Kiedy faktura może zostać uznana za pustą i jakie są tego konsekwencje

Pusta faktura. Wystawienie faktury, w której wykaże się kwotę podatku, oznacza obowiązek jej zapłaty, nawet gdyby faktura nie dokumentowała faktycznej transakcji. Jest to sankcja, która zabezpiecza interesy fiskalne państwa przed ewentualnym odliczeniem VAT z takiej faktury przez nabywcę. W większości przypadków z pustymi fakturami mamy do czynienia podczas prób wyłudzenia VAT. Puste faktury to problem także uczciwych podatników, gdy np. faktura zostanie wystawiona przed terminem lub w wyniku pomyłki. Skutki mogą dotknąć zarówno sprzedawcę, jak i nabywcę.

Zasady rozliczania pustych faktur reguluje art. 108 ustawy o VAT. Wynika z niego, że w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Przepis ten jest adresowany w istocie do każdego podmiotu, również do osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Może mieć zastosowanie niezależnie od tego, czy wystawca faktury posiada, czy nie, status podatnika VAT, jak i od tego, czy jest on zarejestrowany jako podatnik oraz czy jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny bądź zwolniony.

Zasada ta ma zastosowanie także w razie wystawienia faktury z wykazaną kwotą podatku wyższą od kwoty podatku należnego. Jednak w tym przypadku status wystawcy jako podatnika ma znaczenie.

Niestety, przepisy nie definiują pojęcia pustych faktur. Dlatego należy sięgnąć do bogatego orzecznictwa sądówi interpretacji organów podatkowych.

1. Co to jest pusta faktura?

Nie jest istotna przyczyna zachowania podmiotu wystawiającego fakturę, która nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Przyczyną tą może być także nieświadomy błąd bądź niepewność co do zaistnienia obowiązku podatkowego (zob. przykładowo wyrok WSA w Gdańsku z 9 czerwca 2021 r., sygn. akt I SA/Gd 880/20).

Stąd obowiązek zapłaty VAT wykazanego na fakturze wystąpi w przypadku:

• braku rzeczywistej czynności (nie było dostawy towaru bądź świadczenia usług),
• czynności niepodlegającej VAT (np. transakcja zbycia przedsiębiorstwa, kara umowna),
• transakcji podlegającej wprawdzie opodatkowaniu, jednak gdy zobowiązanym do zapłaty VAT jest nabywca towaru lub usługi,
• czynności zwolnionej z VAT zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo,

niezależnie od tego, czy wystąpiło to celowo czy przez pomyłkę.

1.1. Faktura pro forma, dokument informacyjny, umowa z wykazanym VAT

W praktyce podatnicy często, przed wystawieniem faktury, wystawiają fakturę pro forma, na której jest wykazany VAT. Poza tym część podatników wystawia tzw. dokumenty informacyjne, które stanowią zwykle modyfikację istniejącego w systemie księgowym szablonu faktury. Ma on mniej pozycji niż faktura oraz zawiera informację, że nie stanowi faktury: Dokument nie stanowi podstawy do dokonywania rozliczeń na potrzeby podatku VAT.

Powstaje pytanie, czy takie dokumenty mogą być uznane za faktury, biorąc pod uwagę fakt, że o tym, czy mamy do czynienia z fakturą, decyduje jej treść, a nie nazwa dokumentu.

Dominuje stanowisko, że nie, gdyż nie zastępują faktury, która jest wystawiana osobno. Innymi słowy - dokument taki jest zapowiedzią, że kontrahent wkrótce otrzyma fakturę. Ma walor informacyjny. Natomiast dowodem zawarcia transakcji i dowodem księgowym jest faktura. Oznacza to więc, że wystawienie dokumentu informacyjnego nie zwalnia sprzedawcy z obowiązku wystawienia faktury dokumentującej dokonanie czynności opodatkowanej.

Potwierdzają to również organy podatkowe (zob. pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lipca 2021 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.280.2021.2.MWJ).

Natomiast w piśmie z 9 lutego 2021 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.860.2020.1.ASY) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wyjaśnił wątpliwości, czy w sytuacji gdy umowa będzie zawierała dane wymienione w art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT i jednocześnie będzie dotyczyła usługi, której wartość należności ogółem nie przekroczy 450 zł, to będzie stanowiła fakturę uproszczoną. Organ potwierdził, że umowa to nie faktura. Umowa jest bowiem porozumieniem stron ustalającym ich wzajemne prawa i obowiązki. Już samo wyraźne oznaczenie tego dokumentu jako umowa powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury.

Skoro więc dokument informacyjny nie stanowi faktury, to brak jest obowiązku zapłaty kwoty podatku z tego dokumentu na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Podatnik nie będzie zobowiązany do zapłaty wykazanego w tym dokumencie podatku.

1.2. Faktura wystawiona przed terminem

Od 2022 r. faktury nie mogą być wystawione wcześniej niż 60 dnia (do końca 2021 r. 30 dnia) przed:

1) dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi,

2) otrzymaniem, przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty.

Zasada ta nie dotyczy wystawiania faktur w zakresie dostawy i świadczenia usług, dla których obowiązek podatkowy powstaje w sposób określony w art. 19a ust. 3, 4 i ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT, jeżeli zawierają informację, jakiego okresu rozliczeniowego dotyczą.

Oznacza to, że wcześniej niż 60 dnia przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi mogą być wystawione faktury dokumentujące:

• dostawy towarów i usług uznane za ciągłe, rozliczane z końcem ustalonych okresów rozliczeniowych;
• dostawy energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego;
• świadczenie usług:
  • telekomunikacyjnych,
  • wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy o VAT,
  • najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
  • ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
  • stałej obsługi prawnej i biurowej,
  • dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego.

To oznacza, że tego typu faktury mogą być wystawiane w istocie w dowolnym wcześniejszym terminie.

Powstaje pytanie, co w przypadku faktur wystawionych wcześniej niż 60 dnia przed wydaniem towarów, wykonaniem usługi czy otrzymaniem zaliczki. Jak powinien postąpić podatnik, gdy minie 60 dni? Wydaje się że w takiej sytuacji najbezpieczniej jest wystawić korektę i następnie fakturę dokumentującą faktyczną czynność. Na taki sposób postępowania wskazują organy podatkowe (zob. pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 maja 2015 r., sygn. IPPP1/4512-222/15-2/AP).

Można jednak zetknąć się z poglądem, że nie jest to faktura pusta. Tak uznał WSA w Poznaniu w wyroku z 28 stycznia 2021 r. (sygn. akt I SA/Po 410/20). Należy wziąć pod uwagę, że jest to wyrok nieprawomocny i bezpośrednio dotyczył nabywcy i jego prawa do odliczenia z takiej faktury. Sąd uznał, że nabywca nie traci prawa do odliczenia VAT, ale może to zrobić dopiero wtedy, gdy wpłaci zaliczkę.

Zdaniem sądu:

(…) art. 108 u.p.t.u. ma zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy dochodzi do realnego uszczuplenia zobowiązania podatkowego, dochodów Skarbu Państwa i dotyczy transakcji fikcyjnych. Natomiast wystawienie faktury wcześniej niż 30 dni [obecnie 60 dni - przyp. autora] przed datą zapłaty zaliczki nie powoduje ryzyka uszczuplenia należności publicznoprawnych, ponieważ dopóki u sprzedawcy nie powstanie obowiązek podatkowy, czyli nie otrzyma on zaliczki, to spółka nie odliczy podatku VAT naliczonego z takiej faktury. W tej sytuacji wystawca faktury nie ma obowiązku na podstawie art. 108 ust. 1 i 2 u.p.t.u. płacić podatku wynikającego z - jak się później okazało - przedwcześnie wystawionej faktury.

Dlatego w sytuacji gdy istnieje obawa, że termin 60-dniowy nie będzie zachowany, bezpieczniej wystawić fakturę pro forma lub inny dokument informacyjny. Dopiero później wystawić normalną fakturę.

1.3. Paragon z wykazanym nienależnie VAT

Sankcyjny charakter zapłaty podatku, który został określony w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, dotyczy tych sytuacji, w których kwota podatku została wykazana na fakturze. Chodzi bowiem o to, że to faktura jest podstawą do odliczenia VAT. Jej wystawienie pociąga więc za sobą ryzyko nieuprawnionego odliczenia VAT.

Inaczej jest zaś w przypadku paragonu. Dlatego wykazanie na paragonie kwoty podatku należnego, mimo że sprzedaż podlegała zwolnieniu, nie prowadzi do obowiązku zapłaty wykazanego VAT. Potwierdzają to między innymi interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 grudnia 2019 r. (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.626.2019.4.MN) oraz z 16 marca 2020 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.45.2020.1.JM). Zdaniem organów należy dokonać tylko zapisów w ewidencji korekt.

Zasada ta nie będzie miała zastosowania w przypadku paragonu do 450 zł, gdy zawiera NIP kupującego. Taki dokument jest uznany za fakturę. Dlatego gdy będzie na nim wykazany nienależnie VAT, to trzeba go rozliczyć.

1.4. Faktura dokumentująca usługi niematerialne

Powstaje pytanie, co w przypadku, gdy faktura dokumentuje usługi niematerialne i oprócz umowy nie mamy żadnego innego dowodu jej wykonania.

Dysponowanie tylko takimi dowodami może być ryzykowne. Sam fakt zawarcia umowy nie oznacza, że została ona wykonana. Dobrze jest więc zbierać dokumenty świadczące o tym, że usługi wykazane na fakturze, zostały wykonane (zob. przykładowo wyrok WSA w Bydgoszczy z 16 lutego 2021 r., sygn. akt I SA/Bd 688/20, i wyrok WSA w Poznaniu z 11 lutego 2020 r., sygn. akt I SA/Po 735/18).

W tym celu wskazane jest archiwizowanie wszelkiej korespondencji dotyczącej tych usług i dokonywanie płatności za pośrednictwem rachunków płatniczych.

Ważne

Aby przygotować się do ewentualnej kontroli, wskazane jest archiwizowanie wszelkiej korespondencji dotyczącej nabywanych usług i dokonywanie płatności za pośrednictwem rachunków płatniczych.

W pewnych przypadkach do uprawdopodobnienia wykonania usług wystarczy przedstawienie takiej korespondencji i dowodów zapłaty. Dotyczy to w szczególności nabywanych usług o niewielkiej wartości, których wykonanie rzadko jest kwestionowane przez organy podatkowe. Posiadanie większej ilości dowodów potwierdzających wykonanie usługi jest wskazane przede wszystkim w przypadku usługi o znacznej wartości. Jest wtedy bowiem o wiele bardziej prawdopodobne, że organy podatkowe będą zainteresowane potwierdzeniem, iż usługi zostały faktycznie wykonane. Dotyczy to zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy.

1.5. Faktura z danymi podmiotu, którymi posłużono się bezprawnie

Zdarzają się sytuacje, że posłużono się danymi podatnika jako sprzedawcy i wystawiono fakturę z naliczonym VAT. Powstaje wtedy pytanie, kto jest zobowiązany do zapłaty VAT w takim przypadku.

Z orzecznictwa NSA wynika zasadniczo, że nie jest wystawcą faktury zobowiązanym do zapłaty podatku podmiot, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury. Za wystawcę faktury uznawany jest podmiot posługujący się w sposób nieuprawniony danymi innego podmiotu.

Zob. przykładowo wyroki NSA:

- z 14 października 2020 r. (sygn. akt I FSK 1948/17),

- z 26 maja 2017 r. (sygn. akt I FSK 1872/15),

- z 27 czerwca 2017 r. (sygn. akt I FSK 1459/15).

Nie zawsze podszycie się pod dane podatnika zwalnia oszukanego z zapłaty VAT. W wyroku z 31 stycznia 2018 r. (sygn. akt I FSK 444/16) NSA uznał, że przedsiębiorca musi zapłacić kwotę VAT z pustej faktury, jeśli wystawił ją pracownik pełnomocnika, umocowanego przez przedsiębiorcę do prowadzenia działalności gospodarczej. Obowiązek ten wystąpi również, gdy faktury będzie fałszował pracownik podatnika (zob. wyrok NSA z 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt I FSK 371/12).

2. Rozliczenie VAT z pustej faktury

W VAT obowiązuje zasada, że podatek wykazany na wystawionej fakturze zawsze musi być zapłacony. Zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy o VAT podmioty wymienione w art. 108 są obowiązane, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje w dniu wystawienia faktury. Powstaje pytanie, czy podatnik powinien wpłacić kwotę VAT bezpośrednio na rachunek bankowy, czy rozliczyć ją w JPK_V7.

W orzecznictwie przyjęło się, że obowiązuje tu pozadeklaracyjny system rozliczenia.

Pusta faktura nie powinna być uwzględniona w deklaracji VAT. Podatek wynikający z takiej faktury powinien być bezpośrednio wpłacony do urzędu skarbowego. Nie podlega on obniżeniu o podatek naliczony z faktur zakupowych (zob. wyrok NSA z 30 stycznia 2009 r., sygn. akt I FSK 1658/07, oraz wyrok WSA w Warszawie z 17 grudnia 2020 r., sygn. akt III SA/Wa 255/20).

Przy czym w praktyce podatnicy wykazują omyłkowo wystawione puste faktury w JPK_V7. Urzędy skarbowe tolerują taką praktykę, gdyż w takim przypadku podatnicy na bieżąco rozliczają faktury korygujące. Przykładowo za styczeń podatnik wykazał omyłkowo wystawioną fakturę, a w marcu korektę "in minus". W takim przypadku pracownicy urzędów skarbowych uznają, że wyeliminowano nieprawidłowość i nie domagają się "wyrzucenia faktury pierwotnej" z deklaracji za styczeń.

3. Korekta nienależnego VAT

Sprzedawca, niezależnie od tego, jaki sposób rozliczeń przyjął, nie powinien czekać z korektą. Powinien jak najszybciej wystawić fakturę korygującą. Korekta powinna zostać przeprowadzona w odpowiednim czasie, aby mogła być skuteczna. Zdaniem sądu jeżeli nabywca skorzystał z prawa do odliczenia, korekta będzie spóźniona (tak np. WSA w Olsztynie w wyroku z 18 sierpnia 2021 r., sygn. akt I SA/Ol 451/21). Generalnie wystawca faktury powinien wyeliminować w stosownym czasie ryzyko odliczenia VAT naliczonego przez nabywcę. Nie może to nastąpić przykładowo po ujawnieniu ich fikcyjności przez organy podatkowe i po zakończeniu kontroli podatkowej.

Jeżeli rozliczyliśmy pustą fakturę w JPK_V7, korekty dokonuje się na bieżąco, przez co podatnik unika konieczności składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Gdy wpłaciliśmy VAT bezpośrednio do US, taki wniosek o stwierdzenie nadpłaty jest konieczny.

Przykład

Spółka wystawiła za listopad fakturę za najem, mimo że umowa została rozwiązana z końcem października. W styczniu została wystawiona korekta w związku z informacją od byłego najemcy. Spółka rozliczyła fakturę w JPK_V7 za listopad. Dlatego w deklaracji za styczeń może rozliczyć korektę zmniejszającą.

Dopuszczalne jest także anulowanie pustej faktury. Przy czym anulowanie faktur może dotyczyć wyłącznie tych dokumentów, które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego, czyli nie zostały doręczone. Dlatego faktura elektroniczna wysłana do nabywcy nie może być anulowana.

Przykład

Spółka wystawiła za listopad fakturę za najem, mimo że umowa została rozwiązana z końcem października. Spółka rozliczyła fakturę w JPK_V7 za listopad. Po wysłaniu JPK_V7 za listopad wróciła nieodebrana przesyłka z fakturą. Po uzgodnieniu z najemcą przyczyn spółka anulowała fakturę. Aby zmniejszyć VAT z niepotrzebnie wystawionej faktury musi skorygować JPK_V7 za listopad. Gdy w wyniku tej korekty zmniejszy się kwota do wpłaty, powinna wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.

Anulowanie faktur powinno odbywać się poprzez ich przekreślenie lub opatrzenie odpowiednią adnotacją o przyczynie i okolicznościach anulowania. Pozostawiamy je w dokumentacji podatkowej, bez konieczności wprowadzania ich do ewidencji i wykazywania wynikających z nich kwot w JPK_V7 (pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 marca 2019 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.30.2019.1.AK).

Jeśli podatnik nie wprowadził w ogóle do obrotu faktur (bo do transakcji nie doszło), a omyłkowo wykazał podatek należny w JPK_V7, to nie sporządza się korekt takich faktur, tylko je anuluje. Podatnik sporządza wtedy korektę deklaracji, w której wykazał pierwotnie fakturę (pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 12 listopada 2008 r., sygn. IPPP1-443-1556/08-4/JB). Gdy w wyniku tego zmniejszy się kwota do wpłaty, występuje o nadpłatę.

4. Wystawienie faktury z zawyżoną stawką VAT

Podatnicy muszą zapłacić VAT z faktury, gdy zawyżyli podatek. Czy taką fakturę możemy uznać za pustą? Niestety, można zetknąć się z różnymi stanowiskami.

Zdaniem organów podatkowych trzeba odróżnić przypadek "całkowicie pustych" faktur, o których mowa w art. 108 ust. 1 ustawy, od przypadku z art. 108 ust. 2, tj. gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od kwoty podatku należnego. Wystarczającą sankcją za wystawienie faktury z kwotą podatku jest już sama konieczność rozliczenia podatku należnego według zawyżonej stawki. Natomiast dodatkowa dolegliwość, tj. brak możliwości rozliczenia podatku w deklaracji, kłóciłaby się z zasadą proporcjonalności wynikającą z prawa wspólnotowego. Dlatego w praktyce przyjmuje się, że taka faktura jest ewidencjonowana i rozliczana w JPK_V7.

Co ciekawe, sądy zajmują niekorzystne dla podatników stanowisko. Zdaniem NSA taka faktura musi być rozliczona w części (nadwyżka VAT) poza deklaracją (zob. przykładowo wyroki z 3 listopada 2016 r., sygn. akt I FSK 669/15, oraz z 30 listopada 2017 r., sygn. akt I FSK 505/16). W pierwszym wyroku NSA uznał (oddalając skargę kasacyjną organu), że:

(…) w obu wymienionych w art. 108 ustawy o VAT przypadkach podmioty wystawiające fakturę obowiązane są do zapłaty kwoty podatku wynikającego z takich faktur, rozumianego jako "podatek nienależny". W przypadku faktur, o których mowa w art. 108 ust. 2 ustawy, obowiązek ten obejmuje zapłatę różnicy między kwotą podatku wynikającego z faktury a kwotą podatku należnego (…) faktura, o której mowa w art. 108 ust. 2 cytowanej ustawy, podlega rozliczeniu w deklaracji podatkowej tylko w takim zakresie, w jakim opisuje rzeczywiste zdarzenie gospodarcze. W pozostałym zaś zakresie (kwota podatku "nienależnego") jest ona w istocie fakturą pustą i w związku z tym podlega analogicznym zasadom, jak faktura, o której mowa w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.

Stosowanie w praktyce stanowiska sądu powodowałoby komplikacje, bo część kwoty VAT z faktury (np. 80 zł przy kwocie netto 1000 zł przy stawce 8%) podatnik ma wykazać w deklaracji, a pozostałe 150 zł (chodzi o różnicę między podatkiem przy stawce 23% a podatkiem przy stawce 8%, czyli 15% z 1000 zł) ma wpłacić w odrębnym trybie.

I tu też tolerowana w praktyce jest sytuacja, że podatnicy ewidencjonują i rozliczają takie faktury w JPK_V7. Natomiast wystawioną fakturę korygującą do takiej faktury rozliczają na bieżąco tj. w miesiącu jej wystawienia, gdy zostaną uzgodnione i spełnione warunki korekty. Ma to nastąpić do końca miesiąca, w którym wystawiono korektę. W przypadku błędu w stawce trudno mówić o uzgodnieniu warunków korekty z nabywcą. Wystarczy wysłanie e-maila informującego o powodach korekty. Potwierdził to MF w wydanych objaśnieniach podatkowych. Zasada ta nie ma zastosowania do ustrukturyzowanych faktur korygujących.

Przykład

W JPK_V7 za listopad spółka wykazała fakturę za usługę budowlaną, gdzie zastosowała stawkę 23% zamiast 8%. Błąd został spostrzeżony w styczniu i w tym miesiącu wystawiono fakturę korygującą. Poinformowano również nabywcę o powodach korekty. Dlatego w JPK_V7 za styczeń można rozliczyć fakturę korygującą zmniejszającą VAT.

5. Skutki otrzymania pustej faktury przez nabywcę

Zagadnienie prawa do odliczenia jest złożone, bo w pewnych przypadkach (zwłaszcza w transakcjach karuzelowych) potrzebna jest ocena dobrej wiary.

Weźmy jednak typowy przypadek omyłki - sprzedawca "z rozpędu" wystawił pięć faktur, a nie cztery, lub wystawił fakturę mimo zakończenia umowy. Kupujący nie może tutaj powoływać się na dobrą wiarę, gdy nie otrzymał świadczenia. Kupujący nie odliczy VAT. Wynika to wprost z przepisów, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane.

Inaczej jest w sytuacji, gdy dostawa towaru bądź usługa zostały wykonane, ale zawyżono stawkę. Zastosowanie przez sprzedawcę stawki wyższej niż prawidłowa daje kupującemu prawo do pełnego odliczenia. Mimo tej wyższej, acz nieprawidłowej, stawki (np. 23% zamiast 8%) nabywca może odliczyć cały VAT. Nie stanowi to bowiem negatywnej przesłanki uniemożliwiającej odliczenie tego podatku, wymienionej w art. 88 ustawy.

Potwierdza to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach, np.:

- z 22 czerwca 2021 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.225.2021.2.AR),

- z 25 stycznia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.735.2020.1.PRM).

Dopiero wystawienie korekty faktury spowoduje u nabywcy obowiązek korekty "in minus" podatku naliczonego.

Czym innym jest jednak sytuacja zawyżenia stawki VAT, a czym innym przypadek, gdy na fakturze wykazano kwotę VAT, ale transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku. Tu przepis stanowi jednoznacznie o braku prawa do odliczenia u nabywcy.

Podsumowanie

1. Nie jest istotna przyczyna zachowania podmiotu wystawiającego fakturę, która nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Przyczyną tą może być także nieświadomy błąd bądź niepewność co do zaistnienia obowiązku podatkowego. Jest to zawsze pusta faktura.
2. Faktura pro forma, dokument informacyjny czy umowa z wykazanym VAT nie są uważane za faktury.
3. Zalecane jest, aby podatnik który wystawił przedwcześnie fakturę(60 dni przed dokonaniem dostawy, czy wykonaniem usługi) wystawił do niej korektę. Dopiero po dokonaniu świadczenia należy wystawić właściwą fakturę.
4. Gdy podatnik wystawił fakturę omyłkowo, to powinien jak najszybciej wystawić fakturę korygującą.
5. Nabywca nie odliczy VAT z pustej faktury, gdy nie otrzymał od wystawcy żadnego świadczenia. Inaczej jest w przypadku faktur, na których zastosowano zawyżoną stawkę VAT.

Podstawa prawna:

• • art. 108 ust. 1 i 2 oraz art. 88 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427

Powołane wyroki sądów:

• wyrok WSA w Gdańsku z 9 czerwca 2021 r. (sygn. akt I SA/Gd 880/20)

• wyrok WSA w Poznaniu z 28 stycznia 2021 r. (sygn. akt I SA/Po 410/20)

• wyrok WSA w Bydgoszczy z 16 lutego 2021 r. (sygn. akt I SA/Bd 688/20)

• wyrok WSA w Poznaniu z 11 lutego 2020 r. (sygn. akt I SA/Po 735/18)

• wyrok WSA w Warszawie z 17 grudnia 2020 r. (sygn. akt III SA/Wa 255/20)

• wyrok WSA w Olsztynie z 18 sierpnia 2021 r. (sygn. akt I SA/Ol 451/21)

• wyrok NSA z 14 października 2020 r. (sygn. akt I FSK 1948/17)

• wyrok NSA z 26 maja 2017 r. (sygn. akt I FSK 1872/15)

• wyrok NSA z 27 czerwca 2017 r. (sygn. akt I FSK 1459/15)

• wyrok NSA z 31 stycznia 2018 r. (sygn. akt I FSK 444/16)

• wyrok NSA z 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I FSK 371/12)

• wyrok NSA z 30 stycznia 2009 r. (sygn. akt I FSK 1658/07)

• wyrok NSA z 3 listopada 2016 r. (sygn. akt I FSK 669/15)

• wyrok NSA z 30 listopada 2017 r. (sygn. akt I FSK 505/16)

Powołane interpretacje podatkowe:

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lipca 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.280.2021.2.MWJ)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 lutego 2021 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.860.2020.1.ASY)

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 maja 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-222/15-2/AP)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 grudnia 2019 r. (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.626.2019.4.MN)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 marca 2020 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.45.2020.1.JM)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 marca 2019 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.30.2019.1.AK)

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 12 listopada 2008 r. (sygn. IPPP1-443-1556/08-4/JB)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 czerwca 2021 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.225.2021.2.AR)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 stycznia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.735.2020.1.PRM)

Łukasz Matusiakiewicz

radca prawny specjalizujący się w prawie podatkowym