Czy rozliczać kwotę VAT z pustej faktury oraz wystawioną do niej korektę "do zera"

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Kolejna faktura VAT, która dokumentuje po raz drugi tę samą sprzedaż (dostawę towarów lub świadczenie usług) generalnie może zostać uznana za tzw. pustą fakturą. Sprowadza się to do tego, że nie dokumentuje ona już żadnej rzeczywistej transakcji, ponieważ dostawa towarów lub wykonanie usług zostały już potwierdzone pierwszą fakturą. Z tego powodu może się to wiązać z negatywnymi skutkami po stronie sprzedawcy. W takim przypadku, na podstawie art. 108 ustawy o VAT, na wystawcy pustej faktury będzie ciążył obowiązek zapłaty VAT należnego wynikającego z tego dokumentu. Dodatkowo zastosowanie mogą znaleźć także sankcyjne przepisy wynikające z Kodeksu karnego skarbowego.

Jeżeli jednak wystawienie pustej faktury wynika wyłącznie z niedopatrzenia sprzedawcy i nie jest efektem zamierzonego działania (np. chęci popełnienia przestępstwa), to zasadniczo istnieją dwie możliwości uniknięcia negatywnych konsekwencji:

1. anulowanie pustej faktury,
2. wystawienie faktury korygującej "do zera" do pustej faktury.

Anulowanie pustej faktury

Anulowanie to sposób wycofania pustej faktury. Jest możliwy tylko wtedy, gdy dokument nie trafił do obiegu prawnego, czyli wtedy, gdy co prawda pusta faktura została wystawiona przez sprzedawcę, ale nie została przekazana nabywcy. W takiej sytuacji możliwe jest tzw. anulowanie faktury, które powinno odbyć się poprzez jej przekreślenie i opatrzenie odpowiednią adnotacją o przyczynie i okolicznościach anulowania. Powinna być przechowywana w dokumentacji podatkowej sprzedawcy, bez konieczności wprowadzania jej do ewidencji i wykazywania wynikających z niej kwot w rozliczeniach VAT za dany miesiąc (por. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 marca 2019 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.30.2019.1.AK).

Jeżeli w analizowanej sprawie pusta faktura oraz wystawiona korekta "do zera" nie zostały wprowadzone do obrotu gospodarczego, to w ocenie autora mogą one zostać anulowane, co w konsekwencji będzie wyłączało konieczność ich wykazywania w rozliczeniach podatkowych VAT sprzedawcy.

Rozliczenie faktury korygującej "do zera" wystawionej do pustej faktury

Jeżeli pusta faktura została przekazana nabywcy (wprowadzona do obrotu prawnego), to sprzedawca w stosownym czasie powinien wystawić fakturę korygującą "do zera". Generalnie wystawca faktury powinien jak najszybciej wyeliminować ryzyko uszczuplenia należności budżetowej wynikającej z wprowadzania do obrotu pustej faktury. Aby zminimalizować ryzyko sporu z organem podatkowym, wystawienie korekty "do zera" powinno nastąpić przed skorzystaniem z prawa do odliczenia VAT przez nabywcę (por. wyrok WSA w Olsztynie z 18 sierpnia 2021 r., sygn. akt I SA/Ol 451/21 - orzeczenie nieprawomocne) oraz przed ujawnieniem fikcyjności dokumentu przez organy podatkowe (por. wyrok NSA z 17 stycznia 2019 r., sygn. akt I FSK 322/17).

Jeżeli zatem sądy dopuszczają możliwość skorygowania pustej faktury, to należałoby się zastanowić, czy należny VAT wynikający z pustej faktury podlega wykazaniu w rozliczeniach VAT sprzedawcy. W tym względzie należy pamiętać, że gdyby podatnik nie skorygował pustej faktury w odpowiednim czasie, to zasadniczo byłby obowiązany do odprowadzenia VAT należnego wynikającego z takiej faktury. Zapłata podatku przez wystawcę pustej faktury nie jest jednak związana z powstaniem obowiązku podatkowego VAT z tytułu dokonanej sprzedaży, lecz powstaje z mocy prawa tj. z powodu wprowadzenia do obrotu prawnego pustej faktury. Z tego względu VAT należny z faktur pustych, do których stosuje się art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, nie podlega wykazywaniu w pliku JPK_VAT.

Potwierdza to przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 sierpnia 2021 r. (sygn. 0112-KDIL3.4012.38.2021.1.AW), w której organ wskazał, że:

(…) nie powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanej dostawy, ponieważ Sąd stwierdził w wyroku, że pomiędzy Wnioskodawcą a Kontrahentem nie doszło do zawarcia transakcji, czyli że nie doszło pomiędzy Stronami do sprzedaży i tym samym wystawiona przez Spółkę faktura, dokumentuje czynność, która nie miała miejsca.

W związku z tym Wnioskodawca nie był zobowiązany do wykazania podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej.

Zdaniem autora powyższe wnioski będą aktualne również w odniesieniu do korekty "do zera" wystawionej do pustej faktury. Nie dokumentuje ona bowiem rzeczywistego zdarzenia gospodarczego skutkującego powstaniem obowiązku podatkowego VAT, a w konsekwencji nie można jej rozliczać dla celów VAT w składanym JPK VAT.

Jeżeli zatem w analizowanej sprawie sprzedawca wystawił w odpowiednim czasie fakturę korygującą "do zera" do pustej faktury, to nie będzie on obowiązany do wykazania w rozliczeniach podatkowych VAT należnego z pustej faktury oraz "korekty zerującej". Dokumenty te nie dokumentują zrealizowanej transakcji sprzedaży, a w konsekwencji nie powinny być rozliczane w składanych plikach JPK VAT.

Podstawa prawna:

• art. 108 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 196

POWOŁANE INTERPRETACJE ORGANÓW PODATKOWYCH:

• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 marca 2019 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.30.2019.1.AK)

• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 sierpnia 2021 r. (sygn. 0112-KDIL3.4012.38.2021.1.AW)

POWOŁANE WYROKI SĄDÓW:

• wyrok NSA z 17 stycznia 2019 r. (sygn. akt I FSK 322/17)

• wyrok WSA w Olsztynie z 18 sierpnia 2021 r. (sygn. akt I SA/Ol 451/2), orzeczenie nieprawomocne

Adrian Błaszkiewicz

ekspert w zakresie VAT