Gdy umowa leasingu finansowego zostanie rozwiązana, leasingodawca ma prawo do korekty in minus - wyrok NSA

Jeżeli leasingodawca rozwiązuje przedterminowo umowę leasingu finansowego, to ma prawo do korekty VAT in minus w związku ze zwrotem przedmiotu leasingu nie tylko wtedy, gdy przedmiot ten został mu faktycznie (fizycznie) przekazany, ale także wtedy, gdy bez takiego przekazania został pozostawiony do wyłącznej dyspozycji leasingodawcy - wyrok NSA z 30 maja 2022 r., sygn. akt I FSK 805/18.

Stan faktyczny

Spółka austriacka, zarejestrowana w Polsce jako czynny podatnik VAT, zawarła w 2008 r. - jako leasingodawca - umowę leasingu finansowego dotyczącą urządzenia do wytłaczania. Zgodnie z umową leasingodawca mógł ją rozwiązać z ważnych przyczyn w każdej chwili z natychmiastowym skutkiem. I tak też się stało. Spółka wypowiedziała umowę z dniem 31 października 2013 r. z powodu zalegania przez leasingobiorcę z opłatami leasingowymi oraz ogłoszeniem przez sąd jego upadłości likwidacyjnej.

Spółka dostawę z tytułu umowy leasingu rozliczyła w deklaracji VAT-7 za czerwiec 2008 r., a w związku z wypowiedzeniem umowy skorygowała in minus wartość transakcji o kwotę 1 842 015,86 euro (VAT 405 243,48 euro). Faktura korygująca doręczona została syndykowi masy upadłości leasingodawcy 5 maja 2015 r. Syndyk poinformował pisemnie spółkę, że faktura korygująca nie wywołuje w jego ocenie skutków na gruncie prawa podatkowego, jako że wskazany w niej sposób korygowania nie jest dopuszczalny. W efekcie faktura korygująca nie została ujęta w rozliczeniach VAT ani w księgach rachunkowych leasingobiorcy.

Pomimo tego spółka w rozliczeniu za II kwartał 2015 r. złożyła korektę deklaracji VAT-7K za II kwartał 2015 r., wykazując kwotę do zwrotu na rachunek bankowy w wysokości 1 336 674,00 zł w terminie 60 dni.

Stanowisko organu podatkowego

Urząd skarbowy przeprowadził kontrolę podatkową, a następnie postępowanie podatkowe i w efekcie wydał decyzję, w której zakwestionował prawo do rozliczenia powyższej faktury korygującej. Zdaniem organu ze względu na upadłość dłużnika nie zostały spełnione przesłanki ulgi na złe długi, a poza tym nie zostały spełnione ogólne warunki korekty VAT in minus, określone w art. 29a ust. 10 i 13 ustawy o VAT, gdyż spółka nie udokumentowała ani zwrotu przedmiotu leasingu, ani odbioru faktury korygującej przez leasingobiorcę.

Stanowisko WSA

WSA w Warszawie uwzględnił skargę spółki i powyższą decyzję uchylił. Odwołał się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 2 lipca 2015 r. w sprawie C-209/14 (NLB Leasing d.o.o.), w którym wyraźnie przewidziano możliwość skorygowania podstawy opodatkowania w przypadku, gdy leasingobiorca (w leasingu finansowym) nie dokona spłaty długu bądź dokona tej spłaty tylko częściowo. Korekta ta wynika zresztą z art. 90 ust. 1 unijnej Dyrektywy 112 VAT. Jeśli chodzi zaś o przepisy polskie, to należy zastosować art. 29a ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT uprawniający do obniżenia podstawy opodatkowania w związku ze zwrotem towaru (przedmiotu umowy). Co prawda leasingowana maszyna nie wróciła do Austrii, ale umowa leasingu przewidywała, że z dniem przedterminowego rozwiązania umowy leasingu finansowego leasingodawca odzyskuje swobodne władztwo nad przedmiotem leasingu. To, że pozostawał on przez jakiś czas nadal w posiadaniu syndyka, wynikało jedynie z trudności ze zorganizowaniem transportu. Spółka podała zresztą, że ostatecznie leasingowana maszyna została sprzedana osobie trzeciej.

Stanowisko NSA

Sąd oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego, podkreślając przy tym dwie kwestie. Po pierwsze, wymagania zwrotu towaru (art. 29a ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT) nie należy rozumieć tak, że musi nastąpić zawsze zwrot fizyczny (faktyczne zwrotne przemieszczenie towaru do sprzedawcy). Wystarczy więc przekazanie towaru do wyłącznej dyspozycji sprzedawcy (tu: leasingodawcy).

Po drugie, przepis art. 29a ust. 13 ustawy o VAT stawiający wymóg, by podatnik dokonujący obniżenia podstawy opodatkowania posiadał potwierdzenie otrzymania faktury korygującej przez odbiorcę, nie wymaga zgody odbiorcy faktury na tę czynność. A spółka niewątpliwie dysponowała potwierdzeniem odbioru faktury korygującej.

Od redakcji

Sprawa wraca do ponownego rozpoznania, w którym sądy nakazały organowi podatkowemu przyjęcie, że sporna korekta VAT jest co do zasady prawidłowa, tyle że potrzebne jest jeszcze ustalenie, jakie należności zostały ewentualnie odzyskane przez spółkę z masy upadłości, co może zmniejszyć wysokość korekty.

Rozstrzygnięcie sprawy przez sądy uważamy za trafne. Kwestię, czy nastąpił zwrot towaru, można by jeszcze uznać za dyskusyjną, ale twierdzenie organu, że brak akceptacji faktury korygującej oznacza jej nieodebranie wręcz dziwi, bo przepisy takiej zgody nie wymagają, a sytuacji takich jest zresztą dużo i z reguły nie budzą wątpliwości co do skutecznego przekazania faktury korygującej.

Krzysztof Janczukowicz

doktor prawa, radca prawny, specjalista w zakresie prawa podatkowego i karnego