6/2023, data dodania: 19.05.2023 Czy pracownikowi przysługuje wyrównanie do minimalnej płacy przy nieobecności z powodu działania siły wyższej
PROBLEM
Z dniem 26 kwietnia 2023 r. pracownicy zyskali uprawnienie do 2 dni zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych, za które przysługuje 50% wynagrodzenia. W maju 2023 r. jeden z zatrudnionych na cały etat w ramach umowy o pracę przewidującej wynagrodzenie miesięczne w wysokości 3500 zł brutto skorzystał z omawianego przywileju. Czy skoro z tego powodu jego pensja majowa wyniosła mniej niż 3490 zł brutto, należy wypłacić mu wyrównanie do płacy minimalnej?
RADA
Skorzystanie ze zwolnienia od pracy ze względu na działanie siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych nie jest okolicznością uprawniającą pracownika do wyrównania pensji do wysokości ustawowego wynagrodzenia minimalnego. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Pensja brutto pracownika pełnoetatowego za przepracowanie pełnego miesiąca nie może być niższa od ustawowego minimum płacowego ustalonego na zasadach zapisanych w ustawie z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Przypomnijmy, że w 2023 r. płaca minimalna pracownika zatrudnionego na całym etacie wynosi od 1 stycznia 2023 r. 3490 zł, zaś od 1 lipca 2023 r. 3600 zł.
Co istotne, w określonych przypadkach przepisy obligują pracodawców do wyrównania pensji pracowniczej do poziomu płacy minimalnej. Konieczność taka występuje wtedy, gdy w danym miesiącu zarobki pracownika są niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia z powodu:
- terminu wypłat niektórych składników płacy lub
- rozkładu czasu pracy.
Tak stanowi art. 7 ust. 1 przywołanej na wstępie ustawy. Zawarty w niniejszej regulacji katalog okoliczności zobowiązujących do wypłaty zatrudnionemu stosownego wyrównania ma charakter zamknięty. Ma to taki skutek, że w sytuacji gdy pracodawca zapewnił w umowie o pracę poziom wynagrodzenia nie niższy niż ustawowe minimum płacowe, a pomniejszenie pensji w danym miesiącu nie wynika z okoliczności wymienionych w art. 7 przywołanej ustawy, wówczas nie ma podstaw do wyrównywania płacy.
Biorąc pod uwagę przedstawione wyjaśnienia, za zasadny należy uznać pogląd, iż wykorzystanie jednego lub dwóch dni wolnych od pracy wskutek działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem nie daje prawa pracownikowi do otrzymania wyrównania do wynagrodzenia minimalnego. Tym bardziej, że ze względu na wspomnianą absencję zatrudniony w opisanej sytuacji nie przepracował pełnego, miesięcznego wymiaru godzin.
Dodajmy, że wolne od pracy, o którym mowa wcześniej, to nowy przywilej funkcjonujący od 26 kwietnia 2023 r., a wprowadzony w ramach implementacji do polskiego systemu prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L 188 z 12.07.2019, str. 79). Dzięki niemu pracownik ma prawo w ciągu roku kalendarzowego do zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin na okoliczność działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika (art. 1481 Kodeksu pracy). Za czas tego zwolnienia przysługuje należność w wysokości połowy wynagrodzenia, przy wyznaczaniu którego stosuje się zasady obowiązujące przy kalkulowaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki pensji ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy (§ 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy).
Przykład
Pełnoetatowy pracownik zatrudniony jest w podstawowym systemie czasu pracy w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym, ze stałym wynagrodzeniem wynoszącym 3500 zł brutto. W dniach od 8 do 9 maja 2023 r. wykorzystał 2 dni zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych związanych z wypadkiem samochodowym żony. Uwzględniając fakt, iż była to jego jedyna majowa nieobecność, pensja za maj w rozstrzyganym przypadku powinna zostać wyliczona następująco:
- stawka godzinowa: 3500 zł : 168 godz. = 20,83 zł,
- wynagrodzenie za pracę: 3500 zł - (16 godz. × 20,83 zł) = 3166,72 zł,
- wynagrodzenie za 2 dni zwolnienia od pracy: 16 godz. × 20,83 zł × 1/2 = 166,64 zł,
- wynagrodzenie razem: 3166,72 zł + 166,64 zł = 3333,36 zł.
PODSTAWA PRAWNA:
Podstawa prawna
- art. 80, art. 1481 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 641
- art. 7 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207
- § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927
Mariusz Pigulski
ekspert i praktyk, zajmujący się od wielu lat prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej
