Kiedy warto prowadzić działalność w formie prostej spółki akcyjnej

Od 1 lipca 2021 r. przedsiębiorcy mogą zacząć korzystać z nowej formy prowadzenia działalności, jaką jest prosta spółka akcyjna (PSA). W opracowaniu przedstawiamy, dla jakich przedsiębiorców taka forma prowadzenia działalności może być korzystna.

Jakie są zalety prowadzenia działalności w formie PSA

PSA to mniej sformalizowana i tańsza forma prawna spółki kapitałowej, sprzyjająca rozwojowi działalności. Jej atuty przedstawiamy poniżej.

Zalety prowadzenia działalności w formie PSA:

• możliwość wnoszenia własnej pracy, usług czy know-how jako wkładu do spółki,
• minimalny wymóg kapitału akcyjnego w wysokości 1 zł (dla porównania kapitał zakładowy w spółce akcyjnej wynosi 100 000 zł),
• szybka rejestracja elektroniczna,
• brak konieczności wniesienia wkładu przed rejestracją spółki,
• akcjonariusze PSA po swojej stronie mają jedynie ryzyko gospodarcze, które ograniczone jest do ryzyka utraty wniesionych wkładów (nie odpowiadają za zobowiązania spółki),
• uproszczona likwidacja - skrócony czas potrzebny na przeprowadzenie procedury,
• możliwość rozwiązania spółki bez likwidacji (przez przejęcie jej majątku i zobowiązań przez akcjonariusza),
• możliwość aktywnego wykorzystywania środków komunikacji elektronicznej przy prowadzeniu przedsiębiorstwa spółki oraz podejmowaniu decyzji o jej sprawach przez organy spółki i akcjonariuszy.

Co ważne, w przeciwieństwie do kapitału zakładowego w spółce z o.o. i spółce akcyjnej kapitał akcyjny w PSA nie jest stały. Kapitału nie wskazuje się w umowie PSA. Spółka informację o wysokości kapitału akcyjnego musi natomiast podawać w pismach i zamówieniach handlowych składanych w formie papierowej i elektronicznej, a także na swoich stronach internetowych i ujawnić go w KRS. Wartość kapitału akcyjnego określa zarząd, sumując wysokość wkładów pieniężnych i niepieniężnych, które zostały wniesione na pokrycie akcji. Dzięki oderwaniu wartości akcji od wysokości kapitału akcyjnego płynniejsze jest emitowanie i umarzanie akcji.

Jakie są wady prowadzenia działalności w formie PSA

PSA to spółka potencjalnie funkcjonująca bez majątku (nie ma tu kapitału zakładowego). Potencjalni wierzyciele muszą być zatem ostrożni we współpracy z PSA. Odpowiednio PSA mogą mieć problem z pozyskaniem np. kredytu w banku bez przedstawienia dodatkowych zabezpieczeń. Inne wady PSA to odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki względem jej wierzycieli w przypadku bezskuteczności egzekucji wobec spółki. Członek zarządu może uwolnić się od niej na analogicznych zasadach jak członek zarządu spółki z o.o. Ponadto akcje PSA nie mogą być notowane na giełdzie papierów wartościowych. PSA jest bowiem spółką niepubliczną.

Dla kogo przeznaczone jest prowadzenie działalności w formie PSA

W założeniach PSA to idealna forma prowadzenia działalności dla twórców tzw. start-upów (zwłaszcza tzw. przedsiębiorstw technologicznych). Początkujący przedsiębiorca mający pomysł (technologię, patenty) może korzystać z PSA, by pozyskać finansowanie dla nowego wysoko technologicznego produktu, a jednocześnie nie stracić kontroli nad własnym dziełem. Inne branże, dla których PSA mogą być rozwiązaniem, to np. consulting. PSA pozwala, by np. osoba tworząca produkt lub świadcząca unikatową usługę czy pracę będącą produktem firmy consultingowej stała się znaczącym akcjonariuszem. PSA pozwala bowiem przyznać status akcjonariusza osobom wnoszącym do spółki wyłącznie pracę, usługi, wiedzę i umiejętności (zob. art. 300² k.s.h.). Co więcej, dozwolone jest np. przyznanie założycielom spółki akcji uprzywilejowanych, z których liczba głosów nie spadnie nigdy poniżej pewnego pułapu, niezależnie od tego, ile akcji wyemituje spółka (zob. art. 300²⁶ k.s.h.). Tym samym twórca spółki, który wniesie np. swój know-how do takiej spółki, nie utraci nad nią kontroli.

Przekształcenie działalności w PSA może być także korzystne dla jednoosobowych przedsiębiorców. Ułatwia bowiem np. przeprowadzenie sukcesji firmy za życia przedsiębiorcy (sukcesja w przypadku spółek kapitałowych jest bowiem łatwiejsza). Przekształcenie w PSA pozwoli także - w przypadku jednoosobowej działalności - na oddzielenie sfery biznesu od prywatnego majątku.

Przy tym należy zaznaczyć, że forma PSA nie jest przeznaczona dla rzemieślników. PSA nie znalazły się w katalogu podmiotów, które mogą prowadzić działalność rzemieślniczą (zob. art. 2 ustawy o rzemiośle).

Jak PSA traktowana jest w rachunkowości i podatkach

PSA to jeden z typów spółek kapitałowych. Odpowiednio ten rodzaj spółek zobowiązany jest do stosowania ustawy o rachunkowości. A to oznacza obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych.

PSA nie jest wymieniana w definicji spółek kapitałowych czy osobowych zawartej w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (zob. art. 1a pkt 1 i 2 pcc). Tym samym trudno uznać, że obecnie spółki te objęte są podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Dlatego od zawarcia umowy PSA i jej zmiany nie powinien być pobierany ten podatek.

PSA jest natomiast podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Opodatkowanie PSA zasadniczo nie będzie odbiegać od zasad opodatkowania pozostałych spó­łek kapitałowych. Do przychodów (dochodów) PSA zastosować można jedną z dwóch stawek podatku:

• 19% podstawy opodatkowania,
• preferencyjne 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych - w przypadku podatników spełniających kryteria określone przepisami.

PSA, tak jak pozostałe spółki kapitałowe, jest podwójnie opodatkowana. To oznacza, że opodatkowany zostanie najpierw dochód spółki (na zasadach wskazanych wyżej), a dalej zysk wspólników przy jego wypłacie. Wypłacane wspólnikom zyski są opodatkowane na tych samych zasadach co zyski wspólników innych spółek kapitałowych (sp. z o.o. czy SA). Podatek dochodowy od uzyskanych dochodów (przychodów) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się według ryczałtowej stawki 19%. W przypadku wspólników będących osobami prawnymi możliwe jest także, po spełnieniu dodatkowych warunków, zwolnienie przychodów z dywidend od podatku dochodowego.

Wniesienie do PSA wkładu niepieniężnego zasadniczo stanowi przychód wspólnika w podatku dochodowym, analogicznie jak w przypadku spółki z o.o. czy akcyjnej. Zasada ta znajdzie jednak zastosowanie wyłącznie do wkładu niepieniężnego stanowiącego prawa lub rzeczy zbywalne. Oznacza to, że u wspólników, których wkładem do PSA jest świadczenie pracy lub usług, nie powstanie przychód z tytułu wniesienia takiego wkładu. Wolne od podatku dochodowego są także wkłady niepieniężne, jeżeli przedmiotem takiego wkładu jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Jak powstaje PSA

Powołanie PSA następuje w czterech krokach:

Krok 1. Zawarcie umowy spółki

Umowa spółki może zostać zawarta u notariusza w formie aktu notarialnego lub też elektronicznie (system S24), przy wykorzystaniu wzorca umowy (art. 300⁶ i art. 300⁷ k.s.h.). Wzór umowy określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 30 czerwca 2021 r. w sprawie określenia wzorców dotyczących prostej spółki akcyjnej udostępnionych w systemie teleinformatycznym - Dz.U. z 2021 r. poz. 1191. 

W przypadku elektronicznej rejestracji spółki akcje pierwszej emisji mogą być pokryte jedynie wkładami pieniężnymi (art. 3007 § 4 k.s.h.).

Krok 2. Ustanowienie zarządu lub rady dyrektorów

PSA może być zarządzana przez radę dyrektorów posiadającą większe kompetencje niż tradycyjny zarząd. Twórcy PSA muszą wybrać, czy powołają zarząd czy radę dyrektorów. Członków tych organów powołują i odwołują akcjonariusze uchwałą podjętą zwykłą większością głosów, o ile umowa spółki nie przewiduje inaczej. Nie ma obowiązku powołania rady nadzorczej w prostej spółce akcyjnej (w przeciwieństwie do spółki akcyjnej)

Krok 3. Wniesienie wkładów akcjonariuszy na pokrycie kapitału

Nie ma obowiązku wniesienia całości wkładów na pokrycie obejmowanych akcji przed złożeniem wniosku o wpis spółki do rejestru przedsiębiorców KRS (jak w spółce z o.o.). Termin wniesienia wkładu może określać umowa spółki, uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy albo zarządu. Wkłady należy wnieść w całości w ciągu trzech lat od chwili wpisu PSA do rejestru (art. 300⁹ k.s.h.).

Krok 4. Wpis PSA do KRS

Opłacony wniosek o rejestrację PSA składa się do Krajowego Rejestru Sądowego. (art. 300¹² k.s.h.). Wniosek o rejestrację powinien być podpisany przez wszystkich członków zarządu. W przypadku złożenia wniosku przez system S24 rejestracja powinna nastąpić po 24 godzinach. Opłata za wniosek wynosi w przypadku składania wniosku:

• tradycyjnie (umowa zawarta u notariusza i złożona do KRS) - 500 zł,
• w systemie S24 (z wykorzystaniem wzorca umowy) - 250 zł.

Podstawa prawna:

art. 1, art. 300¹-300¹³⁴ ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526;

ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320

art. 1a, art. 4a, art. 7b, art. 12 ust. 1ba ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1243

art. 5a pkt 30, 31a, 31b, art. 17 ust. 1a i 1d, art. 24 ust. 5 pkt 1c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1243

art. 1a ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 815; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 255

art. 52 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 755; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1080

Sławomir Biliński

prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", ekspert podatkowy