Księgi i ewidencje będą dostosowane do nowego JPK

Zarówno podatnicy PIT, jak i ryczałtowcy będą musieli dostosować swoje księgi, ewidencje i wykazy do nowych obowiązków - prowadzenia ich przy użyciu programów komputerowych i cyklicznego przesyłania fiskusowi JPK.

Chodzi o prowadzone przez:

• podatników PIT: księgi rachunkowe lub podatkową księgę przychodów i rozchodów, a także ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (wnip);
• ryczałtowców: ewidencję przychodów i wykaz środków trwałych oraz wnip.

Tak wynika z kolejnych dwóch projektów rozporządzeń ministra finansów oraz jednego, który został opublikowany pod koniec marca br.

Co się zmieni od 2026 r.

Wszystkie mają związek z wchodzącym w życie od 1 stycz nia 2026 r. nowym obowiązkiem. Od tego dnia podatnicy, którzy przesyłają fiskusowi JPK_VAT, będą musieli przesyłać także JPK w zakresie podatku dochodowego. Tak wynika z art. 66 ust. 1 ustawy zwanej Polskim Ładem (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.).

Przypomnijmy, że taki obowiązek mają już podatnicy CIT, których wartość przychodu z poprzedniego roku przekroczyła 50 mln euro, a także podatkowe grupy kapitałowe.

Natomiast od 1 stycznia 2026 r. obejmie on również podatników PIT i ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, którzy przesyłają fiskusowi JPK_VAT. Po raz pierwszy wyślą oni pliki JPK dotyczące podatku dochodowego w 2027 r. - za 2026 r.

Dla pozostałych podatników PIT i ryczałtowców obowiązki w tym zakresie zaczną obowiązywać z rocznym opóźnieniem.

Podatnicy PIT

Dla podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów (czyli JPK_PKPiR) zmiana będzie wynikać z rozporządzenia, którego projekt został opublikowany pod koniec marca br. Pisaliśmy o tym w artykule "Minister dostosuje przepisy rozporządzenia do JPK_PKPiR", DGP nr 59/2025). Projekt jest nadal w konsultacjach.

Odrębne rozporządzenie przewidziano dla tych, którzy prowadzą księgi rachunkowe i będą musieli składać fiskusowi JPK_KR i ewidencję środków trwałych oraz wnip (JPK_ST). Z rozporządzenia będzie wprost wynikać, o jakie dane trzeba będzie uzupełnić prowadzone księgi i ewidencję.

Na razie projekt trafił do konsultacji.

Ryczałt od przychodów

Kolejny projekt dotyczy podatników stosujących ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Będą oni przesyłać fiskusowi struktury logiczne w zakresie ewidencji przychodów (JPK_EWP) oraz w zakresie ewidencji (wykazu) środków trwałych oraz wnip (JPK_ST).

Dlatego obowiązkiem będzie co do zasady prowadzenie ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wnip przy użyciu programów komputerowych. Minister finansów będzie jednak mógł określić w rozporządzeniu, kto będzie zwolniony z tego wymogu lub z obowiązku przesyłania JPK w tym zakresie.

Ryczałtowcy nie będą musieli prowadzić codziennie zestawienia dowodów (faktur dotyczących sprzedaży) do zaksięgowania ich zbiorczym zapisem. Będą dokonywać zapisów bezpośrednio w ewidencji (prowadzonej co do zasady w postaci elektronicznej) na podstawie poszczególnych faktur.

JPK dla podatników CIT

Od 2025 r. nowe obowiązki mają już podatkowe grupy kapitałowe i podatnicy CIT, u których wartość przychodu z poprzedniego roku przekroczyła 50 mln euro. Po raz pierwszy wyślą oni fiskusowi JPK_CIT w 2026 r. - za 2025 r.

W kolejnych latach wymóg ten obejmie:

• podatników zobowiązanych do przesyłania fiskusowi JPK_VAT; pierwszy raz prześlą oni JPK_CIT w 2027 r. - za 2026 r.
• pozostałych podatników; pierwszy raz prześlą oni JPK_CIT w 2028 r. - za 2027 r.

Na JPK_CIT zasadniczo składają się dwa pliki kontrolne:

• JPK_KR_PD - dotyczący ksiąg rachunkowych i podatku dochodowego, oraz
• JPK_ST_KR - będący odpowiednikiem podatkowej ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

W sprawie podatników CIT zostały wydane dwa rozporządzenia wykonawcze:

• z 16 sierpnia 2024 r. w sprawie dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. poz. 1314),
• z 13 grudnia 2024 r. w sprawie zwolnienia z obowiązku przesyłania części ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. poz. 1861).

Na podstawie tych rozporządzeń podatnicy CIT nie będą jeszcze musieli przekazać fiskusowi za 2025 r.:

• w JPK_KR_PD informacji o wysokości, rodzaju i typie różnicy pomiędzy wynikami bilansowym a podatkowym,
• JPK_ST_KR, tj. ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Pełne informacje w JPK_KR_PD i JPK_ST_KR trzeba będzie po raz pierwszy przesłać elektronicznie fiskusowi za 2026 r.

Nie będzie można ewidencjonować przychodów w oparciu o ewidencję sprzedaży VAT, o której mowa w art. 109 ust. 1 lub 3 ustawy o VAT.

W prowadzonym elektronicznie wykazie środków trwałych oraz wnip, trzeba będzie podawać nowe dane:

• datę wytworzenia środka trwałego lub wnip,
• numer dowodu, na podstawie którego przyjęto je do używania,
• rodzaj dowodu stwierdzającego nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z wykazu,
• numer identyfikujący fakturę w Krajowym Systemie e-Faktur.

Natomiast w ewidencji przychodów pojawią się dodatkowe kolumny. Podatnicy będą w nich wpisywał następujące dane:

• numer identyfikujący fakturę wystawioną przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF),
• identyfikator podatkowy kontrahenta, chyba że zapisy dotyczące przychodów będą dokonywane na podstawie dowodów wewnętrznych i raportów fiskalnych.

Nowe rozporządzenie zastąpi dotychczasowe - z 17 grudnia 2021 r. (Dz.U. poz. 2414). ©℗

• Etap legislacyjny - w konsultacjach projekty rozporządzeń w sprawie:

- prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów,

- dodatkowych danych, o które należy uzupełnić prowadzone księgi rachunkowe i ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegające przekazaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

- prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

(DGP z 7.04.2025)