Kary umowne i odszkodowania a estoński CIT - interpretacja MF

Koszty "kar umownych i odszkodowań", ponoszone przez podatnika na rzecz podmiotów niepowiązanych, stanowią wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą i tym samym podlegają opodatkowaniu ryczałem od dochodów spółek. Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji, której fragment przedstawiamy.

MF

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wykonywania usług budowlanych, specjalizuje się w budowie hal przemysłowych dopasowanych do indywidualnych potrzeb klienta. 

Od 1 stycznia 2022 r. Spółka rozpoczęła korzystanie z rozliczenia podatku dochodowego w mechanizmie ryczałtu od dochodów spółek (estoński CIT). Zdarza się, że Spółka w związku z zawartymi umowami z kontrahentami - podmiotami niepowiązanymi (z inwestorami lub innymi zleceniodawcami) płaci na rzecz tych kontrahentów kary umowne i odszkodowania. Spółka pomimo zachowania należytej staranności przy realizacji zawartych umów, nie jest w stanie ich całkowicie uniknąć, tym bardziej, że działa w dużej mierze poprzez podwykonawców. Kary umowne ponoszone przez Spółkę są związane najczęściej ze zwłoką w wykonaniu przedmiotu umowy. Opóźnienie w wykonaniu umowy może nastąpić z różnych przyczyn, z czego większość jest niezależna od Spółki. Przede wszystkim możliwość wykonania wielu prac budowlanych jest zależna od warunków pogodowych.

Zdarza się również, że zakupiony przez Spółkę do realizacji umowy materiał nie spełnia deklarowanych przez dostawcę warunków, przez co na pewien czas muszą zostać wstrzymane prace budowlane, aby dostarczyć na budowę prawidłowy materiał, co wiąże się z koniecznością ponownego zamawiania materiału lub wyjaśniania sprawy z niesolidnym dostawcą. Takie sytuacje również powodują przekroczenie terminu wykonania umowy, co nie jest zawinione przez Spółkę. W takim przypadku Spółka występuje z roszczeniem do niesolidnego dostawcy o odszkodowanie, jednak niezależnie od tego, czy i kiedy uzyska to odszkodowanie, Spółka musi zapłacić karę za opóźnienie swojemu kontrahentowi. 

Występują również kary umowne za wady trwałe dotyczące montażu różnych elementów, uszkodzenia już istniejących elementów podczas wykonywania kolejnych prac. (…) Wady i uszkodzenia najczęściej są zawinione przez podwykonawców Spółki i w takim przypadku Spółka występuje z roszczeniem do podwykonawców o zapłacenie kary umownej lub odszkodowania w zależności od sytuacji i zapisów umowy z danym podwykonawcą. Niezależnie jednak od tego, czy i kiedy Spółka uzyska tę karę/odszkodowanie od swojego niesolidnego podwykonawcy, Spółka musi zapłacić karę umowną swojemu kontrahentowi.

Przedmiotem Państwa wątpliwości jest kwestia ustalenia czy koszty kar umownych i odszkodowań, które ponoszą Państwo na rzecz podmiotów niepowiązanych w związku z wykonywaną działalnością w zakresie usług budowlanych, wynikających ze zwłoki w wykonaniu umowy, wad trwałych, zniszczenia sprzętu powierzonego Spółce, stanowią wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości ponownie zauważyć należy, że prowadzenie działalności wiąże się z ponoszeniem wydatków, ale nie każdy z tych wydatków jest związany z działalnością gospodarczą, która jest ukierunkowana na osiągnięcie przychodu. Zatem, nie każdy wydatek ma na celu osiągnięcie przychodów, a część ponoszonych wydatków wynika z "negatywnych" działań podatnika i takie wydatki powinny być uznane za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą w myśl art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT.

Mając na uwadze przedstawiony opis sprawy oraz dokonaną wykładnię przepisów stwierdzić należy, że koszty kar umownych i odszkodowań które ponoszą Państwo na rzecz podmiotów niepowiązanych w związku z wykonywaną działalnością w zakresie usług budowlanych, wynikających ze zwłoki w wykonaniu umowy, wad trwałych, zniszczenia sprzętu powierzonego Państwu należy uznać za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT.

Niewątpliwie, powyższe wydatki mają bowiem charakter sankcyjny i nie są wydatkami, które są ponoszone w toku prawidłowo i zgodnie z przepisami prawa prowadzoną działalnością. Wydatki, o których mowa powyżej wynikają z zaniedbań, bądź naruszeń obowiązujących przepisów prawa lub zawartych umów, zatem takie wydatki nie są ukierunkowane na osiągnięcie przez Państwa przychodu.

W związku z powyższym, koszty "kar umownych i odszkodowań", ponoszone przez Państwa na rzecz podmiotów niepowiązanych, będą stanowiły wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą Spółki i tym samym będą podlegały opodatkowaniu Ryczałem od dochodów spółek po Państwa stronie.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 września 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.266.2023.1.KK

Od redakcji

Interpretacja jest niekorzystna dla wszystkich opodatkowanych ryczałtem od dochodów spółek (tzw. estońskim CIT). Trudno się zgodzić ze stanowiskiem fiskusa, że kara umowna czy odszkodowanie stanowią wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą i w konsekwencji powinna być opodatkowana ryczałtem od dochodów spółek. Przecież gdyby nie prowadzona działalność gospodarcza, podatnik takiego wydatku by nie ponosił. To prowadzenie działalności w zakresie prac budowlanych wiąże się z płaceniem kar i odszkodowań. Są one naturalną konsekwencją specyfiki prowadzonej działalności i powinny być traktowane jak wydatki z tą działalnością związane. Niestety odmienne stanowisko organów podatkowych wskazuje na to, że sprawa powinna trafić do sądów administracyjnych. W takim wypadku można wyrazić nadzieję, że sądy dostrzegną jednak związek wydatków na kary umowne i odszkodowania z prowadzoną działalnością podatników opodatkowanych estońskim CIT.

Sławomir Biliński

prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", ekspert podatkowy, autor licznych publikacji z prawa podatkowego i gospodarczego

Czytaj także "Ryczałt od dochodów spółek - zasady stosowania i rozliczenie podatkowe i księgowe" na stronie e-wydania "Mk" - www.inforlex.pl/ewydania