Czy trzeba rekompensować dodatkową godzinę przepracowaną w nocy podczas zmiany czasu letniego na zimowy

Zatrudniamy pracowników na nocne zmiany. Pracują oni w systemie podstawowym czasu pracy na trzy zmiany (w tym nocną), również w weekendy. Pracownicy wykonywali pracę w nocy z 28 na 29 października 2023 r. w godz. 22.00-6.00. Z powodu zmiany czasu letniego na zimowy pracowali tej nocy przez 9 godzin zamiast 8 godzin. Czy w związku z tym należy zrekompensować pracownikom dodatkowo przepracowaną 1 godzinę?

Tę jedną dodatkową godzinę należy potraktować jak godzinę nadliczbową. Pracownikom przysługuje za nią odbiór czasu wolnego lub oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek w wysokości 100%. 

Ze względu na zmianę czasu z letniego na zimowy, która nastąpiła w tym roku w nocy z 28 na 29 października, należało przesunąć wskazówki zegara z godz. 3.00 na godz. 2.00 (§ 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022-2026). Dla pracowników pracujących w tym czasie w nocy oznacza to, że pracowali faktycznie o 1 godzinę dłużej. Jeżeli zatem pracownicy mieli ustalone godziny pracy między godz. 22.00 28 października a godz. 6.00 następnego dnia, to przepracowali nie 8, lecz 9 godzin.

Rekompensata pracy nadliczbowej. Za dodatkową godzinę przepracowaną w związku ze zmianą czasu letniego na zimowy pracodawca udziela pracownikowi czasu wolnego lub wypłaca oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia.

W przypadku odbioru czasu wolnego pracownikowi za dodatkową godzinę przepracowaną w związku ze zmianą czasu przysługuje odbiór 1 godziny (musi złożyć wniosek o zrekompensowanie pracy nadliczbowej w formie czasu wolnego). Jeśli odbiór czasu wolnego nastąpi bez wniosku pracownika, wówczas za 1 godzinę nadliczbową będzie mu przysługiwało 1,5 godziny czasu wolnego (art. 151² Kodeksu pracy).

Dodatek za pracę w nocy. Oprócz rekompensaty pracy nadliczbowej pracownikom będzie przysługiwał dodatek za pracę w nocy. Pora nocna powinna obejmować 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00 (art. 151⁷ Kodeksu pracy). Pracodawca powinien określić, które 8 godzin w tym przedziale czasowym jest w jego zakładzie pracy porą nocną. Dodatek nocny powinien przysługiwać również za dodatkową godzinę przepracowaną w związku ze zmianą czasu letniego na zimowy. Jest on należny w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia (wynoszącego obecnie 3600 zł).

Wśród ekspertów prawa pracy można również spotkać odmienny pogląd, zgodnie z którym w sytuacji zmiany czasu letniego na zimowy nie można wypłacić pracownikowi dodatku nocnego za 9 godzin. Pogląd ten jest uzasadniany tym, że dodatek nocny przysługuje maksymalnie za 8 godzin. Stanowisko to jest jednak krzywdzące dla pracownika, gdyż pozbawia go dodatku za jedną dodatkową godzinę, która została faktycznie przepracowana w porze nocnej.

Planowanie i ewidencja czasu pracy. Pracodawca nie może planować pracy w godzinach nadliczbowych. Zlecając pracę np. w godzinach od 22.00 do 6.00 w sytuacji, kiedy następuje zmiana czasu letniego na zimowy i pracownicy pracują w podstawowym systemie czasu pracy, pracodawca faktycznie planuje 1 godzinę nadliczbową. Nie musi on jednak uwzględniać zmiany czasu letniego na zimowy i zmniejszać pracownikom liczby godzin w taki sposób, aby nie przepracowali 1 godziny nadliczbowej. Zmiana czasu letniego na zimowy jest bowiem niezależna od pracodawcy i stanowi wyjątek od zasady zakazu planowania pracy w godzinach nadliczbowych.

W przypadku wykonywania pracy przez pracowników w trakcie zmiany czasu, w ewidencji czasu pracy należy odnotować, że praca była wykonywana przez 9 godzin. Aby zapis w ewidencji był bardziej czytelny, można wpisać liczbę godzin przepracowanych przez pracownika jako "8+1".

Marek Skałkowski

prawnik, ekspert z zakresu prawa pracy, redaktor naczelny MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, były pracownik działu porad prawnych Państwowej Inspekcji Pracy