Jaką składkę zdrowotną zapłaci emeryt-przedsiębiorca

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, prowadzące działalność pozarolniczą lub współpracujące z takimi osobami, z wyłączeniem tych, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej.

Skorzystanie z ulgi na start. Dla osób rozpoczynających prowadzenie pozarolniczej działalności została wprowadzona możliwość skorzystania z tzw. ulgi na start. Przedsiębiorca po spełnieniu określonych warunków przez okres 6 miesięcy jest zwolniony z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Jednak wskazana ulga nie dotyczy ubezpieczenia zdrowotnego. Oznacza to, że składka zdrowotna jest obowiązkowa nawet dla emerytów rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej.

Zwolnienie ze składki zdrowotnej . Emeryt prowadzący działalność gospodarczą może być zwolniony z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, o ile spełni warunki, o których mowa w art. 82 ust. 8 ustawy zdrowotnej. Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przez emeryta-przedsiębiorcę, którego świadczenie emerytalne nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, w przypadku gdy ta osoba:

1) uzyskuje dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub

2) opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Zatem aby emeryt-przedsiębiorca mógł skorzystać ze zwolnienia od opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, wysokość jego świadczenia emerytalnego nie może przekroczyć miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz musi spełnić jeden z dwóch wymienionych warunków.

Oznacza to, że emeryt prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie będzie miał obowiązku opłacania składki zdrowotnej, jeśli:

1) uzyska świadczenie emerytalne w wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. jest to 3010 zł, od 1 stycznia 2023 r. - 3490 zł, a od 1 lipca 2023 r. - 3600 zł),

2) uzyska dodatkowe przychody z pozarolniczej działalności w wysokości nieprzekraczającej 50% kwoty najniższej emerytury (do 28 lutego 2023 r. jest to 669,22 zł, tj. 50% z 1338,44 zł, a od 1 marca 2023 r. - 794,22 zł, tj. 50% z 1588,44 zł) lub

3) opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej (w omawianym przypadku ten warunek dla osób rozpoczynających działalność jest nieaktualny, ponieważ od 2022 r. nie można wybrać tej formy opodatkowania).

PRZYKŁAD

Osoba z ustalonym prawem do emerytury, której świadczenie emerytalne wynosi 3000 zł, od 2019 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, która jest opodatkowana w formie karty podatkowej. Niezależnie więc od wysokości przychodów uzyskiwanych z pozarolniczej działalności przedsiębiorca może skorzystać ze zwolnienia z opłacania za siebie składki zdrowotnej, ponieważ jest opodatkowany w formie karty podatkowej.

WAŻNE

Od 2022 r. z karty podatkowej mogą korzystać tylko ci podatnicy, którzy byli już opodatkowani w ten sposób w 2021 r.

Wyliczenie składki zdrowotnej przedsiębiorcy rozliczającego podatek dochodowy według skali podatkowej. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej składka zdrowotna wyniesie 9% podstawy wymiaru składki, którą stanowi dochód z działalności z poprzedniego miesiąca. Dochód ten jest ustalany w następujący sposób:

1) dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym, ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów ustalonymi w rozumieniu ustawy o pdof, należy pomniejszyć o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;

2) dochód za kolejne miesiące, ustalony jako różnica między sumą przychodów osiągniętych od początku roku i sumą kosztów uzyskania tych przychodów poniesionych od początku roku, należy pomniejszyć o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca nie zalicza składek na ubezpieczenia społeczne do kosztów uzyskania przychodów, to powinien pomniejszyć dochód o zapłacone składki społeczne.

WAŻNE

Miesięczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych nie może być niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym.

Jeśli zatem nie spełnia Pan warunków do zwolnienia ze składki zdrowotnej, należy ją obowiązkowo opłacać. Za grudzień 2022 r. (bez względu na to, którego dnia miesiąca rozpocznie Pan działalność) trzeba zapłacić składkę zdrowotną w minimalnej kwocie 270,90 zł (9% z 3010 zł). Składka zdrowotna jest bowiem niepodzielna. Natomiast podstawę składki zdrowotnej za kolejne miesiące będzie stanowił dochód (ustalony według powyższych zasad) za miesiąc poprzedni, np. za styczeń 2023 r. podstawę zdrowotną będzie stanowił dochód za grudzień 2022 r.

PRZYKŁAD

Emeryt od 5 grudnia 2022 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, którą opodatkował według skali podatkowej. Ze względu na wysokie świadczenie emerytalne nie mógł skorzystać ze zwolnienia ze składki zdrowotnej. Obowiązkową składkę zdrowotną za grudzień 2022 r. ustalił w minimalnej wysokości, tj. w kwocie 270,90 zł. Załóżmy, że dochód z działalności za grudzień 2022 r. wyniósł 4500 zł. Kwota dochodu będzie podstawą wymiaru składki zdrowotnej za styczeń 2023 r. A to oznacza, że składka za ten miesiąc wyniesie 405 zł (9% z 4500 zł).

 PODSTAWA PRAWNA:

art. 66 ust. 1 pkt 1c, art. 79 ust. 2, art. 81 ust. 2c, art. 82 ust. 8 ustawy z 27 sierpnia 2002 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180

art. 18 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1570

art. 9 ust. 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2185

Joanna Grzelińska-Darłak

prawnik, praktyk z 10-letnim doświadczeniem w zakresie ubezpieczeń społecznych