3/2023, data dodania: 15.02.2023 Nowa forma wykonania i finansowania badań medycyny pracy w 2023 r.
W wyniku nowelizacji Kodeksu pracy wprowadzono możliwość skierowania pracownika przez lekarza medycyny pracy do udziału w programie zdrowotnym lub programie polityki zdrowotnej w ramach wstępnych, okresowych lub kontrolnych badań medycyny pracy. Tym samym wykonanie badań w ramach tych programów będzie finansowane z publicznych środków badań medycyny pracy.
Od 21 lutego 2023 r. obowiązuje nowelizacja Kodeksu pracy w zakresie wykonywania i finansowania badań wstępnych, okresowych oraz kontrolnych medycyny pracy.
Programy polityki zdrowotnej
Program polityki zdrowotnej to zaplanowane, realizowane w z góry określonym czasie szerokie działania z zakresu opieki zdrowotnej. Ma on na celu przede wszystkim:
- wykrywanie i zrealizowanie określonych potrzeb zdrowotnych,
- poprawę stanu zdrowia określonej grupy docelowej chorych.
Programy polityki zdrowotnej zazwyczaj dotyczą:
- ważnych zjawisk epidemiologicznych,
- ważnych problemów zdrowotnych (innych niż epidemiologiczne) dotyczących całej lub określonej grupy docelowej chorych - przy istniejących możliwościach eliminowania bądź ograniczania tych problemów,
- wdrażania nowych procedur medycznych i profilaktyki.
Realizacja badań medycyny pracy w ramach programów polityki zdrowotnej
Programy polityki zdrowotnej i programy wieloletnie są finansowane ze środków publicznych. Większość z nich opracowują, wdrażają, realizują i finansują ministrowie oraz jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast programy wieloletnie (np. narodowy program zwalczania chorób nowotworowych) ustanawia Rada Ministrów. W ich ramach są realizowane strategie przyjęte przez rząd - dotyczą ważnych zjawisk i problemów, które wymagają decyzji i działań na poziomie Rady Ministrów.
Dotychczas badania medycyny pracy wykonywane w ramach badań wstępnych, okresowych i kontrolnych medycyny pracy były w całości finansowane przez pracodawców. Od 21 lutego 2023 r., w przypadku gdy pracownik skierowany na wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie spełnia warunki objęcia programem zdrowotnym lub programem polityki zdrowotnej, lekarz przeprowadzający tego rodzaju badania lekarskie kieruje pracownika do udziału w odpowiednim programie. Warunkiem udziału pracownika w takim programie jest jednak jego zgoda. Bez niej lekarz nie ma możliwości skorzystania z tego trybu wykonywania badań (art. 229 § 61 Kodeksu pracy po nowelizacji).
Jeżeli pracownik wykona wstępne, okresowe albo kontrolne badania lekarskie zgodnie z programem zdrowotnym lub programem polityki zdrowotnej, badania te są finansowane na zasadach określonych w tych programach.
Ważne
Od 21 lutego 2023 r. część badań medycyny pracy może zostać wykonana w ramach programów polityki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Minister Zdrowia ogłasza w drodze obwieszczenia wykaz programów zdrowotnych lub programów polityki zdrowotnej, które lekarz ma możliwość uwzględnić w ramach przeprowadzania badania wstępnego, okresowego lub kontrolnego pracownika (art. 229 § 64 Kodeksu pracy po nowelizacji).
Jeżeli zakres badań określonych w programie zdrowotnym lub programie polityki zdrowotnej nie odpowiada pełnemu zakresowi badań wymaganych w celu wydania orzeczenia lekarskiego dotyczącego przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu, to lekarz przeprowadzający wstępne, okresowe albo kontrolne badania lekarskie wydaje pracownikowi również skierowanie na pozostałe badania konieczne do stwierdzenia zdolności do wykonywania określonej pracy (art. 229 § 62 Kodeksu pracy po nowelizacji).
Przykład
Do lekarza medycyny pracy zgłosił się kandydat do pracy mający wykonać wstępne badania weryfikujące jego zdolność do pracy na stanowisku kierownika budowy. Kandydat ma 43 lata. Lekarz medycyny pracy zweryfikował wykaz programów zdrowotnych lub programów polityki zdrowotnej realizowanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia lub Narodowy Fundusz Zdrowia i stwierdził, że zakres badań koniecznych do wykonania przez kandydata do pracy na stanowisku kierownika budowy pokrywa się z programem polityki zdrowotnej "Profilaktyka 40 PLUS" ujętym w tym wykazie. Zaproponował więc pracownikowi przeprowadzenie badań w ramach tego programu. Pracownik wyraził zgodę. Zatem wykona on badania niezbędne do weryfikacji jego zdolności do pracy w ramach tego programu. Oznacza to, że badania zostaną sfinansowane ze środków publicznych i pracodawca nie będzie musiał pokrywać ich kosztów.
Do przeprowadzania badań w zakresie wskazanym w programie zdrowotnym lub programie polityki zdrowotnej stosuje się takie same zasady jak w przypadku innych badań wykonywanych w ramach medycyny pracy. Mianowicie okresowe i kontrolne badania lekarskie powinno się przeprowadzać w miarę możliwości w godzinach pracy, niezależnie od tego czy są wykonywane w ramach programu zdrowotnego czy w trybie standardowym.
Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami także w ramach programów zdrowotnych, jeśli są elementem badania zdolności do pracy na danym stanowisku, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W razie konieczności przejazdu na te badania do innej miejscowości pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Podstawa prawna
- art. 229 § 61- 65 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 240
- art. 1 ust. 4 ustawy z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2023 r. poz. 240
Magdalena Sybilska-Bonicka
specjalista z zakresu prawa pracy, prawnik, certyfikowany inspektor ochrony danych osobowych, redaktor MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, wieloletni praktyk, trener biznesu i były wykładowca akademicki z zakresu prawa pracy
