Czy można zaliczyć do kosztów wierzytelność umorzoną kontrahentowi z innego kraju UE na podstawie ugody sądowej

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 41 updof nie stanowią kosztów podatkowych umorzone wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności lub ich części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne - do wysokości zarachowanej jako przychód należny. Zatem o możliwości zaliczenia umorzonych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów decydują dwa warunki, które muszą zostać spełnione łącznie:

• wierzytelność musi być wcześniej zarachowana jako przychód należny i
• wierzytelność musi zostać umorzona.

Ponadto wierzytelność - w myśl art. 23 ust. 1 pkt 17 updof - nie może być przedawniona.

Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny VAT (zob. art. 14 ust. 1 updof). Zatem przychód należny, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 41 updof, stanowi kwota netto sprzedaży, czyli kwota brutto pomniejszona o VAT.

Przepisy updof nie definiują pojęcia umorzonej wierzytelności. Zgodnie zaś z przepisami Kodeksu cywilnego wierzytelność jest prawem podatnika i nie ma przeszkód, aby mógł on się zrzec w każdej chwili tego prawa. Zrzeczenie się polega na umorzeniu zobowiązania bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Zatem dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, zawartego układu czy też przez oświadczenie).

Z sytuacji przedstawionej w pytaniu wynika, że warunki decydujące o możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności umorzonej włoskiemu kontrahentowi zostały spełnione. Umorzona wierzytelność powstała z tytułu sprzedaży towarów spółce włoskiej i została zarachowana jako przychód należny. Ponadto Przedsiębiorca zawarł ze spółką włoską ugodę sądową, na mocy której Przedsiębiorca zwolnił dłużnika z długu, a dłużnik to zwolnienie przyjął. Należy zatem stwierdzić, że umorzona wierzytelność podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 41 updof.

Podsumowując, Przedsiębiorca ma prawo zaliczyć w koszty uzyskania przychodów wierzytelność umorzoną włoskiemu kontrahentowi na podstawie zawartej z nim ugody przed sądem włoskim. W tym przypadku nie ma znaczenia fakt, że kontrahent jest podmiotem mającym siedzibę w innym kraju UE. Jak bowiem wyjaśnił NSA w wyroku z 13 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 2708/13:

NSA

Fakt, że niewypłacalny dłużnik krajowego podatnika, posiada siedzibę na terenie innego państwa członkowskiego UE i nie podlega polskiemu ustawodawcy nie uzasadnia różnego traktowania. Wykładnia literalna w tym wypadku powinna ustąpić miejsca wykładni celowościowej. (…).

Należy dodać, że umorzenie wierzytelności ma istotne znaczenie dla utworzonego uprzednio na tę wierzytelność odpisu aktualizującego jej wartość. Pociąga za sobą obowiązek zwiększenia przychodu do opodatkowania o kwotę dokonanego na tę wierzytelność odpisu aktualizującego, zaliczonego wcześniej do kosztów uzyskania przychodów (art. 14 ust. 2 pkt 7b updof).

Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (por. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 sierpnia 2019 r., sygn. 0112-KDIL3-3.4011.222.2019.1.MM).

Podstawa prawna:

• art. 14 ust. 1 i ust. 2 pkt 7b, art. 23 ust. 1 pkt 17 i pkt 41 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875

• art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

Marcin Szymankiewicz

doradca podatkowy, praktyk, autor licznych publikacji o tematyce podatkowej