7-8/2023, data dodania: 20.06.2023 Czy pismo syndyka szacujące stopień zaspokojenia wierzytelności może stanowić podstawę do jej uznania za nieściągalną
PROBLEM
Spółka z .o.o. sprzedała we wrześniu 2022 r. kontrahentowi - firmie X - towary na kwotę 246 000 zł brutto (w tym VAT 46 000 zł). Sprzedaż została udokumentowana fakturą z 1 października 2022 r. Kontrahent nie uregulował jednak tej faktury. 6 kwietnia 2023 r. sąd rejonowy postanowieniem ogłosił upadłość firmy X oraz ustanowił syndyka masy upadłości. Spółka otrzymała od syndyka masy upadłości zawiadomienie o ogłoszeniu upadłości kontrahenta. Spółka zgłosiła do sądu rejonowego swoją wierzytelność wraz z odsetkami w ustawowym terminie. Od syndyka masy upadłościowej otrzymała odpowiedź, że na liście wierzytelności złożonych w sądzie upadłościowym umieszczono ogółem 1319 wierzycieli, którym uznano wierzytelności. Syndyk w piśmie tym wskazał również, że szacuje, iż wierzytelności niezabezpieczone uznane w kategorii II zostaną zaspokojone w wysokości około 1%, a wierzytelności uznane w dalszych kategoriach nie będą uznawane. Wierzytelność główna spółki została umieszczona w kategorii II. Wykazana ją jako przychód należny we wrześniu 2022 r. Spółka na wierzytelność utworzyła odpis aktualizujący należności. Czy w związku z tym spółka może zaliczyć nieściągalną wierzytelność do kosztów podatkowych?
Podstawą byłyby tu pisma syndyka masy upadłości wskazujące prawdopodobieństwo odzyskania wierzytelności oraz protokół sporządzony przez podatnika stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
RADA
Nie, w tym przypadku nieściągalność wierzytelności powinna zostać udokumentowana postanowieniem sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego. Spółka na podstawie wymienionych w pytaniu dokumentów nie może zaliczyć nieściągalnej wierzytelności do kosztów podatkowych. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Przypominamy, że aby dana wierzytelność mogła zostać zaliczona do kosztów podatkowych jako nieściągalna, powinny zostać spełnione następujące przesłanki:
- wierzytelność musi być wcześniej zaliczona do przychodów należnych,
- wierzytelność nie może być odpisana jako przedawniona,
- konieczne jest udokumentowanie nieściągalności wierzytelności w sposób określony w art. 16 ust. 2 updop,
- wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (zob. art. 16 ust. 1 pkt 25 updop).
Dokumentowanie nieściągalności wierzytelności
Za wierzytelności odpisane jako nieściągalne uważa się te, których nieściągalność została udokumentowana:
- postanowieniem o nieściągalności uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
- postanowieniem sądu o:
- oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
- umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub
- zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
- protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty (zob. art. 16 ust. 2 updop).
Wyliczenie sposobów udokumentowania nieściągalności wierzytelności zawarte w art. 16 ust. 2 updop ma charakter zamknięty. Oznacza to, że udokumentowanie tej nieściągalności może nastąpić wyłącznie w jeden ze sposobów wskazanych w tym przepisie.
Konieczność zakończenia postępowania upadłościowego dla ustalenia możliwości odpisania wierzytelności jako kosztu podatkowego
W opisanej w pytaniu sprawie toczy się postępowanie upadłościowe i spółka otrzyma część wierzytelności (choć nieznaczną, ok. 1%). Dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego możliwe będzie zatem stwierdzenie, czy i w jakiej części wierzytelność spółki zostanie zaspokojona i będzie mogła stanowić koszt podatkowy jako wierzytelność odpisana jako nieściągalna (przy spełnieniu ustawowo określonych warunków). Wskazanie syndyka masy upadłości co do zakresu zaspokojenia wierzytelności spółki ma jedynie charakter szacunkowy. Nie może więc dokumentować - wraz ze sporządzonym przez podatnika (tj. spółkę) protokołem nieściągalności - wierzytelności. Takiej możliwości nie przewidują obowiązujące przepisy. Ponadto, uwzględniając wysokość wierzytelności spółki, wątpliwym wydaje się, aby zaistniały podstawy do sporządzenia przez nią protokołu stwierdzającego, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 updop. Zatem w przypadku spółki nieściągalność przedmiotowej wierzytelności powinna zostać udokumentowana także postanowieniem sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego. Co ważne, zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 czerwca 2021 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.123.2021.2.AP).
Podstawa prawna
- art. 16 ust. 1 pkt 25 i ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1130
POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:
- interpretacja indywidualna Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 18 czerwca 2021 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.123.2021.2.AP)
Marcin Szymankiewicz
doradca podatkowy, praktyk, autor licznych publikacji o tematyce podatkowej
