Czy wartość świadczenia "wyprawka szkolna" finansowanego przez pracodawcę korzysta ze zwolnienia ze składek i PIT

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jednym ze źródeł przychodów jest stosunek pracy.

Podatkowa definicja przychodu. Przepisy podatkowe definiują, że za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Dla rozstrzygnięcia, czy dane świadczenie zakwalifikować jako przychód z tytułu stosunku pracy, istotne jest, czy może uzyskać je wyłącznie pracownik czy również inna osoba, niezwiązana obecnie i w przeszłości z pracodawcą.

Jeśli więc firma wprowadziła program polegający na wsparciu pracowników będących rodzicami i w jego ramach wypłaca świadczenia pieniężne - jako dodatkowy profit - na dzieci, to nie ma wątpliwości, że stanowią one dla pracowników przychód ze stosunku pracy. Przychodami są tu bowiem wszelkie świadczenia niezależnie od postaci (rzeczowe, pieniężne, usługa, prawo). Pracownik uzyskuje wymierną korzyść, przysporzenie majątkowe.

Zwolnienia podatkowe. W dalszej kolejności należy stwierdzić, że ustawa o pdof przewiduje zwolnienia przedmiotowe stanowiące wyjątek od zasady powszechnego opodatkowania. Z katalogu podatkowych zwolnień przedmiotowych, dotyczących dzieci i młodzieży, można tu wymienić przykładowo:

• świadczenia, które nie są finansowane z zfśs, otrzymane od pracodawcy z tytułu objęcia dziecka pracownika opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna lub uczęszczania dziecka pracownika do żłobka, klubu dziecięcego lub przedszkola, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 1000 zł na każde małoletnie dziecko, wobec którego jest sprawowana władza rodzicielska, lub przez opiekuna prawnego albo rodzinę zastępczą,
• dopłaty do wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18 - z innych źródeł niż zfśs - w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego następującego po roku, w którym odwołany zostanie stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, do wysokości 3000 zł na rok podatkowy,
• zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci, z innych źródeł niż fundusze socjalne - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6000 zł, a w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołany zostanie stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19 - limit roczny wynosi 10 000 zł.

Warto pamiętać, że zwolnione z podatku dochodowego są przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.

Zatem dla pracowników do 26 lat powyższe świadczenie będzie wolne od podatku PIT w ramach tzw. ulgi dla młodych - na mocy ogólnych zasad dotyczących opodatkowania tej grupy pracowników.

Natomiast wśród zwolnień nie znajdziemy świadczeń, o których mowa w pytaniu, czyli długookresowych (wypłacanych corocznie, do 18 roku życia dziecka), wypłacanych dobrowolnie przez pracodawcę, z jego własnych środków, na każde dziecko w wieku szkolnym.

Zwolnienie składkowe. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o pdof, osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Listę wyłączeń z podstawy wymiaru składek, a więc listę przychodów zwolnionych z oskładkowania, zawiera rozporządzenie składkowe.

Jedno z wyłączeń obejmuje dodatkowe świadczenia niemające charakteru deputatu, przyznawane na podstawie przepisów szczególnych - kart branżowych lub układów zbiorowych pracy, tj. ekwiwalent pieniężny z tytułu zwrotu kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na pomoce naukowe dla dzieci, świadczenia przyznawane z tytułu uroczystych dni, jak tradycyjne "barbórkowe", z wyjątkiem nagród pieniężnych wypłacanych z tytułu uroczystych dni (§ 2 ust. 1 pkt 27 rozporządzenia składkowego).

W zakresie tego zwolnienia mieszczą się jedynie świadczenia na pomoce naukowe dla dzieci. Dla zastosowania wskazanego wyłączenia prawo do świadczenia musi wynikać z karty branżowej lub z układów zbiorowych pracy.

Reasumując, opisane w pytaniu świadczenie szkolne jako przychód ze stosunku pracy zasadniczo jest obciążone zarówno podatkiem dochodowym, jak i składkami na ZUS.

Finansowanie "wyprawki szkolnej" z zfśs. Jeżeli w zakładzie pracy działa zfśs, wówczas pracodawca może rozważyć zmianę źródła finansowania "wyprawki szkolnej". Umożliwi to skorzystanie ze zwolnienia podatkowego i składkowego. Z podatku bowiem zwolniona jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zfśs, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zfśs lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1000 zł, a w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego następującego po roku, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19 - do kwoty 2000 zł.

Natomiast ze składek zwolnione są świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zfśs. Nie ma tu żadnego ograniczenia co do rodzaju świadczeń ani ich wysokości.

Pracodawca musi jednak pamiętać o tym, by świadczenia typu "wyprawka" przyznawać z uwzględnieniem kryterium socjalnego. W przeciwnym razie zastosowanie zwolnień składkowych i podatkowych zostanie zakwestionowane.

PRZYKŁAD

Spółka zatrudniająca ponad 60 pracowników tworzy zfśs. W regulaminie funduszu znajduje się zapis o możliwości ubiegania się o pomoc pieniężną na wyprawkę szkolną dla dzieci osób uprawnionych. Wyprawka jest przeznaczona na zakup podręczników, przyborów szkolnych, odzieży itp. Kwota świadczenia wynosi od 200 do 600 zł na każde dziecko i jest przyznawana raz do roku, we wrześniu. Osoba uprawniona, np. pracownik zainteresowany wyprawką, musi złożyć wniosek i dołączyć wymagane dokumenty w postaci oświadczeń o wieku dziecka oraz w sprawie dochodu przypadającego na członka rodziny. Pracownik z dochodem do 1000 zł na osobę może otrzymać dofinansowanie w wysokości 600 zł. Im wyższy dochód, tym niższe świadczenie. Świadczenie przyznane na takich zasadach korzysta ze zwolnienia ze składek ZUS.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 26, pkt 67, pkt 67b, pkt 78, pkt 148 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1243

• art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619

• § 1, § 2 ust. 1 pkt 19 i pkt 27 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949

Izabela Nowacka

ekonomistka, od wielu lat zajmuje się tematyką wynagrodzeń i rozliczaniem płac, autorka licznych publikacji z dziedziny prawa pracy i ubezpieczeń społecznych