposobu przeprowadzenia takiego egzaminu. Zatem nie ma możliwości zakwestionowania sytuacji, w której egzamin odbędzie się również za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Marek Skałkowski

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, redaktor naczelny MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, były pracownik działu porad prawnych Okręgowego Inspektoratu Pracy w Warszawie