Kontrole PIP w 2025 r. - na co powinni zwrócić uwagę pracodawcy?

W grudniu Państwowa Inspekcja Pracy zapowiedziała przeprowadzenie 55 tys. kontroli u pracodawców w 2025 roku. Kontrole w większości będą dotyczyły nowych regulacji w Kodeksie pracy. Jednym z priorytetowych obszarów kontroli PIP będzie w tym roku zwalczanie mobbingu oraz weryfikacja legalności zatrudnienia zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców.

Uprawnienia rodzicielskie i praca zdalna

Państwowa Inspekcja Pracy zapowiedziała kontrole przestrzegania przepisów prawa pracy dotyczących uprawnień rodzicielskich, co ma istotne znaczenie także dla oceny, jak w praktyce działa koncepcja work-life balance. Inspektorzy skontrolują przestrzeganie nowych przepisów Kodeksu pracy, dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, które obowiązują od 26 kwietnia 2023 r. Chodzi między innymi o takie rozwiązania jak urlop opiekuńczy, prawo do elastycznej organizacji pracy, czy dłuższy urlop rodzicielski.

Główny Inspektor Pracy planuje także uruchomienie w 2025 r. kampanii popularyzującej najnowsze rozwiązania prawa pracy dotyczące rodzicielstwa. Celem kampanii będzie przedstawienie pracodawcom i pracownikom obowiązujących regulacji w tym zakresie. Inspektorzy pracy zwrócą szczególną uwagę na ujawnianie przypadków, w których powinna być zawarta umowa o pracę oraz obchodzenie przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

PIP skontroluje również przestrzeganie przez pracodawców przepisów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej. W wyniku nowelizacji Kodeksu pracy od 7 kwietnia 2023 r. obowiązują regulacje dotyczące pracy zdalnej, które podlegają kontroli inspekcji pracy. PIP podczas kontroli sprawdzi, czy spełniono wymogi formalne związane z organizacją pracy zdalnej w firmie. Inspektorzy mogą zweryfikować podstawę jej wprowadzenia, wewnątrzzakładowe regulacje w tym zakresie oraz wypłacanie przez pracodawców ekwiwalentów lub ryczałtów z tego tytułu.

Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2024 >>>

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców >>>

Legalność zatrudnienia

Z informacji przedstawionych przez PIP wynika, że ważną częścią aktywności inspekcji pracy w 2025 roku będzie weryfikacja legalności powierzania i wykonywania pracy zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Działania ukierunkowane będą nie tylko na ujawnianie przypadków pracy niezadeklarowanej, czyli świadczonej całkowicie na czarno, ale także zadeklarowanej fałszywie np. wykonywanej faktycznie w wyższym wymiarze czasu pracy lub za wynagrodzeniem wyższym niż wskazane w umowie o pracę.

W przypadku informacji o dużych grupach zatrudnionych cudzoziemców kontrole legalności ich pracy i pobytu będą prowadzone przez zespoły inspektorów pracy ze wsparciem Straży Granicznej. Ze względu na wagę problemu ten rodzaj kontroli ma znaczenie strategiczne i będzie prowadzony z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków.

Pracodawcy powinni zwrócić szczególną uwagę na ten obszar kontroli, ze względu na projektowane zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców, które najprawdopodobniej w tym roku wejdą w życie,

Mobbing

Jednym z priorytetowych obszarów działalności kontrolnej PIP będzie w tym roku zwalczanie mobbingu. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek przeciwdziałania mobbingowi. Przepisy nie wskazują konkretnych środków ani metod, które pracodawca może wykorzystywać, podejmując działania antymobbingowe, zwłaszcza przy zapobieganiu temu zjawisku. Warto wskazać wyrok Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2011 r., I PK 35/11, w którym sąd ten wskazał, że pracodawca może przeciwdziałać mobbingowi w szczególności "przez szkolenie pracowników, informowanie ich o niebezpieczeństwie i konsekwencjach mobbingu czy też przez stosowanie procedur, które umożliwią wykrycie i wyeliminowanie tego zjawiska". O tym, jakie środki zapobiegawcze zostaną podjęte, decyduje pracodawca.

Z przeprowadzonych dotychczas kontroli wynika, że najczęściej spotykanymi formami przeciwdziałania mobbingowi wprowadzanymi przez pracodawców jest: opracowanie polityki przeciwdziałania mobbingowi (380 kontrolowanych pracodawców - 54 proc.) oraz opracowanie procedur postępowania (rozpatrywania skarg) na wypadek wystąpienia zjawiska mobbingu (372 kontrolowanych pracodawców - 53 proc.). Rzadziej prowadzone są szkolenia dla pracowników dotyczące tej tematyki (24 proc. kontrolowanych pracodawców) bądź wyznaczanie osoby pełnomocnika ds. przeciwdziałania mobbingowi (21 proc. kontrolowanych pracodawców).

Przygotowany przez resort pracy projekt ustawy antymobbingowej, oprócz bardziej jasnej i precyzyjnej definicji mobbingu, będzie określał konkretne wymagania dla pracodawców w zakresie przeciwdziałania mobbingowi. Pracodawcy będą mieli również obowiązek przeciwdziałania naruszeniom zasady równego traktowania oraz mobbingowi poprzez stosowanie działań prewencyjnych, wykrywanie oraz szybkie i właściwe reagowanie, a także poprzez działania naprawcze i wsparcie osób dotkniętych nierównym traktowaniem. W ustawie zostanie również określony dolny próg wysokości zadośćuczynienia za stosowanie mobbingu.

Rola Państwowej Inspekcji Pracy w zwalczaniu mobbingu, czyli co może inspektor >>>

Ewidencjonowanie czasu pracy

Kontrole przeprowadzone przez inspektorów pracy potwierdzają, że rozliczanie czasu pracy stanowi jedno z największych wyzwań dla służb kadrowych. W latach 2021-2023 inspektorzy pracy przeprowadzili łącznie 6567 kontroli dotyczących czasu pracy. Kontrolom zostały poddane m.in. zagadnienia dotyczące ewidencji czasu pracy, zapewniania pracownikom odpoczynku dobowego i tygodniowego, zachowania zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, zapewniania co najmniej raz na 4 tygodnie niedzieli wolnej od pracy, a także pracy w godzinach nadliczbowych.

Jak wskazuje PIP, najwięcej nieprawidłowości dotyczyło prowadzenia podstawowego dokumentu niezbędnego do celów prawidłowego ustalania wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą jakim jest ewidencja czasu pracy. Najczęściej pojawiającą się nieprawidłowością w prowadzonej ewidencji było niezamieszczanie w niej informacji o godzinie rozpoczęcia i zakończenia pracy. Z punktu widzenia inspektora pracy, jako organu kontrolnego brak takich informacji utrudnia rzetelną kontrolę w zakresie przestrzegania przepisów o czasie pracy, szczególnie w zakresie zapewnienia wymaganych przepisami odpoczynków dobowych oraz tygodniowych.

Zobacz również: Ewidencja czasu pracy - jak prawidłowo ją prowadzić >>>

Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy

Oprac. Katarzyna Bogucka

Kontrole PIP 2025 - poradnik dla pracodawców - WEBINARIUM już 3 lutego 2025 r. ZAPISZ SIĘ >>>

Jeżeli jesteś zalogowany do INFORLEX możesz zapisać się na WEBINARIUM TUTAJ >>>