Możliwość tworzenia tzw. grup VAT korzystna dla przedsiębiorców

Business Centre Club z uwagą obserwuje zmiany podatkowe dokonywane na przestrzeni ostatnich lat. Stanowią one jeden z elementów w istotny sposób wpływających na działalność polskich przedsiębiorców. Z zainteresowaniem śledzimy również niedawne nowelizacje ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzone w ramach kolejnych odsłon pakietu SLIM VAT oraz tak zwanego "Polskiego Ładu", a także inne działania legislacyjne i faktyczne podejmowane w tym obszarze przez Ministerstwo Finansów.

Można wśród nich odnaleźć regulacje mające walor upraszczający oraz porządkujący. W tym kontekście warte odnotowania są, m.in.:

• wprowadzenie opcji opodatkowania VAT usług finansowych,
• dołączenie przez Polskę do grona państw, które uczestniczą w programie VAT Cross Border Rulings, czy
• umożliwienie przedsiębiorcom tworzenia tzw. grup VAT.

To właśnie wprowadzenie instytucji pozwalającej na wspólne rozliczanie VAT przez ściśle powiązanych ze sobą przedsiębiorców i możliwość występowania przez nich w obrocie jako jeden podatnik VAT, w naszej ocenie, zasługuje na uznanie. Doceniamy, że w obecnej szczególnej sytuacji, w której polska gospodarka wymaga impulsu dla rozwoju m.in. poprzez poprawę jakości otoczenia prawnego, zdecydowano się na wdrożenie rozwiązania przynoszącego realne ułatwienia przedsiębiorcom. Jednocześnie, możliwe jest wprowadzenie kilku korekt, dzięki którym instytucja grup VAT spełni swoje założenia w jeszcze pełniejszym wymiarze niż w oparciu o brzmienie przepisów, które wejdą w życie z początkiem lipca 2022 r. - nie powodując zarazem negatywnych skutków dla budżetu państwa.

Kontekst europejski

Wprowadzając omawianą regulację, prawodawca skorzystał z prawa przewidzianego w art. 11 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. Tym samym dołączamy do grona blisko dwudziestu krajów Unii Europejskiej, które z powodzeniem korzystają już z rozwiązania, jakim jest możliwość powoływania grup VAT. W ramach tego zbioru warty odnotowania jest przypadek Francji, gdzie grupy VAT funkcjonowały pierwotnie jako rozwiązanie umożliwiające jedynie konsolidację rozliczeń VAT kilku niezależnych podmiotów, nie dając przedsiębiorcom możliwości tworzenia jednego podatnika w rozumieniu VAT (tzw. grupa fragmentaryczna). Niemniej jednak, ostatecznie Francja zdecydowała się na wprowadzenie "pełnych" grup VAT - ze wszystkimi ich przymiotami (proces konsultacji tego rozszerzenia z organami Unii Europejskiej był prowadzony równolegle z polskimi konsultacjami). Podobny scenariusz zrealizował się we Włoszech. Na uwagę zasługują również przypadki Niemiec, Austrii i Niderlandów, w których powstanie grup VAT jest automatyczną konsekwencją przyjęcia określonego modelu funkcjonowania grupy kapitałowej (po spełnieniu odpowiednich przesłanek powiązani przedsiębiorcy nie mogą rozliczać VAT jako odrębni podatnicy).

Liczba krajów korzystających z tego środka stale zatem rośnie i członkowie Unii Europejskiej, którzy nie umożliwiają stosowania go stanowią coraz mniej liczne grono.

W ramach bieżącej współpracy i wymiany spostrzeżeń z naszymi zagranicznymi partnerami biznesowymi docierają do nas liczne głos, że rozwiązanie to funkcjonuje prawidłowo. Pozwala w sposób efektywny realizować jedną z najważniejszych zasad konstrukcyjnych VAT - zasadę neutralności tego podatku dla przedsiębiorcy - a w rezultacie poprawiać warunki prowadzenia biznesu. Kluczowym dla realizacji tej zasady w praktyce jest mechanizm obniżenia podatku należnego od sprzedaży towarów i usług o podatek naliczony przy zakupach, który skutkuje uwolnieniem podatników (podmiotów prowadzących działalność gospodarczą) od ciężaru ekonomicznego daniny, obciążając nim dopiero konsumenta. Poniżej przedstawiamy dwa najważniejsze obszary ułatwień możliwych dzięki skorzystaniu z instytucji.

Poprawa płynności finansowej

Kluczową zaletę powołania grupy VAT najlepiej obrazuje sytuacja, w której część spośród podmiotów powiązanych cyklicznie wpłaca wartość zobowiązania podatkowego w VAT do organów podatkowych, podczas gdy inni członkowie grupy regularnie występują do władz z wnioskami o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Schemat taki jest typowy dla grup kapitałowych, w których jedna ze spółek (lub kilka z nich) skupia w sobie role inwestycyjne (w tym polegające na ponoszeniu nakładów na rozwój nowych technologii i innowacyjność) lub realizuje zadania eksportera (pełniąc kluczową rolę z perspektywy ekspansji na rynki zagraniczne).

Przenosząc powyższy schemat na polski grunt, w świetle przepisów obowiązujących do końca czerwca 2022 r. (tj. w przypadku braku możliwości powołania grupy VAT) część podmiotów wpłaca do urzędów skarbowych środki pieniężne w ustawowym terminie VAT do 25 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. W dniu, w którym występuje to zdarzenie, dla powiązanych z nimi spółek wykazujących nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym (np. ze względu na pełnienie jednej z opisanych powyżej ról) rozpoczyna bieg terminu zwrotu podatku przez organ. Muszą one czekać 60 lub nawet 180 dni na otrzymanie środków. Tym samym płynność finansowa grupy zostaje zachwiana, co w oczywisty sposób nie jest rozwiązaniem optymalnym.

Rozliczenia w ramach grupy VAT są natomiast skonsolidowane - pozycja "zwrotowa" danego podmiotu zostaje zbilansowana kwotą podatku do zapłaty przez podmiot powiązany. Dzięki wejściu w życie odpowiedniego pakietu przepisów, od 1 lipca 2022 r. taką właśnie możliwość uzyskają polscy przedsiębiorcy. W wielu wypadkach rozwiązanie to przełoży się niewątpliwie na poprawę grupowych przepływów pieniężnych.

Ułatwienie w prowadzeniu biznesu

Kolejną korzyścią zasługującą na odnotowanie jest zmniejszenie liczby obowiązków administracyjnych związanych z prowadzeniem biznesu. Skorzystanie z regulacji wprowadzanych od 1 lipca 2022 r. będzie oznaczało brak konieczności:

• wystawiania faktur VAT w transakcjach między członkami grupy VAT,
• rozliczania VAT z tytułu takich transakcji (który w ostatecznym wymiarze podlega odliczeniu przez nabywcę w zakresie, w jakim zakup wewnątrzgrupowy związany jest z jego działalnością opodatkowaną) oraz
• raportowania ich w szczegółowych ewidencjach. W efekcie ograniczone zostaną koszty działalności.

Powyższe przełoży się również na wyeliminowanie ryzyka nieprawidłowego rozpoznania skutków podatkowych przez przedsiębiorcę, np. wynikającego z zastosowania błędnej stawki VAT w transakcjach między członkami grupy VAT.

Podsumowanie i dalsze propozycje

Wprowadzenie grup VAT otworzy przed polskimi przedsiębiorstwami nowe - niedostępne obecnie - możliwości i przyczyni się do wzrostu ich konkurencyjności względem podmiotów z zagranicy. W naszej ocenie, na rozważenie zasługuje jednak kilka elementów, które mogą wyeliminować pewne słabości wchodzącego w życie rozwiązania.

Przykładem nadmiarowego obciążenia będzie konieczność prowadzenia dodatkowej ewidencji w zakresie nieopodatkowanych transakcji dokonywanych między członkami grupy VAT. Jest to obowiązek administracyjny, którego wyeliminowanie nie przyniosłoby negatywnych skutków, zaś w opinii przedsiębiorców instytucja stałaby się bardziej atrakcyjna.

Równolegle obserwujemy rozwój prac nad Krajowym Systemem e-Faktur (KSeF), który zgodnie z zapowiedziami już w przyszłym roku ma stać się obligatoryjnym i zasadniczo jedynym narzędziem służącym wystawiania i odbierania faktur. Po dokładnej analizie obecnie obowiązującej w modelu fakultatywnym FA_VAT(1), pewne wątpliwości wzbudza kwestia wystawiania faktury na rzecz/ przez grupę VAT i sposobu wskazywania konkretnego jej członka jako faktycznego uczestnika transakcji (potrzeba odnotowania tej informacji jest w wielu sytuacjach uzasadniona względami biznesowymi). Rozumiemy, że na etapie funkcjonowania KSeF jako rozwiązania fakultatywnego, aspekt ten może mieć znaczenie drugorzędne, niemniej poddajemy zagadnienie pod rozwagę w toku prac nad wprowadzeniem rozwiązania w wersji obligatoryjnej dla podatników.

Ponadto, jak wynika z przepisów, które wejdą w życie od 1 lipca 2022 r., członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za zobowiązania z tytułu VAT również po utracie przez grupę statusu podatnika. W naszej ocenie rozwiązanie to może zniechęcić podatników do tworzenia grup VAT. Zasadnym wydaje się, aby solidarna odpowiedzialność została ograniczona do okresu, w którym rzeczywiście funkcjonowała grupa VAT.

Zdaniem BCC wprowadzenie postulowanych zmian wpłynie pozytywnie na polski system podatkowy.

Źródło: Business Centre Club