Zamiana kryptowalut nie podlega PIT - wyrok NSA

Wymiana jednej kryptowaluty na inną nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT - wyrok NSA z 9 listopada 2021 r., sygn. akt II FSK 247/19.

Stan faktyczny

Podatnik zamierza rozpocząć w sposób zorganizowany obrót walutą elektroniczną (Bitcoin, Dash, IOTA, Ripple, Litecoin i inne; dalej: kryptowaluty). Transakcje kupna i sprzedaży kryptowalut będą dokonywane za pośrednictwem giełd internetowych. Wnioskodawca przeleje na swoje indywidualne konto prowadzone przez pośrednika (giełdę internetową) określoną kwotę pieniędzy w walucie polskiej lub obcej i za tę kwotę zakupi wybrane kryptowaluty. Następnie będzie dokonywał obrotu kryptowalutami poprzez zamianę jednej kryptowaluty na inną oraz kupno i sprzedaż kryptowalut w zamian za prawne środki płatnicze, tj. walutę polską lub obcą. Drugą stroną transakcji będą zarówno osoby fizyczne, jak i podmioty niebędące osobami fizycznymi. Część transakcji będzie odbywać się w sposób manualny - przez zlecenie kupna lub sprzedaży kryptowaluty bezpośrednio przez podatnika, jednak większość transakcji będzie polegać na zautomatyzowanym arbitrażu giełdowym, to jest algorytmie wymiany między rynkami kryptowalut denominowanymi w polskich złotych, euro oraz dolarach amerykańskich, z wykorzystaniem chwilowej nierówności rynku. Zautomatyzowane transakcje między giełdami opierać się będą o schemat:

1) PLN => Kryptowaluta1;

2) Kryptowaluta1 => Kryptowaluta2;

3) Kryptowaluta2 => EUR albo inna waluta (realna).

Z uwagi na automatyzację obrotu, która jest powszechną praktyką w tego rodzaju działalności, liczba transakcji w ciągu doby może sięgnąć kilku tysięcy. Transakcje te będą dokonywane za pośrednictwem internetowych giełd. Podatnik nie będzie miał dostępu do żadnych informacji związanych z identyfikacją drugiej strony transakcji.

Podatnik złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, pytając, czy w chwili zamiany jednego rodzaju kryptowaluty na inny (czynność z pkt 2) powstaje obowiązek podatkowy w PIT. Zdaniem podatnika odpowiedź jest przecząca.

Stanowisko organu interpretującego

Organ uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Zdaniem organu podatnik powinien rozpoznać przychód podatkowy z zamiany jednego rodzaju kryptowaluty na inny w momencie dokonania tej zamiany.

Stanowisko WSA

Sąd uchylił tę interpretację, przyznając rację podatnikowi. Zdaniem sądu momentem powstania przychodu z zamiany jednej kryptowaluty na inną jest moment przewalutowania na walutę tradycyjną, kiedy to podatnik otrzymuje określone wartości pieniężne lub też moment zapłaty kryptowalutą za towar bądź usługę, kiedy dochodzi również do realnego przysporzenia w majątku podatnika.

Stanowisko NSA

Sąd II instancji oddalił skargę kasacyjną organu z następującym uzasadnieniem. Przychód z odpłatnego zbycia kryptowalut stanowi przychód z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 pkt 11 updof). Sporna transakcja jest w rozumieniu Kodeksu cywilnego umową zamiany, która nie może być utożsamiana z wymianą walut stanowiących prawne środki płatnicze, ponieważ kryptowaluta nie jest walutą obcą. Najważniejsze jest jednak to, że wobec trybu dokonywania omawianych transakcji nie jest możliwe określenie wysokości przychodu osoby dokonującej zamiany. Wartość kryptowalut zmienia się co sekundę, a giełdy kryptowalut nie podają danych tak dokładnych. Ponadto nie wiadomo, którą z wartości (średnią z danego dnia, z końca dnia, z momentu wymiany) należałoby uwzględnić przy określeniu przychodu.

Od redakcji

Ze stanowiskiem sądów zgadzamy się w zupełności. Warto zauważyć, że wobec liczby transakcji obrotu kryptowalutami i sekundowej wręcz częstotliwości zmian ich wartości przyjęcie poglądu fiskusa powodowałoby konsekwencje nie do zaakceptowania z praktycznego punktu widzenia.

Dodajmy, że podatnik w tej samej sprawie zadał również pytanie, czy ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu ze zbycia kryptowaluty (czynność z pkt 3) wydatek na jej nabycie, jeżeli nabycie to nie jest udokumentowane w sposób określony w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - podatnik otrzymuje jedynie elektroniczne potwierdzenia od giełd internetowych. Organ interpretujący uznał, że podatnik nie może rozpoznać tego kosztu ze względu na brak wymaganej dokumentacji. Oba sądy (WSA i NSA) zgodnie stwierdziły jednak, że liczy się przede wszystkim to, że nie ma wątpliwości, że wydatek został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, a to, że przepisy dotyczące dokumentacji podatkowej nie nadążają za zmianami technologicznymi, nie może powodować, że bezdyskusyjny wydatek nie zostanie zaliczony do kosztów podatkowych.

Krzysztof Janczukowicz

doktor prawa, nauczyciel akademicki i radca prawny, specjalizuje się w prawie podatkowym i karnym