11/2023, data dodania: 19.10.2023 Kto od 2024 r. będzie płacić podatek minimalny
Od początku 2024 r. przestaje obowiązywać dwuletni okres niestosowania przepisów o minimalnym podatku dochodowym. Tym samym przy rozliczeniu rocznym za 2024 r. podatnicy będą musieli wziąć pod uwagę możliwość bycia opodatkowanym tym podatkiem. Warto, by podatnicy prowadzący działalność o niskiej rentowności z wyprzedzeniem oszacowali, czy będą zobowiązani do zapłaty tego podatku. Dotyczy to także podatników, którzy dokonali takiego oszacowania po wejściu w życie przepisów o podatku minimalnym. W okresie zawieszenia przepisy o minimalnym podatku dochodowym zostały bowiem znowelizowane.
Ważne
W przypadku podatników, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2024 r., a zakończy się po 31 grudnia 2023 r., zwolnienie z obowiązku płacenia podatku minimalnego stosuje się do końca tego roku podatkowego (art. 38ec ust. 2 updop).
Kto ma obowiązek płacenia podatku minimalnego
Podatek minimalny dotyczy spółek - podatników CIT opodatkowanych w Polsce od całości swoich dochodów oraz podatkowych grup kapitałowych, które poniosły stratę lub osiągnęły niski poziom dochodowości. Obowiązek zapłaty minimalnego podatku dochodowego występuje w odniesieniu do podatników CIT, którzy w roku podatkowym:
- ponieśli stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych (stratę z działalności operacyjnej) albo
- osiągnęli udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2% (wskaźnik rentowności) - art. 24ca ust. 1 updop.
Jaka jest wysokość, sposób obliczenia i zapłaty podatku minimalnego
Minimalny podatek wynosi 10% podstawy opodatkowania (art. 24ca ust. 1 updop). Przy tym podstawa opodatkowania to suma m.in. 1,5% przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) oraz przekraczających limit kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych. Od tak obliczonej podstawy opodatkowania będzie należało dokonać odliczeń, m.in. dotyczących działalności w specjalnej strefie ekonomicznej lub Polskiej Strefie Inwestycji, a także z tytułu otrzymanych ulg podatkowych - art. 24ca ust. 10 updop.
Istnieje także możliwość wyboru uproszczonej kalkulacji podatku minimalnego. W tym wypadku podstawę opodatkowania stanowi kwota odpowiadająca 3% wartości przychodów (innych niż z zysków kapitałowych) osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym. O wyborze tego sposobu ustalania podstawy opodatkowania podatnik informuje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym dokonał takiego wyboru - art. 24ca ust. 3a updop.
Minimalny podatek dochodowy będzie należało zapłacić do końca trzeciego miesiąca roku następnego (a więc dla podatników o roku podatkowym odpowiadającym kalendarzowemu do końca marca następnego roku). Rozliczenie podatku minimalnego następuje zatem przy okazji składania zeznania rocznego (art. 24ca ust. 12 updop). Nie są płacone zaliczki na poczet podatku minimalnego. Kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy minimalnego podatku odlicza się od CIT. Odliczenia należy dokonać za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy (art. 24ca ust. 13 updop).
Przypomnijmy, że formalnie przepisy o minimalnym podatku dochodowym weszły w życie już 1 stycznia 2022 r. Zostały one jednak zawieszone na okres dwóch lat, co oznacza, że podatnicy zapłacą po raz pierwszy minimalny podatek dochodowy do końca marca 2025 r., rozliczając się z CIT za 2024 rok.
Kto nie musi płacić podatku minimalnego
W tabeli przedstawiamy kategorie podatników, którzy nie będą płacić minimalnego podatku dochodowego.
Tabela. Wyłączenia z podatku minimalnego (art. 24ca ust. 14 updop)
| Lp. | Przepisu o podatku minimalnym nie stosuje się do podatników: |
| 1. | w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność, oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym |
| 2. | będących przedsiębiorstwami finansowymi w rozumieniu art. 15c ust. 16 updop (to m.in. banki krajowe, skok-i, instytucje kredytowe i firmy inwestycyjne itp.) |
| 3. | jeżeli w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy |
| 4. | których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada: a) bezpośrednio lub pośrednio więcej niż 5%: - udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub - ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, b) innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym |
| 5. | jeżeli w roku podatkowym większość uzyskanych przez nich przychodów innych niż z zysków kapitałowych zostało osiągniętych w związku z: a) eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych, b) wydobywaniem kopalin, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach, c) wykonywaniem działalności leczniczej, d) transakcjami, w których cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych (tak jest np. w przypadku branży energetycznej) |
| 6. | wchodzących w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75% udział odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli: a) rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz b) obliczony za rok podatkowy udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 2% - przy czym przy ustalaniu warunków, o których mowa w lit. a i b, uwzględnia się wszystkie spółki z grupy będące polskimi rezydentami podatkowymi lub należące do podatkowej grupy kapitałowej |
| 7. | będących małymi podatnikami |
| 8. | będących spółkami komunalnymi |
| 9. | którzy osiągnęli udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych, w jednym z trzech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy, za który należny jest minimalny podatek dochodowy, w wysokości co najmniej 2% |
| 10. | postawionych w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym |
| 11. | będących stroną umowy o współdziałanie, o której mowa w art. 20s § 1 Ordynacji podatkowej |
| 12. | firm faktoringowych |
| 13. | będących przedsiębiorstwami górniczymi otrzymującymi pomoc publiczną |
Globalny podatek minimalny także od 2024 r.
Od podatku minimalnego należy odróżnić globalny podatek minimalny (tzw. Pillar II). Od 2024 r. globalny podatek minimalny ma objąć międzynarodowe oraz krajowe grupy kapitałowe, których światowy roczny obrót wynosi łącznie minimum 750 mln euro. Pillar II ma w założeniu obejmować podatników z krajów o opodatkowaniu dochodu poniżej docelowego progu 15%. W konsekwencji niektórzy przedsiębiorcy mogą już od 2024 r. zostać obciążeni dwiema nowymi daninami (na poziomie krajowym oraz globalnym). Na temat Pillar II redakcja "Mk" będzie pisać po opublikowaniu ustawy implementującej to rozwiązanie do polskiego systemu podatkowego.
Podsumowanie
Jeżeli jesteś podatnikiem CIT, który nie płaci podatku dochodowego lub wykazuje niską rentowność, powinieneś:
- na bazie prognoz spróbować skalkulować proporcję dochodu do przychodu podatkowego za 2024 r.,
- jeśli proporcja (wskaźnik rentowności) jest poniżej lub w okolicach wskaźnika na poziomie 2%, to zweryfikuj możliwość skorzystania ze zwolnień i wyłączeń ustawowych,
- w przypadku prognozowanej niedostatecznej rentowności oraz braku możliwości skorzystania z wyjątków od opodatkowania należy skalkulować prognozowaną kwotę podatku minimalnego do zapłaty dla obu metod jego wyliczania i wybrać korzystniejszą metodę. Obliczone potencjalne obciążenie będzie należało uwzględnić w budżecie na 2025 r.
Warto dodać, że w przypadku gdy podatnik balansuje na progu rentowności 2%, można rozważyć np. ograniczenie inwestycji w 2024 r., by wykazać większą rentowność i uniknąć płacenia podatku minimalnego. Podatnicy współpracujący z podmiotami powiązanymi przy określeniu poziomu cen transferowych także powinni brać pod uwagę minimalny podatek dochodowy. Pamiętać należy, że w grupie spółek stosujących ceny transferowe istnieje możliwość zwiększania i zmniejszania rentowności poszczególnych członków grupy. Jest to możliwe także przy stosowaniu cen rynkowych.
Podstawa prawna
art. 24ca i art. 38ec ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1843
Sławomir Biliński
prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", ekspert podatkowy, autor licznych publikacji z prawa podatkowego i gospodarczego
