Z jakimi konsekwencjami należy się liczyć za niezłożenie sprawozdania w KRS

Jak długo można zwlekać ze złożeniem sprawozdania finansowego do KRS? Jakie kary grożą za niezłożenie sprawozdania finansowego w przewidzianym w ustawie o rachunkowości terminie?

Każdy przedsiębiorca ma obowiązek przestrzegania prawa. Tym samym należy się liczyć z tym, że niedotrzymanie terminu na złożenie rocznego sprawozdania finansowego we właściwym rejestrze sądowym w terminie narzuconym przez przepisy ustawy o rachunkowości może pociągać za sobą określone konsekwencje wynikające z przepisów (w głównej mierze z ustawy o krajowym rejestrze sądowym, jak i ustawy o rachunkowości). Szczegóły - w uzasadnieniu.

Ustawa o rachunkowości wskazuje (art. 69 ust. 1 uor), że kierownik jednostki ma obowiązek złożyć we właściwym rejestrze sądowym roczne sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z badania, jeżeli podlegało ono badaniu, odpis uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 49 ust. 1, także sprawozdania z działalności - w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Oznacza to, że w przypadku jednostek, których rok obrotowy jest tożsamy z kalendarzowym, złożenie takie nastąpić powinno w terminie do 15 lipca. Niedotrzymanie terminu złożenia we właściwym rejestrze sądowym rocznego sprawozdania finansowego związane jest z tym, że KRS - jako organ prowadzący kontrolę terminowości ich składania - ma kilka narzędzi do "przymuszania" jednostek, by takie sprawozdanie otrzymać. Są nimi:

1. wezwanie do złożenia sprawozdania: KRS może wysłać wezwanie do jednostki, która nie złożyła sprawozdania finansowego w terminie (sąd wzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin). Wezwanie to jest formalnym przypomnieniem o obowiązku złożenia dokumentów (por. art. 24 ust. 1 i 1a ustawy o KRS);
2. naliczenie grzywny: jeśli wezwanie nie przyniesie skutku, sąd może nałożyć grzywnę na jednostkę. Grzywna ma na celu zmotywowanie do złożenia wymaganych dokumentów. W jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 15 000 złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych (por. art. 24 ust. 1b ustawy o KRS i art. 1052 Kodeksu postępowania cywilnego),
3. ponowne wezwanie i kolejne grzywny: jeśli jednostka nadal nie złoży sprawozdania finansowego, sąd może wysyłać kolejne wezwania i nakładać dodatkowe grzywny. Grzywny mogą być naliczane kilkukrotnie, aż do skutku (por. art. 24 ust. 2 ustawy o KRS);
4. wszczęcie postępowania przymuszającego: w przypadku dalszego braku współpracy sąd może wszcząć postępowanie przymuszające, które może prowadzić do innych sankcji prawnych, takich jak odpowiedzialność członków zarządu (por. art. 24 ust. 3-6 ustawy o KRS);
5. rozwiązanie spółki: sąd rejestrowy z urzędu może, z ważnych powodów, orzec o rozwiązaniu spółki oraz ustanowić likwidatora (por. art. 25 ustawy o KRS). KRS ma obowiązek wszcząć z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do KRS bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, m.in. gdy:

• wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu,

• mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe,

• mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o KRS (tj. dotyczących składania wymaganych prawem dokumentów do KRS).

KRS może także zawiadomić organy ścigania o popełnieniu przestępstwa. Ustawodawca, tworząc ustawę o rachunkowości, uznał bowiem obowiązek składania sprawozdania finansowego do właściwego rejestru sądowego za tak istotne, że brak przestrzegania tego obowiązku powiązał z sankcjami. Ustawa o rachunkowości (art. 79 ust. 4 uor) stwierdza wprost, że:

(…) kto wbrew przepisom ustawy nie składa sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej we właściwym rejestrze sądowym, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Oznacza to, że kierownik jednostki, który nie złoży w terminie sprawozdania finansowego do KRS, może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej osobiście. Poniesienie odpowiedzialności karnej na podstawie art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości zależy oczywiście od okoliczności danej sprawy. Sąd może czasami warunkowo umorzyć postępowanie w takiej sprawie lub uznać, że nie doszło do przestępstwa. Jednak zaniedbanie tego obowiązku bez uzasadnionego powodu może prowadzić do nałożenia grzywny lub orzeczenia kary ograniczenia wolności.

Paweł Muż

ekonomista, redaktor "MONITORA księgowego"