Czy pełnomocnik płatnika składek może w jego imieniu złożyć wniosek o wakacje składkowe - stanowisko ZUS

W odpowiedzi na pytanie redakcji "MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń" ZUS w piśmie z 26 listopada 2024 r. wskazał, że pełnomocnik płatnika składek może złożyć w jego imieniu wniosek o wakacje składkowe. Złożenie wniosku przez pełnomocnika ZUS traktuje na równi z posiadaniem przez niego stosownego oświadczenia płatnika składek dotyczącego spełnienia warunków do uzyskania ww. ulgi.

Od 1 listopada 2024 r. przedsiębiorcy spełniający określone warunki mogą ubiegać się o zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy) za jeden wybrany miesiąc kalendarzowy w danym roku.

W celu skorzystania z wakacji składkowych płatnik składek składa wniosek o zwolnienie z opłacania składek (RWS) w miesiącu poprzedzającym miesiąc kalendarzowy, który ma być objęty zwolnieniem.

Wskazany wniosek zawiera oświadczenia, że na dzień złożenia wniosku płatnik składek spełnia warunki, o których mowa w art. 17a ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy systemowej, tj. że:

• w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro;
• jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego, w którym ubiegał się o ww. ulgę, do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Ponadto płatnik składek jest zobowiązany przedłożyć zaświadczenia o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jaką otrzymał w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku, albo złożyć oświadczenie o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie lub oświadczenie o nieotrzymaniu takiej pomocy (art. 36d
ust. 1 i ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy systemowej).

Stanowisko ZUS

Oświadczenia, o których mowa wyżej, są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenia jest zobowiązany do zawarcia w nich klauzuli następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (art. 36d ust. 3 ustawy systemowej).

Stanowi to odwołanie do art. 233 Kodeksu karnego, który przewiduje karę za składanie fałszywych oświadczeń. Jest to zatem odpowiedzialność osobista osoby składającej to oświadczenie, czyli przedsiębiorcy (płatnika składek), który ma wiedzę o swojej sytuacji (w tym w zakresie udzielonej pomocy de minimis) i tylko on może być sprawcą wskazanego czynu zabronionego.

Na tym tle pojawiły się wątpliwości, czy pełnomocnik (np. księgowy, doradca podatkowy) może w imieniu płatnika składek skutecznie złożyć wniosek o wakacje składkowe i podpisywać oświadczenia stanowiące integralną część tego wniosku, dotyczące m.in. udzielonej pomocy de minimis?

W związku z tym redakcja MPPiU zwróciła się do ZUS z zapytaniem w tym zakresie. Poniżej przedstawiamy odpowiedź ZUS.

Stanowisko ZUS z 26 listopada 2024 r. w sprawie możliwości składania wniosku o wakacje składkowe przez pełnomocników

Wnioski wynikające ze stanowiska ZUS

Z pisma ZUS z 26 listopada 2024 r. wynika, że przyjmuje on domniemanie, iż skoro pełnomocnik płatnika składek wnioskuje w jego imieniu o zwolnienie ze składek, to dysponuje on oświadczeniem płatnika składek w zakresie spełnienia warunków do skorzystania z tzw. wakacji składkowych. W związku z tym, mając na względzie profesjonalny charakter działania pełnomocników (i biur rachunkowych), ZUS będzie rozpatrywał składane przez nich wnioski.

Trudno zgodzić się z tym stanowiskiem. Jak bowiem wynika z przepisów ustawy systemowej, zobowiązanie do złożenia ww. oświadczenia jest adresowane do płatnika składek, który jest wnioskodawcą i beneficjentem pomocy w postaci zwolnienia z opłacania składek w ramach wakacji składkowych. Zatem to płatnik składek będzie ewentualnie ponosił odpowiedzialność karną za złożenie fałszywego oświadczenia we wskazanym zakresie. Należy przy tym wskazać, że wniosek RWS jest składany drogą elektroniczną za pośrednictwem PUE/eZUS, co wyklucza możliwość załączenia do wniosku oświadczeń (czy innych dokumentów) w formie papierowej.

Poza tym wskazane oświadczenie stanowi element wniosku - płatnik składek składa je organowi rentowemu (ZUS). Nie ma możliwości (żaden przepis tego nie przewiduje), żeby oświadczenie w ww. zakresie płatnik składał pełnomocnikowi. Pełnomocnik nie jest jego adresatem. Należy przy tym wskazać, że wniosek RWS jest składany drogą elektroniczną za pośrednictwem PUE/eZUS, co wyklucza możliwość załączenia do wniosku oświadczeń (czy innych dokumentów) w formie papierowej

Ponadto żaden przepis ustawy systemowej nie przewiduje, aby tego rodzaju oświadczenie mógł złożyć inny podmiot niż płatnik składek. Wbrew stanowisku ZUS brak jest także podstaw prawnych do przyjęcia domniemania, że złożenie wniosku o wakacje składkowe przez pełnomocnika oznacza, że płatnik składek spełnia warunki, które uprawniają go do zwolnienia z opłacania składek ZUS.

W związku z tym jeśli wniosek o wakacje składkowe zostanie złożony przez pełnomocnika, a następnie np. w toku kontroli ZUS czy postępowania wyjaśniającego okaże się, że płatnik składek nie był uprawniony do ww. ulgi (np. wprowadził w błąd swojego pełnomocnika), to mogą się pojawić problemy z ewentualnym pociągnięciem do odpowiedzialności karnej właściwego podmiotu.

Dlatego bezpiecznym rozwiązaniem będzie, w miarę możliwości, składanie wniosków o ulgę z tytułu wakacji składkowych przez płatników składek we własnym imieniu.

Oprac. Małgorzata Kozłowska

radca prawny, specjalista i praktyk, od wielu lat zajmuje się prawem ubezpieczeń społecznych