Pobyt noworodka w szpitalu wydłuży urlop macierzyński
Aby skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków muszą dotrzymać kluczowego terminu, a przede wszystkim rozróżnić urlop macierzyński od rodzicielskiego. Nowe przepisy zaczynają obowiązywać od 19 marca 2025 roku.
Od 19 marca 2025 roku rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków będą mieli prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Z nowego uprawnienia będzie można korzystać przez maksymalnie 15 lub 8 tygodni.
Zgodnie z nowym przepisem (art. 1802 Kodeksu pracy, który wejdzie w życie 19 marca 2025 r.) pracownica albo pracownik - ojciec wychowujący dziecko będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia dziecka:
- przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g - w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie,
- po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g - w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie,
- po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu - pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie - w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.
Jeżeli przy jednym porodzie urodzi się więcej niż jedno dziecko, wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie zależał od wagi dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz od okresu pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.
Za czas uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy jego wymiaru.
Na wniosek rodzica lub opiekuna
Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo na wniosek składany przez pracownicę albo pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Pracodawca będzie zobowiązany ten wniosek uwzględnić.
Prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na ogólnych zasadach będzie mieć także pracownica/pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a także pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Warunkiem uzyskania uprawnienia będzie to, aby pobyt dziecka w szpitalu nastąpił po jego przyjęciu na wychowanie (nowy art. 183 § 31 k.p.).
Tylko bezpośrednio
Uzupełniający urlop macierzyński będzie można wykorzystać tylko bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Te urlopy przysługują (zgodnie z art. 180 § 1 i art. 183 § 1 i § 11) w wymiarze:
| Liczba dzieci urodzonych podczas jednego porodu / przyjętych jednocześnie na wychowanie | Wymiar urlopu macierzyńskiego / na warunkach urlopu macierzyńskiego |
| 1 dziecko | 20 tygodni |
| 2 dzieci | 31 tygodni |
| 3 dzieci | 33 tygodnie |
| 4 dzieci | 35 tygodni |
| 5 i więcej dzieci | 37 tygodni |
Ważne
Jeżeli pracownik nie wykorzysta urlopu uzupełniającego bezpośrednio po przysługującym mu urlopie macierzyńskim, nie będzie mógł z niego skorzystać w innym terminie! Pracownik, który po urlopie macierzyńskim przejdzie na urlop rodzicielski, nie będzie miał już możliwości skutecznego ubiegania się o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Wniosek i załączniki
W środę 19 marca 2025 r. ma wejść w życie rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, które zastąpi obowiązujące dotychczas rozporządzenie z 8 maja 2023 r.
Zgodnie z § 14 nowego rozporządzenia wniosek o udzielenie pracownikowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie zawierał:
- imię i nazwisko pracownika,
- termin zakończenia urlopu macierzyńskiego,
- wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński.
Do wniosku trzeba będzie dołączyć oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka oraz zaświadczenie wydane przez szpital zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, masie urodzeniowej dziecka oraz informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu.
Z kolei wniosek o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracownika, który przyjął dziecko na wychowanie, będzie zawierał:
- imię i nazwisko pracownika,
- termin zakończenia urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński.
Do takiego wniosku trzeba będzie dołączyć:
- oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka,
- zaświadczenie wydane temu pracownikowi przez szpital, zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, masie urodzeniowej dziecka oraz informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu,
- oświadczenie tego pracownika o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci), zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci), albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą.
Poród przed 19 marca 2025 r. - przepisy przejściowe
Nowe przepisy (w art. 26 ust. 2 i art. 27 ust. 2 ustawy) przewidują, że pracowników i ubezpieczonych, którzy będą przebywać na urlopie macierzyńskim lub urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego w dniu 19 marca 2025 r., nie będzie obowiązywać 21-dniowy termin wyprzedzenia w złożeniu wniosku o uzupełniający urlop macierzyński. Będą mogli złożyć taki wniosek nawet w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego / urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. I taki wniosek pracodawca będzie musiał uwzględnić, choćby wpłynął np. w czerwcu czy lipcu.
W takim przypadku uzupełniający urlop macierzyński może zostać im udzielony na wniosek złożony w postaci papierowej lub elektronicznej najpóźniej w ostatnim dniu:
- urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- korzystania z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Pod ochroną
Rodzic korzystający z uzupełniającego urlopu będzie podlegał ochronie. Zgodnie z nowymi przepisami do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie miał zastosowanie przepis art. 177 k.p. - tak, aby również od dnia złożenia przez pracownicę lub pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie mógł:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem,
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownicą / pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca pracownicę lub pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
W przypadku złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński wcześniej niż w terminie 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego powyższy zakaz zacznie obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będą stosowane odpowiednio przepisy ochronne związane z korzystaniem z uprawnień rodzicielskich (tj. art. 45 § 3, art. 47, art. 57 § 2, art. 163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 180 § 6-17, art. 1801 § 2, art. 182 zd. pierwsze i art. 1831 § 1 k.p.).
Po zakończeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracodawca będzie zobowiązany do dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie będzie to możliwe - na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby nie korzystał z urlopu.
Miejsce w aktach
Dokumenty związane z ubieganiem się i korzystaniem przez pracownika z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będą przechowywane w części B akt osobowych pracownika. Zmianę w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej ma wprowadzić od 19 marca 2025 r. rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej.
Podstawa prawna
art. 26, art. 27 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1871)
29a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 2780 ze zm.)
Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy
