Monitor Księgowego 1/2024, data dodania: 12.12.2023

Kiedy rozpoznać w księgach rachunkowych przychód ze sprzedaży, gdy jednostka stosuje formuły handlowe Incoterms

PROBLEM

Jednostka zgodnie z umową stosuje w sprzedaży towarów międzynarodowe formuły handlowe Incoterms. Kiedy w takim przypadku bilansowo należy rozpoznawać moment powstawania przychodu?

RADA

Według przepisów prawa bilansowego moment powstania przychodu (dostawy towarów) w sytuacji stosowania formuł handlowych Incoterms powstaje w momencie przejścia ryzyka ze sprzedającego na kupującego. Określenie dokładne tego momentu jest szczególnie ważne na przełomie roku. Szczegóły - w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Ustawa o rachunkowości nie zawiera szczegółowych wytycznych dotyczących momentu rozpoznania przychodu. Warunki, jakie jednostka powinna spełniać, aby móc zaliczyć powstałe korzyści ekonomiczne do przychodów, zostały określone w KSR nr 15 "Przychody ze sprzedaży wyrobów, półproduktów, towarów i materiałów". Zgodnie z zapisami powołanego standardu przychody ze sprzedaży dóbr ujmuje się, jeżeli spełnione zostały następujące warunki:

  • jednostka przekazała nabywcy znaczące ryzyko i korzyści wynikające z praw własności do dóbr,

  • jednostka przestaje być trwale zaangażowana w zarządzanie sprzedanymi dobrami w stopniu, w jakim zazwyczaj funkcję taką realizuje się wobec dóbr, do których ma się prawo własności, ani też nie sprawuje nad nimi efektywnej kontroli,

  • kwotę przychodów można wycenić w wiarygodny sposób,

  • istnieje prawdopodobieństwo, że jednostka uzyska korzyści ekonomiczne z tytułu przeprowadzonej transakcji oraz

  • koszty poniesione oraz te, które zostaną poniesione przez jednostkę gospodarczą w związku z transakcją, można wycenić w wiarygodny sposób.

Ocena tego, kiedy jednostka przekazała nabywcy znaczące ryzyko i korzyści związane z własnością, wymaga zbadania okoliczności towarzyszących transakcji. W większości przypadków przekazanie nabywcy ryzyka i korzyści zbiega się z przekazaniem mu tytułu prawnego lub fizycznym przekazaniem dóbr. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku większości sprzedaży detalicznych. W innych przypadkach przekazanie ryzyka i korzyści związanych z własnością następuje w innym czasie niż przekazanie tytułu prawnego lub fizyczne przekazanie dóbr. Pomocne w tym przypadku są zasady ujęte w Międzynarodowych Regułach Handlu (Incoterms). Zgodnie z nimi przyjmuje się, że moment dostawy towarów, a więc również moment przychodu, zrównany jest z przejściem ryzyka ze sprzedającego na kupującego.

Stosowanie reguł Incoterms jest fakultatywne, jednak są najpopularniejszą formą rozliczeń między stroną kupującą i sprzedającą. Incoterms 2020 zakładają jedenaście różnych zasad, które określają podział kosztów i odpowiedzialności między kupującym i sprzedającym (zob. tabelę 1). 

Tabela 1. Warunki dostaw według Incoterms 2020 i i wynikający z nich moment powstania przychodu 

 

Incoterms 2020

Warunki dostaw i podział ryzyka i odpowiedzialności

1.

EXW - ang. Ex-works (od zakładu)

W ramach EXW sprzedawca jest odpowiedzialny za udostępnienie towaru na swoim terenie. Strony mogą również uzgodnić miejsce przekazania towaru. W momencie tego przekazania z uzgodnionego miejsca kupujący staje się właścicielem towaru, czyli ponosi odpowiedzialność i dalsze koszty. EXW jest najbardziej korzystnym wariantem Incoterms 2020 dla sprzedawcy. Nie ma on obowiązku załadunku towaru ani pokrycia kosztów transportu po tym, gdy towar zostanie udostępniony we wskazanym punkcie.

Moment powstania przychodu:

  • przekazanie towaru z uzgodnionego miejsca z magazynu sprzedawcy

2.

FCA - ang. Free Carrier (pierwszy przewoźnik)

W tym przypadku sprzedawca jest odpowiedzialny za dostarczenie towarów do wyznaczonego miejsca i załadowania na transport kupującego. Następnie sprzedawca organizuje wysyłkę, w tym odprawę eksportową, i spełnia wymogi bezpieczeństwa. Ryzyko jest transferowane na kupującego po załadowaniu towarów. W związku z tym za wszelkie uszkodzenia produktów na pokładzie statku odpowiada kupujący, pokrywa on również koszty transportu, opłaty za list przewozowy oraz ubezpieczenie; a także koszty rozładunku i transportu do miejsca docelowego.

 

Moment powstania przychodu:

  • dostarczenie towarów do wyznaczonego miejsca i załadowania na transport kupującego

3.

CPT - ang. Cost paid to (przewóz opłacony do)

Sprzedawca opłaca transport do określonego miejsca przeznaczenia. Ryzyko jednak przechodzi na kupującego w momencie przekazania towarów pierwszemu przewoźnikowi. Incoterms CPT jest odpowiednikiem CFR, nie musi jednak dotyczyć transportu morskiego.

 

Moment powstania przychodu:

  • moment przekazania towarów pierwszemu przewoźnikowi

4.

CIP - ang. Carriage & Insurance Paid (przewóz i ubezpieczenie opłacone)

CIP jest zasadniczo podobny do CPT. Sprzedający jest jednak zobowiązany do ubezpieczenia towaru w tranzycie i opłacenia samego transportu. Sprzedający dokonuje odprawy towarów na eksport i dostarcza je do przewoźnika lub miejsca przeznaczenia zgodnie z instrukcją kupującego. Sprzedający ponosi koszty transportu rzeczy do wskazanego miejsca przeznaczenia. 

 

Moment powstania przychodu:

  • ryzyko przechodzi na kupującego w określonym miejscu wysyłki

 

5.

DPU - ang. Delivered at place unloaded (dostarczono na miejsce, rozładowano)

Wcześniej był znany jako DAT (ang. Delivered at Terminal). Nazwa została zmieniona, ponieważ kupujący (lub sprzedawca) może chcieć określić miejsce dostawy, a nie terminal. Jest to jedyny termin, który nakłada na sprzedawcę obowiązek rozładunku towaru. Sprzedający pokrywa wszystkie koszty transportu (opłaty eksportowe i transport). Również w porcie docelowym sprzedawca płaci za rozładunek od przewoźnika i opłaty portowe.

 

Moment powstania przychodu:

  • sprzedający bierze na siebie wszelkie ryzyko aż do przybycia do portu docelowego lub terminalu i rozładunku

6.

DAP - ang. Delivered at place (dostarczone do miejsca)

Według reguły DAP towar musi zostać dostarczony do konkretnego miejsca. Strona sprzedająca odpowiada za dostarczenie towaru do ustalonego miejsca i o określonym czasie, natomiast odpowiedzialność rozładunku leży po stronie nabywcy. Obie strony nie są zobowiązane do zawarcia między sobą umowy ubezpieczenia towaru, jednak jest to zalecane.

 

Moment powstania przychodu:

  • dostarczenie towaru do konkretnego miejsca o określonym czasie

 

7.

DDP - ang. Delivered duty paid (dostarczone, cło opłacone)

Wszystkie koszty i całe ryzyko związane z dostawą towarów jest ponoszone przez sprzedawcę. Sprzedawca opłaca również wszystkie cła i podatki, włącznie z tymi, które powstają w kraju odbiorcy. DDP nakłada maksymalne zobowiązania na sprzedającego i minimalne na kupującego. Kupujący nie ponosi żadnego ryzyka ani odpowiedzialności, dopóki towar nie znajdzie się w ostatecznym uzgodnionym miejscu. 

Moment powstania przychodu:

  • dostarczenie towaru do konkretnego miejsca wskazanego przez nabywcę

8.

FAS - ang. Free alongside ship (od portu macierzystego)

Sprzedający ponosi ryzyko i koszty transportu do momentu dostarczenia towarów do burty statku w oznaczonym porcie nadania, jednak bez załadunku towarów na statek. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego. W najnowszych Incoterms 2020, warunek FAS wymaga od sprzedającego odprawy towarów do eksportu (w porównaniu z poprzednimi Incoterms, kupujący zorganizował odprawę eksportową).

 

Moment powstania przychodu:

  • moment dostarczenia towarów do burty statku w oznaczonym porcie nadania

9.

FOB - ang. Free on board (na statek)

FOB jest podobne do FAS, jednak punktem przeniesienia kosztów i ryzyka za towar ze sprzedającego na kupującego jest moment przekroczenia burty statku przez towar. Sprzedający ponosi też koszty załadunku. Termin FOB może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.

 

Moment powstania przychodu:

  • moment załadunku na statek w oznaczonym porcie nadania 

10.

CFR - ang. Cost & Freight (koszt i przewóz)

 

Sprzedawca pokrywa koszty transportu do portu docelowego, ryzyko za towar przekazane jest jednak kupującemu już przy załadunku na statek. Oznacza to, że sprzedający nie ponosi kosztów ubezpieczenia towarów (od momentu załadunku na statek w porcie nadania). Dostawa zostaje uznana za zrealizowaną w momencie załadunku towaru na statek przewoźnika wskazanego przez sprzedającego.

 

Moment powstania przychodu:

  • moment załadunku na statek w porcie nadania

11.

CIF - ang. Cost Insurance & Freights (koszt, ubezpieczenie i przewóz)

CIF jest podobny do CFR. Jedyna różnica leży w dodatkowej opłacie za ubezpieczenie w trakcie transportu, którą ponosi sprzedawca.

Moment powstania przychodu:

  • moment załadunku na statek w porcie nadania

Źródło: oprac. na podstawie www.paih.gov.pl

 

Przykład 1

W grudniu 2023 r. spółka z o.o. wystawiła fakturę sprzedaży na kwotę 100 000 zł i wysłała towar za pośrednictwem przewoźnika do odbiorcy z UE. Towar dotarł do odbiorcy 4 stycznia 2024 r. Dostawa jest realizowana na warunkach Incoterms EXW w grudniu i zostaje uznana za dokonaną w momencie wydania towarów z magazynu sprzedawcy, czyli 2023 r. Wartość według cen nabycia sprzedanych towarów wynosiła 70000 zł.

Ewidencja księgowa w roku 2023

  1. Faktura dotyczą sprzedaży towarów

Wn konto 20-2 "Rozrachunki z odbiorcami" 100 000 zł

Ma konto 73-0 "Sprzedaż towarów" 100 000 zł

2. Wydanie z własnego magazynu towarów przewoźnikowi

Wn konto 73-1 "Wartość sprzedanych towarów" 70 000 zł

Ma konto 33 "Towary" 70 000 zł

 

 

Przykład 2

W grudniu 2023 r. spółka z o.o. wystawiła fakturę sprzedaży na kwotę 300 000 zł i wysłała towar za pośrednictwem przewoźnika do odbiorcy z UE. Towar dotarł do odbiorcy 5 stycznia 2024 r. Dostawa jest realizowana na warunkach Incoterms DAP, czyli sprzedawca jest odpowiedzialny za dostarczenie towaru do miejsca określonego przez nabywcę. Wartość według cen nabycia sprzedanych towarów wynosiła 200 000 zł.

Ewidencja księgowa w roku 2023

  1. Wydanie z własnego magazynu towarów przewoźnikowi, które nadal stanowią własność jednostki

Wn konto 39 "Towary poza jednostką" 200 000 zł

Ma konto 33 "Towary" 200 000 zł

 

 

Ewidencja księgowa w roku 2024

  1. Faktura dotyczą sprzedaży towarów

Wn konto 20-2 "Rozrachunki z odbiorcami" 300 000 zł

Ma konto 73-0 "Sprzedaż towarów" 300 000 zł

2. Wydanie z własnego magazynu towarów przewoźnikowi

Wn konto 73-1 "Wartość sprzedanych towarów" 200 000 zł

Ma konto 39 "Towary poza jednostką" 200 000 zł

 

 

Joanna Gawrońska 

biegły rewident

 

Inforakademia
Notyfikacje

Czy chcesz otrzymywać informacje o najnowszych szkoleniach? Zgódź się na powiadomienia od wideoakademii

Powiadomienia można wyłączyć w preferencjach systemowych
NIE NIE
TAK TAK