PROBLEM
Pracownik złożył nam oświadczenie, że zwalnia się bez zachowania okresu wypowiedzenia. Taką formę zakończenia umowy uzasadnił tym, że pracodawca nie wykonał nakazu PIP, zgodnie z którym miał uruchomić toalety w magazynie w terminie do 31 sierpnia 2023 r. (obecnie toaleta znajdująca się w budynku obok, oddalonym od magazynu, nie spełnia norm odległości). Czy pracownik faktycznie może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z takiego powodu?
RADA
Wskazana przyczyna nie może być powodem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy. Niezapewnienie toalet w wymaganej przepisami odległości nie może zostać uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika. Fakt wydania w tej kwestii nakazu PIP nie ma wpływu na ocenę dokonanego naruszenia przepisów. Zatem działanie pracownika w zakresie przyjętego trybu zakończenia umowy o pracę było nieuzasadnione.
UZASADNIENIE
Przepisy prawa pracy dają zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi możliwość rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym, przez oświadczenie jednej ze stron, bez zachowania okresu wypowiedzenia. Ponieważ jest to nadzwyczajny tryb zakończenia współpracy, może być stosowany wyłącznie wyjątkowo i tylko przy spełnieniu katalogu wymogów zawartych w Kodeksie pracy, które uzasadniają jego zastosowanie.
Przyczyny rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia. Pracownik ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w 2 przypadkach, mianowicie gdy:
Ciężkie naruszenie obowiązków wobec pracownika przez pracodawcę. Przepisy nie definiują ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Należy zatem przyjąć, że pracownik jako strona uprawniona do jednostronnego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia samodzielnie dokonuje oceny, czy w konkretnym przypadku miało miejsce ciężkie naruszenie obowiązków o charakterze podstawowym. Nie może to być jednak ocena dokonana w oparciu o wyłącznie subiektywne przekonania pracownika co do ciężaru naruszeń ze strony pracodawcy.
Przykład
Pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia. Powołał się na ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków względem pracowników, polegające na naruszeniu godności oraz innych dóbr osobistych pracownika podczas narady pracowniczej, w czasie której pracodawca zwyzywał pracownika publicznie, używając przekleństw, oraz zarzucił mu fałszowanie danych w celu działania na niekorzyść firmy i czerpanie z tego osobistych profitów. Wszyscy świadkowie zdarzenia byli zszokowani zachowaniem pracodawcy, szczególnie że mieli dostęp do danych, na które powoływał się pracownik, i znali ich wiarygodność. W tym przypadku można mówić o zasadności rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika, ponieważ jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ochrona dóbr osobistych pracownika.
Przykład
Pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia, wskazując jako przyczynę niezachowywanie przez pracodawcę norm odpoczynku poprzez planowanie bez konkretnej przyczyny zmian pracownika z zachowaniem jedynie 8-godzinnej przerwy. W takiej sytuacji rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika jest uzasadnione.
W obu przedstawionych sytuacjach naruszenie obowiązków wobec pracownika przez pracodawcę jest poważne, a ponadto dotyczy bezpośrednio pracownika, który zdecydował się na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.
Niewykonanie nakazu PIP jako przesłanka rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia. W praktyce może powstać wątpliwość, czy pracownik ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w sytuacji, gdy pracodawca nie wykonał nakazu PIP.
Inspektor pracy decyduje się na wydanie nakazu w przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli w zakładzie pracy nieprawidłowości. Jednak brak realizacji takiego nakazu PIP należy oceniać jako kwestię wtórną względem wcześniej występujących nieprawidłowości. Oznacza to, że sam brak realizacji nakazu nie powinien stanowić podstawy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Podstawą zakończenia umowy przez pracownika w tym trybie jest sam fakt ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika przez pracodawcę. Przesłanki w tej kwestii nie stanowi wydanie nakazu PIP ani brak jego wykonania.
Przykład
Pracownik zatrudniony na stanowisku magazyniera-dostawcy, który musi dźwigać ciężkie towary, wielokrotnie prosił pracodawcę o zaopatrzenie go w odpowiednie pasy do przenoszenia ciężkich rzeczy. Pracodawca nie spełniał jednak jego próśb. Pracownik zawiadomił więc PIP o nieprzestrzeganiu przez pracodawcę wymogów bhp, polegającym na niewyposażeniu pracownika w niezbędne narzędzie, które zapewnią na jego stanowisku bezpieczeństwo pracy. Inspekcja pracy w trakcie kontroli potwierdziła skargę pracownika i wydała nakaz, zgodnie z którym pracodawca do 31sierpnia 2023 r. miał wyposażyć wszystkich magazynierów-dostawców w odpowiednie pasy do dźwigania. Ponieważ pracodawca nie wykonał nakazu, pracownik 4 września 2023 r. rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia. Jako przyczynę wskazał niezapewnienie mu niezbędnych do wykonywania pracy narzędzi zapewniających bezpieczeństwo podczas realizacji zadań oraz niewykonanie do 31 sierpnia 2023 r. nakazu PIP. W tym przypadku pracownik mógł rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, nie czekając na kontrolę PIP. Już sam fakt niezapewnienia pasów do dźwigania był ciężkim naruszeniem obowiązków pracodawcy wobec pracownika, ponieważ praca bez nich stanowiła realne zagrożenie wystąpienia poważnego uszczerbku na zdrowiu pracownika. Wydanie przez PIP nakazu stanowi jedynie dodatkowy argument i ma znaczenie dowodowe w ewentualnym postępowaniu przed sądem pracy.
Zatem przy podejmowaniu przez pracownika decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia kluczowa jest ocena, czy naruszenie przez pracodawcę obowiązków wobec pracownika rzeczywiście ma charakter ciężki i dotyczy obowiązków o charakterze podstawowym, czy odnosi się do wykroczenia mniejszej wagi.
Przykład
Pracownik od 2 lat pracuje jako pakowacz w hali magazynowej. W okresie zatrudnienia korzystał z toalet, które znajdowały się w budynku biurowym oddalonym od magazynu około 300 m, ponieważ budynek magazynowy nie ma własnego węzła sanitarnego. W czerwcu 2023 r. PIP w wyniku kontroli w magazynie wydała nakaz, zgodnie z którym pracodawca do 31 lipca 2023 r. miał zorganizować zaplecze sanitarne dla pracowników magazynu w odległości maksymalnie 75 m od miejsca pracy. Pracodawca nie wykonał nakazu. Pracownik 10 sierpnia 2023 r. rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia. Jako przyczynę podał niewykonanie przez pracodawcę nakazu PIP i niezapewnienie toalet we wskazanej przez inspekcję pracy i przepisy odległości. Takie działanie pracownika nie jest prawidłowe. Większa odległość do toalety niż wskazana w przepisach bhp nie naraża pracownika na uszczerbek na zdrowiu i nie stanowi zagrożenia dla jego życia, lecz jedynie niedogodność. Zatem naruszenie obowiązków wobec pracownika w tym przypadku nie ma charakteru ciężkiego, podstawowego. Nie zmienia tego fakt wydania nakazu przez PIP. Szczególnie że pracownik przed kontrolą PIP nie kwestionował takiej sytuacji. Sam fakt wydania przez inspektora nakazu w zakresie zapewnienia toalety stanowi jedynie potwierdzenie wcześniej istniejącej nieprawidłowości. Zatem nie zostały spełnione przesłanki zastosowania rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Inaczej sytuacja byłaby oceniana, gdyby pracodawca w ogóle nie zapewnił toalet, nawet w sąsiednim budynku.
Podstawa prawna
Sebastian Kryczka
ekspert z zakresu prawa pracy, prawnik, były pracownik Państwowej Inspekcji Pracy, od ponad 20 lat specjalizuje się w problematyce prawa pracy oraz zagadnieniach kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy, autor wielu komentarzy, artykułów i porad z zakresu prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony danych osobowych
My i nasi partnerzy (w łącznej liczbie: 880), na podstawie wyrażonej zgody lub uzasadnionego interesu, przetwarzamy dane osobowe, takie jak: adresy IP i unikalne identyfikatory, wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam, reklamy oparte na ograniczonych danych i pomiarach reklam oraz podobne technologie w następujących celach: spersonalizowane reklamy, wybór spersonalizowanych treści, pomiar reklam i treści, badanie odbiorców oraz ulepszanie usług. Wykorzystanie ich pozwala nam zapewnić Państwu maksymalną wygodę przy korzystaniu z naszych serwisów poprzez zapamiętanie Państwa preferencji i ustawień na naszych stronach.
Pliki cookie, identyfikatory urządzeń lub podobne identyfikatory online (np. identyfikatory oparte na logowaniu, identyfikatory przypisywane losowo, identyfikatory sieciowe) w połączeniu z innymi informacjami (takimi jak rodzaj przeglądarki i informacje w niej zawarte, język, rozmiar ekranu, obsługiwane technologie itp.) mogą być przechowywane lub odczytywane na Twoim urządzeniu celem rozpoznania urządzenia za każdym razem, gdy następuje połączenie z aplikacją lub witryną internetową – w celach tutaj przedstawionych.
W dowolnym momencie mają Państwo możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących przetwarzanych informacji, a także wyrażenia sprzeciwu odnośnie przetwarzania tych danych lub ich wycofania, które na podstawie uzasadnionego interesu nie wymagają Państwa zgody. Wycofanie zgody nie ma wpływu na zgodność z prawem przetwarzania Państwa danych, którego dokonano na podstawie udzielonej wcześniej zgody.
W celu zmiany ustawień (przycisk "USTAWIENIA ZAAWANSOWANE") lub wycofania zgody (przycisk "WYCOFUJĘ ZGODĘ") na przetwarzanie danych, należy wyświetlić okno z ustawieniami, klikając w link "Zmień ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce strony.
Dalsze korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dotyczących prywatności oznacza ich akceptację, co będzie skutkowało zapisywaniem danych osobowych opisanych powyżej na Państwa urządzeniach przez wszystkie serwisy internetowe Spółek Grupy INFOR PL.
Więcej informacji o zamieszczanych plikach cookie, możliwości zmiany ustawień prywatności oraz polityce przetwarzania danych znajdą Państwo w Polityce Prywatności Grupy INFOR PL i Polityce Cookies Grupy INFOR PL