1/2024, data dodania: 22.11.2023 Składniki wynagrodzenia i ich wpływ na minimalne wynagrodzenie w 2024 r.
Od 1 stycznia 2024 r. katalog składników wynagrodzenia, które nie są uwzględniane przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia porównywanego z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę, powiększy się o dodatek za szczególne warunki pracy. Skutkiem tej zmiany ma być zwiększenie wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika uprawnionego do tego dodatku.
Wynagrodzenie minimalne jest najniższym wynagrodzeniem, jakie może w danym miesiącu uzyskać pracownik. Minimalna płaca nie zależy od rodzaju umowy o pracę, posiadanych przez pracownika kwalifikacji czy doświadczenia oraz wyników w pracy.
Tabela 1. Wysokość minimalnego wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy w 2024 r.
| Termin obowiązywania | Minimalne wynagrodzenie |
| Od 1 stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r. | 4242,00 zł |
| Od 1 lipca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. | 4300,00 zł |
Składniki wliczane do wysokości wynagrodzenia
Na minimalne wynagrodzenie za pracę może składać się zarówno pensja zasadnicza, jak i dodatki, które przewiduje pracodawca. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych.
Wynagrodzenia osobowe obejmują w szczególności:
- wynagrodzenia zasadnicze (w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej),
- wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz nie wynikające z zakresu czynności,
- wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
- dopłaty (dodatki) wyrównawcze (np. wyrównanie do wysokości kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę),
- wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, wypłacane za środków pracodawców (wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju nie zawinionego przez pracownika i inne),
- świadczenia o charakterze deputatowym (wartość świadczeń w części nie opłaconej przez pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie, jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących przepisów,
- świadczenia odszkodowawcze (np. w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia, świadczenia wyrównawcze wypłacane pracownikom, którzy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu).
Składniki niewliczane do wysokości wynagrodzenia przy porównaniu z minimalnym wynagrodzeniem
Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przewiduje także, że pewnych składników wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy nie należy przyjmować w celu obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika. Od 1 stycznia 2024 r. rozszerzony zostanie katalog tych składników wynagrodzenia, które nie są uwzględniane przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia porównywanego z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wykaz tych składników przedstawiamy w tabeli 2.
Tabela 2. Składniki nie uwzględniane przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia porównywanego z wysokością minimalnego wynagrodzenia w 2024 r.
| Składnik | Uwagi |
| Nagroda jubileuszowa | Jest to świadczenie pieniężne wypłacane pracownikom z tytułu wieloletniej pracy w branży, zawodzie lub w zakładzie pracy. Pracownikom sfery budżetowej nagroda jubileuszowa zwykle jest wypłacana po przepracowaniu 20 lat, a następnie w odstępach czasowych co 5 lat. Pracodawcy ze sfery pozabudżetowej mogą (ale nie mają takiego obowiązku) przyznać swoim pracownikom prawo do nagrody jubileuszowej w przepisach wewnątrzzakładowych. |
| Odprawa pieniężna przysługująca pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy | Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. Wysokość odprawy może być zwiększona w przepisach branżowych, układach zbiorowych pracy czy regulaminach wynagradzania. Niektóre grupy zawodowe są uprawnione do odprawy emerytalno-rentowej w wyższej wysokości. Są to m.in.: pracownicy urzędów państwowych, pracownicy samorządowi, nauczyciele. |
| Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych | Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości:
Dodatek w wysokości 100% przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownik ma prawo do dodatku w wysokości 50% lub 100%. |
| Dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej | Dodatek przysługuje pracownikom, którzy wykonują pracę w porze nocnej obejmującej 8 godzin ustalonych przez pracodawcę między godz. 21.00 a 7.00. Minimalna wysokość dodatku wynosi 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pracodawca w przepisach wewnątrzzakładowych może ustalić wyższą stawkę. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w nocy, niezależnie od innych należności (zwłaszcza od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających na porę nocną). Można go zastąpić ryczałtem, jeśli pracownik stale wykonuje pracę w tej porze poza zakładem pracy. Wysokość ryczałtu powinna być ustalona tak, aby odpowiadała przewidywanemu wymiarowi pracy w nocy. |
| Dodatek za staż pracy | Dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę. |
| Dodatek za szczególne warunki pracy | Dodatek do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej, przysługujący pracownikowi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę. Od 1 stycznia 2024 r. ten dodatek nie będzie przyjmowany do obliczenia wynagrodzenia. |
Skutkiem nieuwzględniania powyższych składników przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia porównywanego z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę jest zwiększenie wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika uprawnionego do tych składników.
Przykład
Pracownik zatrudniony na pełny etat otrzymał za styczeń 2024 r. następujące wynagrodzenie i dodatki do wynagrodzenia:
- wynagrodzenie zasadnicze: 4000,00 zł,
- dodatek za staż pracy: 234,50 zł,
- wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe dobowe: 61,80 zł.
Dodatek za staż pracy oraz wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe nie są przyjmowane do obliczania wysokości wynagrodzenia pracownika porównywanego z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie zasadnicze nie osiągnęło kwoty 4242,00 zł, czyli wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego od 1 stycznia 2024 r. Pracownikowi przysługuje zatem uzupełnienie w kwocie 242,00 zł (4242 zł - 4000,00 zł). Tak więc za styczeń 2024 r. pracownik otrzyma 4538,30 zł (4000,00 zł + 242,00 zł + 234,50 zł + 61,80 zł).
Podstawa prawna
art. 1, art. 6, art. 7 ustawy z 4 lutego 2011 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1667
§ 1, § 2, § 5 rozporządzenia Rady ministrów z 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. - Dz.U. z 2023 r. poz. 1893
art. 921, art. 1511, art. 1517, art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465
Tomasz Kowalski
prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", specjalista w zakresie prawa pracy
