Od 1 czerwca 2025 r. obowiązują elastyczniejsze zasady zatrudniania wysoko kwalifikowanych cudzoziemców

Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach wprowadza nowe rozwiązania prawne regulujące kwestie wjazdu, praw oraz udzielania zezwoleń pobytowych obywatelom państw trzecich do celów zatrudnienia w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji - Niebieskiej Karty UE. Reguluje też kwestie mobilności krótko- i długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE w innym państwie członkowskim UE niż to, które jako pierwsze przyznało kartę.

W ramach szerokiej reformy zasad zatrudniania cudzoziemców 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o cudzoziemcach (dalej: ustawa Blue Card), która dokonuje wdrożenia do polskiego systemu prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883 z 20 października 2021 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji oraz uchylenia dyrektywy Rady 2009/50/WE. Nowelizacja ta wprowadza znaczące zmiany w funkcjonowaniu Niebieskiej Karty UE, czyli decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy w celu pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.

1. Nowe i zmodyfikowane definicje ustawowe

W ustawie Blue Card dodano nowe definicje oraz zmodyfikowano istniejące. Zmieniono m.in. definicję "wyższych kwalifikacji zawodowych". Zgodnie z obowiązującą od 1 czerwca 2025 r. zmianą definicja ta objęła kwalifikacje uzyskane w wyniku:

• ukończenia studiów wyższych (pojęcie jest już używane w obowiązujących przepisach ustawy), jak i
• doświadczenia zawodowego.

Przy czym wyraźnie określono wymagania dla doświadczenia zawodowego. Są to kwalifikacje uzyskane w wyniku:

• 3-letniego doświadczenia zawodowego na poziomie porównywalnym z poziomem kwalifikacji uzyskanych w wyniku ukończenia studiów wyższych, niezbędnego do wykonywania pracy określonej w umowie, w okresie nie dłuższym niż 7 lat poprzedzających złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (o którym mowa w art. 127 ustawy o cudzoziemcach) lub zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE (o którym mowa w art. 137a ustawy o cudzoziemcach). Dotyczy to sytuacji, gdy cudzoziemiec wykonuje zawód wymieniony w obwieszczeniu Ministra Spraw Wewnętrznych w "Monitorze Polskim", będącym wykazem zawodów, których wykonywanie skutkuje uznaniem posiadania przez cudzoziemca kwalifikacji zawodowych uzyskanych w wyniku 3-letniego doświadczenia zawodowego (obwieszczenie to powstaje z uwzględnieniem klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy);
• 5-letniego doświadczenia zawodowego na poziomie porównywalnym z poziomem kwalifikacji uzyskanych w wyniku ukończenia studiów wyższych, niezbędnego do wykonywania pracy określonej w umowie, jeżeli cudzoziemiec nie wykonuje zawodu wymienionego w wyżej opisanym obwieszczeniu Ministra Spraw Wewnętrznych.

Zdefiniowano także "działalność zawodową", którą określono jako krótkoterminową działalność cudzoziemca, związaną bezpośrednio z interesami gospodarczymi podmiotu powierzającego mu pracę w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji i obowiązkami zawodowymi tego cudzoziemca, będącego posiadaczem ważnego dokumentu pobytowego z adnotacją "Niebieska Karta UE" lub z adnotacją "Były posiadacz Niebieskiej Karty UE", wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej. Także w tym przypadku za dokument pobytowy uważa się upoważnienie wydane przez władze danego państwa członkowskiego UE, zezwalające obywatelowi państwa trzeciego na legalny pobyt na danym terytorium, z wyjątkiem:

• wiz,
• zezwoleń wydanych do czasu rozpatrzenia wniosku o dokument pobytowy lub wniosku o azyl,
• upoważnień na okres pobytu nieprzekraczający 6 miesięcy, wydanych przez państwa członkowskie UE niestosujące przepisów art. 21 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z 14 czerwca 1985 r. o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach (jest to artykuł, na podstawie którego cudzoziemcy posiadający ważny dokument pobytowy wydany przez jedno z państw członkowskich mogą swobodnie przemieszczać się po terytoriach innych państw członkowskich przez okres nieprzekraczający 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu).

Wprowadzono również definicję mobilności długoterminowej i krótkoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE.

Tabela. Mobilność długoterminowa i krótkoterminowa posiadacza Niebieskiej Karty UE

2. Zmiany w mobilności krótkoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE

Ustawa Blue Card wprowadza rozwiązania pozwalające posiadaczom Niebieskiej Karty UE na skorzystanie z mobilności krótkoterminowej przewidzianej przepisami dyrektywy 2021/1883 oraz powrót na terytorium Polski po skorzystaniu z dopuszczalnych form mobilności posiadacza Niebieskiej Karty UE w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej.

2.1. Dokumenty wymagane przy wjeździe do Polski

Od 1 czerwca 2025 r. dla cudzoziemca wjeżdżającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu korzystania z mobilności krótkoterminowej, posiadającego dokument pobytowy z adnotacją "Niebieska Karta UE" lub "Były posiadacz Niebieskiej Karty UE" wydany przez inne państwo członkowskie UE niebędące państwem obszaru Schengen, dodano wymóg przedstawienia dowodu, że wjazd i pobyt na terytorium Polski ma na celu wykonywanie działalności zawodowej (art. 25 ust. 1aa ustawy o cudzoziemcach).

2.2. Wyjątki w zakresie odmowy wjazdu do Polski

Od 1 czerwca 2025 r. do cudzoziemców wyłączonych spod zakazu wjazdu dodano także obcokrajowca, który posiada w Polsce status uchodźcy lub korzysta z ochrony uzupełniającej i powraca do Polski po tym, jak inne państwo członkowskie Unii Europejskiej cofnęło mu dokument pobytowy z adnotacją "Niebieska Karta UE" lub odmówiło wydania kolejnego takiego dokumentu.

Ponadto wobec cudzoziemca, który wjeżdża do Polski w celu korzystania z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, mobilności studenta, mobilności krótkoterminowej naukowca lub mobilności krótkoterminowej członka rodziny naukowca, nie stosuje się zasady zakazu wjazdu do Polski w przypadku:

• braku posiadania ważnej wizy lub innych ważnych dokumentów uprawniających do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i do pobytu na tym terytorium,
• wykorzystania dopuszczalnego okresu pobytu na terytorium państw obszaru Schengen wynoszącego 90 dni w każdym okresie 180 dni (chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej).

Od 1 czerwca 2025 r. do wyjątków wymienionych powyżej dodano także cudzoziemca, który wjechał do Polski w celu mobilności krótkoterminowej, będącego posiadaczem Niebieskiej Karty UE.

3. Zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE

Ustawa Blue Card wprowadza nowy rodzaj zezwolenia - zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE.

Uprawnionym do ubiegania się o tego rodzaju zezwolenie jest cudzoziemiec, którego celem pobytu na terytorium RP będzie wykonywanie pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.

Cudzoziemiec ten będzie zobowiązany wykazać, że:

• zawarł na okres co najmniej 6 miesięcy umowę o pracę, umowę o pracę nakładczą, umowę cywilnoprawną, na podstawie której wykonuje pracę, świadczy usługi lub pozostaje w stosunku służbowym,
• posiada formalne kwalifikacje w przypadku zamiaru wykonywania pracy w zawodzie regulowanym,
• posiada Niebieską Kartę UE wydaną przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej,
• posiada ubezpieczenie zdrowotne lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• uzyska wynagrodzenie na poziomie analogicznym dla cudzoziemców ubiegających się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.

Zmianie ulega także zakres danych zamieszczanych w załączniku do wniosku w przypadku ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Załącznik ten będzie składany także w przypadku ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE.

4. Zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną

Omawiana nowelizacja wprowadziła również możliwość ubiegania się o zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną przez członków rodziny cudzoziemca zamieszkującego w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE. Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną nie jest uzależnione w tym przypadku od posiadania przez cudzoziemca źródła stabilnego i regularnego dochodu oraz zapewnionego miejsca zamieszkania na terytorium RP; konieczne jest natomiast posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego.

Konieczne jest także zachowanie procedury zwrócenia się przez wojewodę do komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby także do konsula właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania cudzoziemca za granicą lub do innych organów, z wnioskiem o przekazanie informacji, czy wjazd tej osoby do Polski i jej pobyt w kraju mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. W przypadku zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną osoby będącej członkiem rodziny cudzoziemca zamieszkującego w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE zapytane organy na przekazanie informacji mają 7 dni od daty złożenia wniosku.

5. Zezwolenie na pobyt stały i pobyt rezydenta długoterminowego UE

Znowelizowane przepisy wprowadziły specjalne rozwiązania dla posiadaczy Niebieskiej Karty UE, które pozwalają na udzielanie im zezwolenia na pobyt stały i zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE na preferencyjnych zasadach.

Między innymi na potrzeby udzielenia zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE cudzoziemcowi zaliczany będzie pobyt w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej na podstawie Niebieskiej Karty UE.

6. Obowiązek ustalenia prawa do ochrony międzynarodowej w innym kraju UE

Od 1 czerwca 2025 r. ustawa Blue Card wprowadziła obowiązek ustalenia, czy cudzoziemiec nadal jest beneficjentem ochrony międzynarodowej w państwie członkowskim, które ją przyznało, jeżeli:

• odmówiono mu w Polsce udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji lub zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE,
• cofnięto mu jedno z takich zezwoleń.

Ponadto w stosunku do cudzoziemca korzystającego w Polsce z mobilności krótkoterminowej posiadacza Niebieskiej Karty UE nie stosuje się przepisu przewidującego wydanie decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu - po wykorzystaniu dopuszczalnego okresu pobytu na terytorium państw obszaru Schengen, do którego był uprawniony bez konieczności posiadania wizy.

7. Zmiany w decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy w celu pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji

Kluczową zmianą obowiązującą od 1 czerwca 2025 r. jest rezygnacja ze wskazywania pracodawcy w treści decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy w celu pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Jest to rewolucyjna zmiana dla tej grupy cudzoziemców, gdyż dotychczas zezwolenia wiązały posiadacza Niebieskiej Karty UE z konkretnym pracodawcą.

• art. 1, art. 23 ustawy z 24 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2025 r. poz. 619