4/2023, data dodania: 15.03.2023 Jak poprawiać błędy stwierdzone po sporządzeniu sprawozdania finansowego
W praktyce księgowej zdarzają się różne błędy. Najczęściej to pomyłki arytmetyczne, ewidencyjne, niedopatrzenia, niewłaściwe zasady (polityka) rachunkowości, błędna interpretacja faktów, nieznajomość aktualnie obowiązujących przepisów (zwłaszcza podatkowych) lub ich nieprawidłowa interpretacja. Niezależnie od tego, w jaki sposób powstały, wszystkie wymagają korekty.
W przypadku gdy sprawozdanie finansowe za dany rok jest już sporządzone, postępowanie w celu korekty błędów zależne jest trzech czynników. Są nimi:
- moment popełnienia błędu (tj. czy błąd został popełniony w roku, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, czy też w poprzednich latach obrotowych, za które sprawozdania finansowe są już zatwierdzone),
- moment ujawnienia błędu (tj. po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem lub po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego),
- istotność błędu (błąd istotny to taki, którego pominięcie lub zniekształcenie może wpływać na decyzje podejmowane na jego podstawie przez użytkowników sprawozdania finansowego; jednostki często przy ocenie istotności błędu stosują procentowe poziomy istotności - w opracowaniach na temat rachunkowości przy ustalaniu progu istotności przyjmuje się najczęściej: 0,5-1% sumy bilansowej, 0,5-1% przychodów ze sprzedaży, 1-2% kapitałów własnych, 5-10% zysku brutto; przyjęcie określonego rodzaju progu jako podstawy ustalenia istotności zależy w dużej mierze od branży, w której firma prowadzi działalność).
Sposób postępowania po stwierdzeniu błędu, jeśli sprawozdanie finansowe za 2022 r. zostało już sporządzone, ogranicza się do sześciu sytuacji. Przedstawiono je w tabeli.
Tabela. Sposób postępowania po stwierdzeniu błędu, jeśli sprawozdanie finansowe za 2022 r. zostało już sporządzone
| Sytuacja 1 | |
| Moment popełnienia błędu: | W roku, za który sporządzane jest roczne sprawozdanie finansowe (tj. za 2022 r.) |
| Moment wykrycia błędu: | Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego za 2022 r., ale przed jego zatwierdzeniem |
| Charakter błędu: | Błąd nieistotny |
| Sposób postępowania po stwierdzeniu błędu: | Nie ma konieczności zmiany sporządzonego sprawozdania finansowego za rok 2022 Korekta następuje w księgach rachunkowych bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sposób wykazania błędu: | Wykazywany w wyniku finansowym bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sytuacja 2 | |
| Moment popełnienia błędu: | W roku, za który sporządzane jest roczne sprawozdanie finansowe (tj. za 2022 r.) |
| Moment wykrycia błędu: | Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego za 2022 r., ale przed jego zatwierdzeniem |
| Charakter błędu: | Błąd istotny |
| Sposób postępowania: | Konieczność zmiany sporządzonego sprawozdania finansowego za 2022 r. Korekta następuje w księgach rachunkowych roku obrotowego za który zostało sporządzone sprawozdanie finansowe (2022 r.) |
| Sposób wykazania błędu: | Wykazywany w wyniku finansowym roku obrotowego za który zostało sporządzone sprawozdanie finansowe (2022 r.) |
| Sytuacja 3 | |
| Moment popełnienia błędu: | W latach ubiegłych, za które sprawozdania finansowe zostały już zatwierdzone (w roku 2021 i wcześniejszych) |
| Moment wykrycia błędu: | Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego za 2022 r., ale przed jego zatwierdzeniem |
| Charakter błędu: | Błąd nieistotny |
| Sposób postępowania: | Nie ma konieczności zmiany sporządzonego sprawozdania finansowego za rok 2022 Korekta następuje w księgach rachunkowych bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sposób wykazania błędu: | Wykazywany w wyniku finansowym bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sytuacja 4 | |
| Moment popełnienia błędu: | W latach ubiegłych, za które sprawozdania finansowe zostały już zatwierdzone (w roku 2021 i wcześniejszych) |
| Moment wykrycia błędu: | Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego za 2022 r., ale przed jego zatwierdzeniem |
| Charakter błędu: | Błąd istotny |
| Sposób postępowania: | Konieczność zmiany sporządzonego sprawozdania finansowego za 2022 r. Korekta następuje w księgach rachunkowych roku obrotowego za który zostało sporządzone sprawozdanie finansowe (2022 r.) |
| Sposób wykazania błędu: | Wykazanie w kapitale własnym jako zysk/strata z lat ubiegłych |
| Sytuacja 5 | |
| Moment popełnienia błędu: | W roku, za który sporządzane jest roczne sprawozdanie finansowe (tj. za 2022 r.) lub w latach ubiegłych, za które sprawozdania finansowe zostały już zatwierdzone (w roku 2021 i wcześniejszych) |
| Moment wykrycia błędu: | Po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego (2022 r.) |
| Charakter błędu: | Błąd nieistotny |
| Sposób postępowania: | Brak możliwości zmiany sporządzonego sprawozdania finansowego za rok 2022 Korekta następuje w księgach rachunkowych bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sposób wykazania błędu: | Wykazywany w wyniku finansowym bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sytuacja 6 | |
| Moment popełnienia błędu: | W roku, za który sporządzane zostało roczne sprawozdanie finansowe (tj. za 2022 r.) lub w latach ubiegłych, za które sprawozdania finansowe zostały już zatwierdzone (w roku 2021 i wcześniejszych) |
| Moment wykrycia błędu: | Po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego (2022) |
| Charakter błędu: | Błąd istotny |
| Sposób postępowania: | Brak możliwości zmiany sporządzonego sprawozdania finansowego za rok 2022 Korekta następuje w księgach rachunkowych bieżącego roku obrotowego (2023 r.) |
| Sposób wykazania błędu: | Wykazanie w kapitale własnym jako zysk/strata z lat ubiegłych |
Należy przypomnieć, że zgodnie z pkt 5.8 KSR nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja", w dodatkowych informacjach i objaśnieniach w ust. 6 pkt 1 jednostka jest zobowiązana do ujawniania informacji o:
- rodzaju błędu popełnionego w poprzednich latach,
- przychodach i kosztach z tytułu błędu popełnionego w poprzednich latach, stanowiących podstawę wyliczenia kwot odniesionych na zyski (straty) z lat ubiegłych,
- kwocie korekty dotyczącej bieżącego roku obrotowego i każdej korekty dotyczącej lat poprzednich,
- kwocie korekty dotyczącej okresów wcześniejszych od okresów uwzględnionych w danych porównawczych.
W przypadku gdy ustalenie kwot korekt jest praktycznie niewykonalne, to w dodatkowych informacjach i objaśnieniach w ust. 6 pkt 1 jednostka powinna wykazać sam fakt popełnienia błędu w poprzednich latach obrotowych oraz podać, na czym on polegał i wskazać powody braku możliwości dokonania wiarygodnego szacunku korekt.
Podstawa prawna
- art. 54 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U z 2023 r. poz. 120; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 295
- rozdział 5 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja" - Dz. Urz. Min. Fin. z 2019 r. poz. 2
Paweł Muż
ekonomista, redaktor "MONITORA księgowego"
