Pracodawca dokonuje potrącenia z wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, składki na ubezpieczenie zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z tej formy dodatkowego oszczędzania (art. 87 § 1 Kodeksu pracy). Jednocześnie przepisy Kodeksu pracy nie określają sposobu obliczania zaliczki na podatek ani składek ZUS przy ustalaniu wysokości kwoty wolnej od potrąceń, co oznacza, że należy uwzględnić indywidualne uprawnienia pracowników w tym zakresie. Zatem obliczając kwotę wolną przysługującą Państwa pracownicy, należy wziąć pod uwagę podwójną kwotę zmniejszającą podatek.

Preferencja przy obliczaniu zaliczki na podatek od wynagrodzenia osoby samotnie wychowującej dziecko. Pracownikowi, który złoży pracodawcy oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz:

• za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu dochody pracownika nie przekroczą kwoty 120 000 zł (chodzi o dochody ze wszystkich źródeł opodatkowane według skali podatkowej), i

• dziecko nie uzyskuje żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika,

pracodawca oblicza zaliczki na podatek za wszystkie miesiące roku podatkowego w wysokości 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu. Ponadto w tym przypadku zaliczki są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. Zatem pracownik uprawniony do kwoty zmniejszającej podatek i korzystający z omawianej preferencji ma prawo do jeszcze jednego tego rodzaju miesięcznego zmniejszenia podatku (łącznie o 600 zł). 

W wyroku z 14 grudnia 2023 r. (I SA/Wr 561/23) WSA we Wrocławiu stwierdził, że nie można ograniczyć statusu osoby samotnie wychowującej dziecko wyłącznie do rodziców wychowujących dzieci bez wsparcia drugiego z rodziców. Samotne wychowywanie dziecka oznacza wychowywanie go bez udziału drugiego z rodziców w określonym przedziale czasowym w obrębie każdego roku kalendarzowego. Jeśli rozwiedziony rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to nie można mówić, że robi to wspólnie z drugim rodzicem. O wspólnym wychowaniu dzieci nie świadczy fakt powierzenia władzy rodzicielskiej wspólnie obojgu małżonkom. Zatem rozwiedziony rodzic samotnie wychowujący dziecko (dzieci) jest uprawniony do zwolnienia z podatku, jeśli spełnia pozostałe warunki tego zwolnienia. Podobnie uznał WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 12 października 2023 r. (I SA/Go 246/23). 

Oświadczenia i wnioski do celów podatkowych. Oświadczenie o wspólnym opodatkowaniu dochodów podatnik może złożyć na formularzu PIT-2 (oświadczenia/wnioski podatnika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych) udostępnionym przez Ministerstwo Finansów lub na formularzu przygotowanym przez płatnika podatku albo samodzielnie przygotować takie oświadczenie i złożyć je płatnikowi podatku. Zmiana okoliczności mających wpływ na obliczenie zaliczki powoduje, że pracownik ma obowiązek wycofać lub zmienić uprzednio złożone oświadczenie (art. 31a ust. 3 ustawy o pdof). Oświadczenie mające wpływ na obliczenie zaliczki dotyczy również kolejnych lat podatkowych, chyba że odrębny przepis stanowi inaczej (art. 31 ust. 6 ustawy o pdof). Wyrażony w oświadczeniu zamiar pracownika opodatkowania dochodów w sposób właściwy dla osób samotnie wychowujących dzieci dotyczy danego roku. Zatem ww. oświadczenie powinno podlegać weryfikacji w kolejnych latach. W części E urzędowego formularza PIT-2 pt. "Oświadczenie o zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko" nie ma ograniczenia co do roku, za który przysługuje ta preferencja. Jednak z ostrożności należy rekomendować płatnikom coroczną weryfikację złożonych przez pracowników oświadczeń, aby nie doszło do niedopłaty podatku z uwagi na zmianę okoliczności, jak np. ukończenie przez dziecko wieku uprawniającego do skorzystania z preferencji czy osiąganie przez pracowników dochodów przekraczających pierwszy próg podatkowy. Należy przy tym przypomnieć, że w przypadku gdy zaniżenie lub nieujawnienie przez płatnika podstawy opodatkowania wynikało z zastosowania przez niego złożonych przez podatnika wniosków lub oświadczeń mających wpływ na obliczenie zaliczki, odpowiedzialność ponosi podatnik (art. 31 ust. 10 ustawy o pdof).

POWOŁANE ORZECZENIA SĄDÓW:

wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 12 października 2023 r. (I SA/Go 246/23)

wyrok WSA we Wrocławiu z 14 grudnia 2023 r. (I SA/Wr 561/23) 

Bożena Goliszewska-Chojdak

prawnik, ekonomista, specjalista i praktyk z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń, redaktor MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń