Od 1 lipca 2022 r. powiązani podatnicy będą mogli tworzyć Grupy VAT

Działanie w formie Grupy VAT ma uprościć rozliczenia pomiędzy podmiotami powiązanymi. Grupa VAT będzie składała jeden zbiorczy JPK_VAT zamiast oddzielnych JPK_VAT składanych przez poszczególne spółki. Nie będzie też rozliczała VAT i wystawiała faktur wewnątrz grupy. Działanie w Grupie ma też umożliwić elastyczne zarządzanie podatkiem naliczonym.

Grupy VAT działają w blisko 20 państwach UE. W Polsce Grupy VAT staną się dostępne dla podatników od 1 lipca 2022 r.

Brak VAT-u między członkami Grup VAT

Dzięki wprowadzonemu rozwiązaniu podatek od towarów i usług nie będzie pobierany od podmiotów, które mimo powiązań, zachowują odrębność prawną. Najważniejszą korzyścią płynącą z utworzenia grupy VAT jest bowiem neutralność obrotów pomiędzy członkami grupy.

Obecnie podatnicy powiązani finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie rozliczani są odrębnie. W efekcie muszą wystawiać sobie faktury VAT, odrębnie składać plik JPK_VAT, który zawiera w sobie deklarację VAT i ewidencję. Do ich rozliczeń stosuje się też wymogi jak dla podmiotów kompletnie od siebie niezależnych. Obowiązuje np. weryfikacja kontrahenta w wykazie podatników VAT (tzw. biała lista) czy stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (split payment) - choć gospodarczo i ekonomicznie podmioty te stanowią jedność.

Korzyści z grup VAT

Od 1 lipca 2022 r. firmy powiązane będą mogły rozliczać się wspólnie, jako jeden podatnik. Oznacza to, że

• obroty w ramach grupy nie będą podlegać VAT i nie są dokumentowane fakturami,
• przestaje obowiązywać konieczność stosowania mechanizmu podzielonej płatności (split paymentu), czy weryfikacji kontrahenta w wykazie podatników.
• grupa VAT będzie składać jeden zbiorczy JPK, zamiast odrębnych JPK dla każdego podmiotu, ponieważ podatnikiem jest grupa VAT jako całość.

Działanie w Grupie VAT jest regulowane w dodanych z dniem 1 lipca 2022 r. art. 8c-art. 8e ustawy o VAT. Zgodnie z treścią tych przepisów:

Art. 8c. 1. Dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu.

2. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

3. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

4. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT na rzecz:

1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,

2) innego oddziału podatnika, o którym mowa w pkt 1, położonego poza terytorium kraju

- uważa się za dokonane przez grupę VAT na rzecz podmiotu, który do niej nie należy.

5. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT przez:

1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,

2) inny oddział podatnika, o którym mowa w pkt 1, położony poza terytorium kraju

- uważa się za dokonane na rzecz grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy.

6. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, przez podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

7. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, na rzecz podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

Art. 8d. 1. Grupa VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy uwzględnia kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy wynikającą z ostatniej deklaracji podatkowej złożonej przez jej członków jako podatników.

2. Grupa VAT jest obowiązana złożyć deklarację podatkową za okres rozliczeniowy, w którym utraciła status podatnika.

3. Kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikająca z deklaracji, o której mowa w ust. 2, podlega zwrotowi na rzecz przedstawiciela grupy VAT lub odliczeniu w rozliczeniu za następny okres rozliczeniowy przedstawiciela grupy VAT. Przepisy art. 87 stosuje się odpowiednio.

4. Po utracie przez grupę VAT statusu podatnika przedstawiciel grupy VAT może dokonywać korekt rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe, w których grupa VAT była podatnikiem.

Art. 8e. W okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez tę grupę VAT tego statusu członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku.

Gospodarowanie podatkiem naliczonym

MF w komunikacie z 21 lutego 2022 r. wskazuje jeszcze na jedną "korzyść" wynikającą z działania w ramach Grupy VAT. Tą korzyścią mają być efektywniejsze przepływy pieniężne (cash-flow) w grupie, dzięki możliwości elastycznego zarządzania podatkiem naliczonym.

Przykładowo, jeśli dany podmiot był przed przystąpieniem do grupy podatnikiem, który regularnie miał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, to wówczas musiał oczekiwać na zwrot VAT - standardowo do 60 dni. Jeśli podmiot ten wejdzie do grupy, która jako całość wykazuje nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym, to wówczas ten podatek wykazywany wcześniej jako VAT do zwrotu będzie "na bieżąco" uwzględniany w rozliczeniach grupy. W efekcie podmioty działając jako grupa VAT per saldo efektywniej "wykorzystują" VAT naliczony i żaden z podmiotów nie czeka na zwrot VAT. Według MF, to rozwiązanie jest również korzystne dla podmiotów, które przed wejściem do grupy nie miały prawa do odliczenia podatku naliczonego, z uwagi na wykonywanie świadczeń wykluczających to prawo (np. zwolnionych z VAT usług finansowych).

Kto może utworzyć Grupę VAT

Podmioty, które będą chciały utworzyć Grupę VAT nie muszą posiadać statusu Podatkowej Grupy Kapitałowej, które są tworzone na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Grupę VAT będą mogły jednak utworzyć tylko podmioty powiązane jednocześnie finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Spełnienie wszystkich tych warunków jednocześnie może się w praktyce okazać problematyczne, szczególnie że warunki te będą musiały być spełnione przez cały okres działania grupy, który musi być określony na minimum 3 lata (zob. art. 15a - przytoczony poniżej)

Zasady tworzenia Grupy VAT reguluje art. 15a ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r. Zgodnie z tym przepisem:

1. Podatnikiem, o którym mowa w art. 15, może być również grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT.

2. Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:

1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub

2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

3. Podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.

4. Podatników uważa się za powiązanych ekonomicznie, jeżeli:

1) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub

2) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub

3) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.

5. Podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:

1) prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub

2) organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

6. Warunek istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT musi być spełniony nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika.

7. Podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT.

8. Grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT.

9. Grupa VAT nie może być rozszerzona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.

10. Umowa o utworzeniu grupy VAT jest sporządzana na piśmie i zawiera co najmniej:

1) nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem "grupa VAT" lub "GV";

2) dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;

3) wskazanie przedstawiciela grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków;

4) dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;

5) wskazanie okresu, na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż 3 lata.

11. Przedstawiciel grupy VAT reprezentuje grupę VAT w zakresie praw i obowiązków tej grupy VAT.

12. Grupa VAT nabywa status podatnika z dniem wskazanym w umowie o utworzeniu grupy VAT, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji, o której mowa w art. 96 ust. 4.

13. W celu przedłużenia okresu funkcjonowania grupy VAT przedstawiciel grupy VAT składa do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania istniejącej grupy VAT nową umowę zawartą pomiędzy członkami istniejącej grupy VAT, w terminie 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej umowy. Do nowej umowy przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio.

14. Przedstawiciel grupy VAT jest obowiązany zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego zmiany w stanie faktycznym lub prawnym skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian.

15. Grupa VAT traci status podatnika:

1) z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika;

2) z upływem terminu, na jaki została utworzona.

Podstawa prawna:

· art. 8c-art. 8e, art. 15a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 196

Źródło: Komunikat MF z 21 lutego 2022 r. pt. "Polski Ład: Od 1 lipca 2022 r. podatnicy będą mogli tworzyć Grupy VAT" - opubl. na www.mf.gov.pl

Ewa Sławińska

prawnik, redaktor naczelna "MONITORA księgowego"