Czy biuro rachunkowe musi doradzać jednostkom współpracującym z klientem biura

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Strony zobowiązane są tylko do takiego działania lub zaniechania działania, jaki wynika z zawartej pomiędzy nimi umowy. Duża liczba występujących w obrocie umów o świadczenie usług księgowych wprost zawiera sformułowanie, że biuro rachunkowe nie świadczy usług na rzecz współpracowników klienta działających w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.

Obowiązek wynikający z zasad współżycia społecznego, przepisów prawa, ustalonych zwyczajów

Umowa (tj. czynność prawna) wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Wobec tego należy zawsze analizować, czy któraś ze wskazanych wyżej podstaw nie nakłada obowiązku na biuro rachunkowe świadczenia usług na rzecz jednoosobowej działalności gospodarczej współpracującej z klientem. W rozpatrywanym przypadku należy stwierdzić, że:

• brak jest uregulowań prawnych, które ustanawiałyby zobowiązanie biura rachunkowego wobec klienta do wyświadczenia takiej usługi. Fakturę wystawia bowiem kontrahent klienta biura rachunkowego a nie klient. Tym samym to na kontrahencie spoczywa obowiązek stosowania w tym względzie właściwych przepisów prawa;
• zasady współżycia społecznego również nie uzasadniają wywodzenia rozpatrywanego obowiązku. Kontrahent klienta, prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, jest przedsiębiorcą. Skoro prowadzi działalność w celach zarobkowych, uzasadnione jest, aby ponosił również koszty związane z obsługą księgowo-podatkową i gdy zachodzi taka konieczność podpisał umowę z biurem rachunkowym czy też zamówił usługę u doradcy podatkowego;
• brak jest również ustalonego zwyczaju, który nakładałby na biura rachunkowe obowiązek świadczenia usług na rzecz przedsiębiorców współpracujących z ich klientem. Gdyby klient próbował tego dowodzić, to musiałby wskazać, że występuje powszechna praktyka świadczenia takich usług, która na tyle się utrwaliła, że bez dodatkowych klauzul jest oczywiste dla uczestników obrotu gospodarczego to, iż biuro rachunkowe musi działać w ten sposób. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że żaden zwyczaj nie może być sprzeczny z prawem, a w przedmiotowej sytuacji pytanie zadane przez klienta może zmierzać do tego, aby uzyskać poradę podatkową, co mogą jedynie czynić osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

Doradzanie w sprawie PKWiU a kwestia doradztwa podatkowego

W rozpatrywanej sytuacji pytanie o to "co powinna ta osoba wpisywać na fakturze dla tej spółki i jakie PKWiU stosować tak, aby było dobrze" może np. skrywać w sobie chęć uzyskania porady podatkowej zmierzającej do optymalizacji podatkowej, która byłaby korzystna dla obu stron. Warto zwrócić uwagę, że od treści faktury i PKWiU może zależeć bezpośrednio wysokość stawki ryczałtu, którą mógłby zastosować kontrahent klienta.

Udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych to doradztwo podatkowe, które usługowo może być świadczone tylko przez doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych i biegłych rewidentów. Jeśli taką usługę świadczy osoba nieposiadająca tych uprawnień, to dopuszcza się ona przestępstwa zagrożonego karą grzywny do 50 000 zł.

Ochrona polisą OC a doradztwo podatkowe bez uprawnień

W przedmiotowej sytuacji, gdyby biuro posiadało nawet ubezpieczenie OC w zakresie czynności doradztwa podatkowego, to i tak nie byłoby objęte ochroną ubezpieczeniową, gdyż ubezpieczyciele zazwyczaj zawierają klauzulę wyłączającą ich odpowiedzialność w sytuacji, gdy usługa była świadczona przez osobę nieposiadającą uprawnień wymaganych przez przepisy prawa. W tym przypadku do udzielenia porady podatkowej.

Dodatkowe ryzyko

W przedmiotowej sprawie, gdyby biuro rachunkowe dopuściło się jakiegoś błędu czy pomyłki w poradzie podatkowej, która dotyczy dwóch podmiotów, to musiałoby się liczyć z tym, że z roszczeniem odszkodowawczym wystąpi do niego dwóch przedsiębiorców, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą.

Podstawa prawna

• art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1, art. 81 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2117

• art. 56, art. 353, Art. 353¹ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360

Marcin Szabłowski

adwokat