Jak ująć w księgach rachunkowych otrzymany zwrot części składki AC po sprzedaży samochodu

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują, że:

• w przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu, na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej (por. art. 813 § 1 Kc),
• w razie zbycia przedmiotu ubezpieczenia prawa z umowy ubezpieczenia mogą być przeniesione na nabywcę przedmiotu ubezpieczenia. Przeniesienie tych praw wymaga zgody ubezpieczyciela, chyba że umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej. Jeżeli prawa nie zostały przeniesione na nabywcę przedmiotu ubezpieczenia, stosunek ubezpieczenia wygasa z chwilą przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę (por. art. 823 § 1 i § 3 Kc).

Na podstawie wskazanych przepisów prawnych spółce przysługuje zwrot składki AC za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej liczonej od momentu sprzedaży samochodu.

Zwrot składki AC za sprzedany samochód a przychód podatkowy

Zwrócona składka AC za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej stanowi przychód podatkowy w części, w której uprzednio została zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Wynika to z przepisów art. 14 ust. 3 pkt 3a updof i art. 12 ust. 4 pkt 6a updop, które wskazują, że do "przychodów podatkowych nie zalicza się z wróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów". Tym samym gdy zwrot poniesionych wydatków dotyczy kosztów, które były wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wówczas zwrócone wydatki będą dla podatnika przychodem podatkowym.

W przypadku zwracanych składek AC należy pamiętać, że podatnicy ubezpieczający samochody osobowe o wartości dla celów ubezpieczenia powyżej 150 000 zł , nie mogą zaliczać do kosztów całości składek zapłaconych za ubezpieczenie AC tych pojazdów (por. art. 23 ust. 1 pkt 47 updof i analogiczny art. 16 ust. 1 pkt 49 updop). Powoduje to, że zwrot składki AC za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej w części nie będzie stanowił przychodu podatkowego.

Zwrot składki AC za sprzedany samochód - ewidencja księgowa

Ewidencja księgowa zwrotu składki AC za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej zależy od tego, w jaki sposób jednostka ewidencjonuje koszty ubezpieczenia. I tak, jeśli jednostka rozlicza koszty ubezpieczenia poprzez rozliczenia międzyokresowe kosztów, to w momencie sprzedaży część niewykorzystanej składki przestaje spełniać rolę aktywu (zdefiniowanego w art. 3 ust. 1 pkt 12 uor) i należy niewykorzystaną wartość odpisać w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Otrzymany zwrot składki AC będzie natomiast stanowił dla jednostki pozostały przychód operacyjny. W księgach rachunkowych będzie to zatem ewidencjonowane następująco, w zależności od tego, w jaki sposób jednostka rozlicza koszty. Jeśli:

• jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym

1. wyksięgowanie nierozliczonej składki AC

Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne"

Ma konto 64-1 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów"

2. otrzymanie części zwrotu składki AC

Wn konto 13-1 "Rachunek bieżący"

Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne"

• jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym na kontach zespołu 4 i 5

1. wyksięgowanie nierozliczonej składki AC

Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych"

Ma konto 64-1 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów"

oraz

Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne"

Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne"

2. otrzymanie części zwrotu składki AC

Wn konto 13-1 "Rachunek bieżący"

Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne"

• jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym tylko na kontach zespołu 4
  1. wyksięgowanie nierozliczonej składki AC

Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów"

Ma konto 64-1 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów"

oraz

Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne"

Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne"

1. 2. otrzymanie części zwrotu składki AC

Wn konto 13-1 "Rachunek bieżący"

Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Jeśli sprzedaż składnika majątku ma miejsce w tym samym roku, w którym zawarta była polisa ubezpieczeniowa, to niewykorzystaną część składki AC, która podlega zwrotowi, można księgować na zmniejszenie kosztów, tj.:

Wn konto 13-1 "Rachunek bieżący"

Ma konto 40-9 "Pozostałe koszty rodzajowe"

oraz równolegle

Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów"

Ma odpowiednie konto zespołu 5 lub konto 64-1 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Przykład

Spółka sprzedała w marcu 2022 r. samochód ciężarowy będący jej środkiem trwałym. Wartość początkowa środka trwałego to 140 000 zł, umorzenie w momencie sprzedaży 50 000 zł. Cena sprzedaży to 70 000 zł + 23% VAT. Samochód był ubezpieczony polisą AC obowiązującą od 15 listopada 2021 r. do 14 listopada 2022 r. Kwota zapłaconej składki to 6 000 zł. Ze względu na istotną wartość polisy ubezpieczenia jednostka rozlicza ją w czasie co miesiąc. Na koniec marca 2022 r. na koncie 64-1 figurowało saldo nierozliczonej polisy w wysokości 3 750 zł. Ubezpieczyciel w kwietniu 2022 r. dokonał na rzecz jednostki zwrotu części niewykorzystanej składki w wysokości 3400 zł. Jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, stosując wyłącznie konta zespołu 4.

Ewidencja księgowa w 2022 r.

1. PK - zaewidencjonowanie składki AC za 2022 r. jako pozostałe koszty rodzajowe (w kwocie łącznej za okres od stycznia 2022 r. do momentu sprzedaży w marcu 2022 r. w kwocie 1 500 zł)

Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów" 1 500 zł

Ma konto 64-1 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" 1 500 zł

2. Faktura dokumentująca sprzedaż samochodu

Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: konto kontrahenta) 86 100 zł

Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne" 70 000 zł

Ma konto 22-2 "VAT należny i jego rozliczenie" 16 100 zł

3. Lt - wyksięgowanie sprzedanego samochodu z ewidencji środków trwałych

Ma konto 01 "Środki trwałe" 140 000 zł

Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych" 50 000 zł

Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" 90 000 zł

4. PK - wyksięgowanie nierozliczonej składki AC

Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów" 3 750 zł

Ma konto 64-1 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" 3 750 zł

oraz

Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" 3 750 zł

Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne" 3 750 zł

5. WB - wpływ środków pieniężnych od ubezpieczyciela z tytułu niewykorzystanej składki AC

Wn konto 13-1 "Rachunek bieżący" 3 400 zł

Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne" 3 400 zł

Podstawa prawna:

• art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106

• art. 813 § 1, art. 823 § 1 i § 3 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2459

• art. 14 ust. 3 pkt 3a, art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 138

• art. 12 ust. 4 pkt 6a, art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427

Irena Pazio

główna księgowa, praktyk