Od 19 marca 2025 r. rodzice wcześniaków mogą korzystać z urlopu uzupełniającego

Rodzicom dzieci urodzonych przedwcześnie przysługuje od 19 marca 2025 r. prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Jest to uprawnienie jednorazowe. Z tego urlopu rodzic dziecka będący pracownikiem może skorzystać bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Podstawą do udzielenia urlopu uzupełniającego jest wniosek uprawnionego pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Za okres urlop uzupełniającego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Poza pracownikami do zasiłku za uzupełniający urlop macierzyński mają prawo osoby ubezpieczone w zakresie ubezpieczenia chorobowego, jak przedsiębiorcy czy zleceniobiorcy.

Osoby uprawnione do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego skorzysta pracownica albo pracownik - ojciec wychowujący dziecko. Zasadniczo tylko jedna z tych osób będzie mogła ubiegać się o ten urlop. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy np. osoba uprawniona legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, będzie przebywać w szpitalu, dojdzie do śmierci osoby korzystającej z urlopu uzupełniającego czy porzucenia dziecka. Wówczas z urlopu uzupełniającego, w zależności od okoliczności, będzie mógł korzystać pracownik - inny członek najbliższej rodziny lub ubezpieczony - inny członek najbliższej rodziny.

Uzupełniający urlop macierzyński przysługuje też pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza lub przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.

Tabela 1. Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

*W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego należy uwzględnić wagę dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.

** Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu odpowiednio 8 albo 15 tygodnia po porodzie podlegają sumowaniu a niepełny tydzień należy zaokrąglić w górę do pełnego tygodnia.

Dokumenty niezbędne do udzielenia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany na wniosek osoby uprawnionej. Należy go złożyć pracodawcy w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Wniosek powinien zawierać też informację o terminie zakończenia urlopu macierzyńskiego. Złożenie przez pracownika wniosku we wskazanej formie i z zachowaniem terminu powoduje, że pracodawca ma obowiązek taki wniosek uwzględnić. Do wniosku osoba uprawniona dołącza zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko, o okresie pobytu dziecka w szpitalu oraz o urodzeniu dziecka:

• przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g,

• po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1000 g,

• po ukończeniu 37 tygodnia ciąży.

Jak wynika z projektu rozporządzenia w sprawie dokumentacji zasiłkowej z 31 stycznia 2025 r., do udzielenia tego urlopu niezbędne będą:

• oświadczenie ubezpieczonego o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego,

• zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego uzupełniającego urlopu macierzyńskiego - w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS,

• wniosek ubezpieczonego złożony płatnikowi zasiłku macierzyńskiego przed zakończeniem okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem,

• prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej albo umowa cywilnoprawna zawarta między rodziną zastępczą a starostą albo kopie tych dokumentów potwierdzone za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS oraz dokument potwierdzający wiek dziecka - w przypadku gdy o uzupełniający urlop macierzyński pracownik występuje na dzieci przyjęte na wychowanie lub przysposobione.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego osobie uprawnionej przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru. Ustala się go na zasadach wskazanych w ustawie zasiłkowej. Nie ma w tym zakresie przepisów różnicujących wysokość zasiłku macierzyńskiego za urlop uzupełniający w zależności od terminu złożenia wniosku o ten urlop. W większości przypadków podstawa wymiaru zasiłku będzie taka sama, jaka została ustalona dla zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego (lub na warunkach urlopu macierzyńskiego w przypadku dzieci przyjętych na wychowanie lub przysposobionych).

Okres przejściowy przy ustalaniu prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

Pracownicy, którzy 19 marca 2025 r. są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. W takim przypadku omawiany urlop jest udzielany jednorazowo na wniosek osoby uprawnionej najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Dotyczy to również ubezpieczonych innych niż pracownicy pobierających w tym dniu zasiłek za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. W tym przypadku wniosek o zasiłek za okres urlopu uzupełniającego też powinien zostać złożony najpóźniej w ostatnim dniu korzystania z zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego lub na warunkach tego urlopu.

Alicja Kozłowska

specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, praktyk