Wypowiedź Autorki pytania wskazuje, że intencją stron było zobowiązanie się biura do obsługi KSeF w imieniu klienta wraz z nadejściem obowiązku korzystania z KSeF od 1 lipca 2024 r. Zważyć należy, że taki obowiązek nie nadejdzie z dniem 1 lipca 2024 r., ponieważ KSeF nie stanie się wtedy obowiązkowy. W rozpatrywanej sprawie można byłoby zatem stwierdzić, że występuje stan bardzo podobny do następczej niemożliwości świadczenia polegającej na tym, że jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa. Wobec tego sytuację prawną stron można byłoby ustalić przez odpowiednie zastosowanie przepisów Kodeksu cywilnego (art. 495 Kc) wskazujących, że:

Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Skoro zatem świadczenie biura stało się niemożliwe do spełnienia od 1 lipca 2024 r. (gdyż w tej dacie nie będzie obowiązkowego KSeF), to nie może ono dochodzić zapłaty od klienta. Nie ma również podstaw prawnych do tego, aby żądać od niego zwrotu poniesionych kosztów, o ile z umowy zawartej pomiędzy biurem a klientem nie wynika coś innego. Bez dokładnej analizy umowy nie można jednak stwierdzić istnienia okoliczności skutkujących prawem do zwrotu poniesionych przez biuro rachunkowe nakładów. 

Autorka pytania prawdopodobnie zakładała, że przy umowie starannego działania istnieją zasady podobne jak w przypadku umowy o dzieło, które stanowią (art. 639 Kc), że:

Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

W przedmiotowej sprawie umowa o obsługę KSeF nie jest jednak umową o dzieło, lecz starannego działania, a zatem zacytowany przepis nie znajdzie zastosowania w rozpatrywanym przypadku. Nie istnieje ponadto inny przepis, który umożliwiałby tę zasadę (tj. że zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać) zastosować wobec umowy o świadczenie usługi polegającej na obsłudze KSeF.

Niemożliwość spełnienia świadczenia może mieć charakter przemijający, gdyż bardzo prawdopodobne jest, że KSeF będzie wkrótce obowiązkowy. Charakter uprawnień i obowiązków stron w takiej sytuacji zależy od treści zawartej umowy. Nie znając szczegółowo treści zawartej umowy, można byłoby nawet pokusić się o stwierdzenie, że została zawarta pod warunkiem zawieszającym wejście w życie obowiązkowego KSeF. Gdyby tak było, to wszelkie postanowienia umowy wywołałyby skutki dopiero od momentu ziszczenia się tego warunku i od tej daty biuro zobowiązane byłoby do obsługi KSeF w imieniu klienta, a klient do zapłaty. Przedmiotową umowę należy także przeanalizować pod kątem możliwości jej wypowiedzenia przez którąś ze stron, nawet przed pozyskaniem informacji o przesunięciu daty obowiązkowego korzystania z KSeF. 

Marcin Szabłowski

adwokat