Rozliczenie roczne PIT przedsiębiorców za 2022 r. - odpowiedzi na pytania

Do 2 maja 2023 r. (termin przesunięty, ponieważ 30 kwietnia przypada w 2023 r. w niedzielę, a 1 maja jest święto) podatnicy PIT muszą złożyć zeznanie roczne za 2022 r. W raporcie przedstawiamy odpowiedzi na pytania, jakie przedsiębiorcy zgłosili w tym zakresie naszej redakcji.

1. Czy należy złożyć "zerowe" zeznanie z działalności gospodarczej

Problem

Prowadzę indywidualną działalność gospodarczą od 1 lipca 2022 r. Nie uzyskałam z niej żadnych przychodów, a także nie poniosłam kosztów. Jako formę opodatkowania wskazałam zasady ogólne. W 2022 r. nie osiągnęłam również żadnych innych dochodów. Czy za 2022 r. jestem zobowiązana do złożenia "zerowego" PIT-36?

Rada

Tak, podatniczka jest zobowiązana złożyć "zerowe" zeznanie PIT-36 za 2022 r. Musi do niego dołączyć załącznik PIT/B. Szczegóły - w uzasadnieniu. 

Uzasadnienie

Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym (art. 45 ust. 1 updof). Z przywołanego przepisu wynika obowiązek złożenia zeznania podatkowego o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Jednocześnie żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia z tego obowiązku. Obowiązek rozliczenia rocznego z organem podatkowym dotyczy nie tylko podatników, którzy osiągnęli jakiekolwiek przychody, ale również tych, którzy prowadząc działalność gospodarczą w roku podatkowym, nie uzyskali żadnego przychodu oraz nie ponieśli żadnych kosztów. Ci ostatni składają "zerowe" zeznanie podatkowe. Obowiązek złożenia takiego zeznania potwierdzają również organy podatkowe (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z 10 lutego 2023 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.892.2022.3.RR). To oznacza, że w stanie faktycznym przedstawionym w pytaniu podatniczka musi złożyć "zerowe" zeznanie PIT-36 za 2022 r. wraz z "zerowym" załącznikiem PIT/B.

2. Czy zawsze ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wyklucza wspólne rozliczenie małżonków

Problem

W 2022 r. rozpocząłem działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Nie osiągnąłem z niej żadnego przychodu. Nie mam również żadnych innych źródeł przychodów. Wysokie przychody ze stosunku pracy osiągnęła natomiast moja małżonka. Czy w takim przypadku możemy się wspólnie rozliczyć za 2022 r.?

Rada

Tak, w przedstawionych okolicznościach małżonkowie mają prawo do wspólnego rozliczenia za 2022 r. W tym celu powinni złożyć zeznanie PIT-37, w którym rozliczą dochody małżonki ze stosunku pracy. Niezależnie od tego podatnik musi złożyć "zerowy" PIT-28 z działalności gospodarczej. Szczegóły - w uzasadnieniu. 

Uzasadnienie

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje nowe - korzystniejsze dla podatników - brzmienie art. 6 ust. 8 updof. Obecnie z przepisu tego wynika, że jeżeli jeden z małżonków wybrał opodatkowanie przychodów z działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, ale przez cały rok nie uzyskał takich przychodów, to ma prawo za ten rok do wspólnego opodatkowania z małżonkiem. Przed nowelizacją sam fakt wyboru przez choćby jednego z małżonków opodatkowania przychodów ryczałtem ewidencjonowanym wykluczał możliwość ich wspólnego opodatkowania. To oznacza, że w przypadku przedstawionym w pytaniu podatnik może złożyć wspólne zeznanie z małżonką za 2022 r., ponieważ z działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem nie osiągnął żadnych przychodów.

3. Czy jest możliwa zmiana formy opodatkowania za 2022 r. tylko dla jednego ze źródeł osiągniętych przychodów 

Problem

W 2022 r. prowadziłem działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Niezależnie od tego uzyskiwałem również przychody z najmu prywatnego opodatkowane także ryczałtem. Za 2022 r. chciałbym złożyć zeznanie PIT-36 i skorzystać z możliwości zmiany formy opodatkowania na skalę podatkową, ale tylko dla przychodów z działalności gospodarczej. Przychody z najmu prywatnego chciałbym rozliczyć w zeznaniu PIT-28. Czy mogę tak postąpić?

Rada

Tak, w przedstawionym przypadku podatnik może złożyć zeznanie PIT-36, w którym rozliczy przychody z działalności gospodarczej, oraz zeznanie PIT-28, w którym rozliczy przychody z najmu prywatnego. Szczegóły - w uzasadnieniu. 

Uzasadnienie

Na podstawie art. 15 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca z 9 czerwca 2022 r.) podatnicy osiągający w 2022 r. przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, które były opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, mogą po zakończeniu 2022 r. dokonać wyboru skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów. Z kolei, na podstawie art. 16 ustawy nowelizująca z 9 czerwca 2022 r., podatnicy osiągający w 2022 r. przychody z tzw. najmu prywatnego, którzy opłacali w trakcie roku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z tego tytułu, również mogą po zakończeniu 2022 r. wybrać opodatkowanie według skali podatkowej. Powyższych wyborów podatnicy dokonują w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2022 r., zaznaczając odpowiednie pozycje tego zeznania, tj. w przypadku: 

• działalności gospodarczej: pozycję 64 podatnik, pozycję 65 małżonek;
• najmu prywatnego: pozycję 66 podatnik, pozycję 67 małżonek.

Powołane przepisy nie stoją na przeszkodzie temu, aby podatnik dokonał zmiany formy opodatkowania za 2022 r. wyłącznie dla jednego z wymienionych wcześniej źródeł przychodów. To oznacza, że podatnik może zmienić formę opodatkowania w stosunku do działalności gospodarczej, a pozostać na ryczałcie w stosunku do przychodów, jakie osiągnął z najmu prywatnego. W związku z tym, w sytuacji przedstawionej w pytaniu, podatnik może złożyć za 2022 r. zeznanie PIT-36, w którym wykaże przychody z działalności gospodarczej oraz zeznanie PIT-28, w którym rozliczy przychody z najmu prywatnego.

4. Jak złożyć zeznanie roczne po zmarłym wspólniku spółki cywilnej

Problem

W trakcie 2022 r. zmarł jeden z trzech wspólników spółki cywilnej. W jego miejsce weszli spadkobiercy i został ustanowiony zarząd sukcesyjny. Zmarły wspólnik opodatkowany był podatkiem liniowym. Czy za 2022 r. należy złożyć zeznanie roczne za zmarłego wspólnika?

Rada

Tak, za 2022 r. zarządca sukcesyjny musi złożyć zeznanie PIT-36LS, w którym rozliczy dochody przypadające na zmarłego wspólnika od dnia jego śmierci do końca 2022 r. Nie musi natomiast składać zeznania za tę część 2022 r., w której zmarły wspólnik żył. Szczegóły - w uzasadnieniu. 

Uzasadnienie

W przypadku gdy w umowie spółki zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce i został ustanowiony zarząd sukcesyjny, prawa spadkobierców wspólnika w spółce wykonuje zarządca sukcesyjny. W takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Zarządca składa również zeznanie roczne w imieniu przedsiębiorstwa w spadku. W zeznaniu tym należy wykazać przychody, koszty, zapłacone zaliczki i ewentualne inne odliczenia przedsiębiorstwa w spadku od dnia otwarcia spadku, tj. od dnia śmierci zmarłego przedsiębiorcy do końca roku podatkowego. Prawidłowość takiego postępowania potwierdził Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 23 sierpnia 2021 r. (sygn. 0112-KDWL.4011.80.2021.1.JK), w której stwierdził, że:

MF (…) stwierdzić należy, że w złożonej deklaracji za 2020 r. PIT-36LS dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym należy wykazać przychody, koszty, zaliczki zapłacone na podatek dochodowy od osób fizycznych i ewentualne inne odliczenia przedsiębiorstwa w spadku od dnia otwarcia spadku, tj. od dnia śmierci zmarłego przedsiębiorcy do 31 grudnia 2020 r.

Zeznanie to nie obejmuje przychodów, kosztów, zaliczek na podatek za okres danego roku w którym wspólnik żył. Z art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej wynika, że to spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Złożenie zeznania nie ma charakteru obowiązku majątkowego, wobec tego spadkobiercy zmarłego nie mają obowiązku złożenia za niego zeznania rocznego w zakresie PIT za okres do dnia śmierci spadkodawcy. Urząd skarbowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy określi odrębnie w stosunku do każdego ze spadkobierców wysokość ciążących na nich zobowiązań. Podatek wynikający z tej decyzji trzeba będzie zapłacić w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.

5. Jak rozliczyć dochody wspólnika po zmianie proporcji udziałów w zyskach spółki jawnej

Problem

Jestem wspólnikiem spółki jawnej. Do 31 sierpnia 2022 r. posiadałem udział wynoszący 40%. Od 1 września mój udział wynosi 30%. Jak rozliczyć dochody po zmianie udziału w zeznaniu rocznym za 2022 r.?

Rada

Zmiany w proporcji udziału w zyskach spółki jawnej powinny znaleźć odzwierciedlenie w składanym przez wspólnika rozliczeniu rocznym. Roczną wartość przychodów i kosztów, jaką należy wykazać w zeznaniu podatkowym, będzie stanowiła suma przychodów i kosztów obliczonych za okres przed i po zmianie proporcji udziałów w zyskach spółki. Szczegóły - w uzasadnieniu. 

Uzasadnienie

Przychody wspólnika spółki niebędącej osobą prawną ustala się proporcjonalnie do jego udziału w zysku. Przy czym zmiany w proporcji udziału w zyskach powinny znaleźć odzwierciedlenie w rozliczeniu rocznym. W przedstawionym przypadku przychody i koszty do momentu zmiany w proporcji udziałów w zyskach spółki powinny być ustalane na podstawie udziału wspólnika w zyskach spółki obowiązującego przed tą zmianą, tj. 40%. Natomiast od momentu zmiany proporcji udziałów przypadające na wspólnika przychody i koszty powinny być ustalone na podstawie zmienionego udziału w zyskach spółki, tj. 30%. Roczną wartość przychodów i kosztów, jaką wspólnik powinien wykazać w swoim rocznym zeznaniu podatkowym, będzie stanowiła suma przychodów i kosztów obliczonych za okres przed i po zmianie proporcji udziałów w zyskach spółki. Takie stanowisko potwierdził również Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 4 listopada 2022 roku (sygn. 0112-KDIL2-2.4011.714.2022.1.MM). Czytamy w niej, że:

MF Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że jest Pan wspólnikiem spółki jawnej (dalej: Spółka). Wspólnicy Spółki w trakcie 2022 r. w drodze uchwały, a następnie aneksu do umowy Spółki zmienili ustalenia dotyczące stosunku udziałów przysługujących każdemu wspólnikowi w zyskach i stratach Spółki. Dlatego Pana pierwotny udział w zyskach, który posiadał Pan przed zmianą w Spółce - uległ zmianie. (…) Zmiany w umowie spółki jawnej dotyczące przystąpienia do spółki nowego wspólnika, wystąpienia ze spółki, zmiany udziałów wspólników w dochodach i stratach spółki oraz zmiany nazwy spółki - obowiązują od momentu wyrażenia przez wszystkich wspólników spółki, a więc dotychczasowych wspólników, jak i nowych zgody na dokonanie określonych zmian. Z uwagi na transparentność podatkową spółki niebędącej osobą prawną przychód należny jest alokowany na poszczególnych wspólników w takiej proporcji, w jakiej wspólnicy partycypują w jej zyskach na podstawie umowy spółki. Podobnie ustala się wysokość kosztów uzyskania przychodów u każdego wspólnika, uwzględniając jednak te wydatki, które nie mogą stanowić kosztów podatkowych wspólnika. Dopiero dochód określony na podstawie tak ustalonych kwot przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów podlega opodatkowaniu u wspólnika podatkiem dochodowym. Odnosząc się tym samym do Pana wątpliwości, wskazuję, że w Pana sytuacji przypadające na Pana przychody i koszty do momentu opisanej zmiany w proporcji udziałów w zyskach Spółki powinny być ustalane na podstawie Pana udziału w zyskach Spółki obowiązującego przed tą zmianą. Natomiast od momentu zmiany proporcji udziałów w zyskach Spółki przypadające na Pana przychody i koszty powinien Pan ustalać na podstawie zmienionego udziału w zyskach Spółki.

Roczną wartość przychodów i kosztów, jaką powinien Pan wykazać w swoim rocznym zeznaniu podatkowym, będzie stanowiła suma przychodów i kosztów obliczonych za okres przed i po zmianie proporcji udziałów w zyskach Spółki, w sposób wskazany powyżej. Zatem w Pana sytuacji dochód roczny z tytułu udziału w Spółce za 2022 r. określi Pan zgodnie z posiadanym przez Pana prawem do udziału w zyskach Spółki na moment uzyskania tych dochodów, tj. za okres przed zmianą proporcji udziałów w zyskach Spółki, oraz za okres po zmianie proporcji udziałów w zyskach Spółki.

Reasumując - w rozliczeniu rocznym za 2022 r. nie będzie Pan mógł zastosować tylko nowej proporcji udziałów, tj. 40%, ponieważ przez część 2022 r. opłacał Pan zaliczki na podatek dochodowy od dochodów ustalonych wg innej proporcji, tj. 55%.

Rozliczenie przychodów i kosztów ze spółki osobowej po zmianie proporcji udziałów w zysku spółki wymaga odpowiedniego wykazania w załączniku PIT/B. Jak dokonać tego w praktyce, przedstawiamy w poniższym przykładzie.

6. Czy można skorzystać z ulgi dla rodzin 4+, osiągając przychody z IP-BOX 

Problem

Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. W 2022 r. przychód z niej wyniósł 60 000 zł. W 2022 r. uzyskałem również przychody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w kwocie ponad 200 000 zł. Mam czworo dzieci. Czy mogę skorzystać z ulgi dla rodzin 4+ w stosunku do przychodów osiągniętych z IP-BOX?

Rada

Tak, podatnik może skorzystać z ulgi dla rodzin 4+ w stosunku do przychodów osiągniętych z IP-BOX.

Uzasadnienie

Ulga dla rodzin 4+ dotyczy m.in. przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których opodatkowania stosujemy zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt albo podatek z tytułu zysków z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP-BOX). Podatnik opodatkowany podatkiem liniowym, który uzyskuje również przychód z IP-BOX, ma więc prawo skorzystać z ulgi dla dużej rodziny przy obu rodzajach osiąganych przez niego przychodów. Limit roczny ulgi wynosi 85 528 zł przychodów podatnika (art. 21 ust. 1 pkt 153 updof). 

W przedstawionym w pytaniu przypadku przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej liniowo nie wystarczają na wykorzystanie całej ulgi dla rodzin 4+, dlatego pozostały limit może być wykorzystany przez podatnika do przychodów opodatkowanych z IP-BOX. W tym celu podatnik musi odpowiednio rozliczyć ulgę w zeznaniu PIT-36L. Sposób tego rozliczenia przedstawiamy w poniższym przykładzie.

Należy dodać, że zasadniczo podatnik powinien wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów te koszty, które są związane z przychodem zwolnionym od podatku (art. 23 ust. 1 pkt 31 updof). Od tej reguły są jednak wyjątki. Nie ma ona zastosowania:
■ do kosztów uzyskania przychodów poniesionych w celu uzyskania przychodów zwolnionych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 152-154 updof (zob. art. 23 ust. 10 updof), 
■ w przypadku przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152 lit. c, 153 lit. c.
i 154 updof w zakresie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (zob. art. 22 ust. 3a updof).
Oznacza to, że w przypadku przychodów zwolnionych objętych ulgą dla rodzin 4+ podatnik może uwzględnić całość poniesionych kosztów, również te związane z przychodem zwolnionym objętym ulgą dla rodzin 4+.
 

Podsumowanie

1. Przedsiębiorca, który nie uzyskał w 2022 r. żadnych przychodów, ma obowiązek złożyć "zerowe" zeznanie roczne za ten rok.
2. Przedsiębiorca, który na 2022 r. wybrał opodatkowanie przychodów z działalności gospodarczej ryczałtem ewidencjonowanym, może skorzystać ze wspólnego opodatkowania z małżonkiem, jeżeli nie osiągnął w tym roku żadnych przychodów. 
3. Podatnik, który osiągał w 2022 r. przychody z działalności gospodarczej oraz z najmu prywatnego opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym, może zdecydować się na zmianę formy opodatkowania na skalę podatkową w odniesieniu do obu źródeł przychodu albo tylko jednego z tych źródeł.
4. Po zmarłym wspólniku zeznanie roczne składa zarządca sukcesyjny, rozliczając w nim dochody przypadające na zmarłego wspólnika od dnia jego śmierci do końca roku podatkowego.
5. W przypadku gdy w trakcie roku doszło do zmiany wysokości udziałów w spółce osobowej, wspólnik ma obowiązek wykazać ten fakt w składanym rozliczeniu rocznym.
6. Z ulgi dla rodzin 4+ można skorzystać w stosunku do przychodów osiągniętych z IP-BOX. 

POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:

• interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 lutego 2023 r. (sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.892.2022.3.RR), z 4 listopada 2022 r. (sygn. 0112-KDIL2-2.4011.714.2022.1.MM), z 23 sierpnia 2021 r. (sygn. 0112-KDWL.4011.80.2021.1.JK).

Grzegorz Ziółkowski 

doradca podatkowy, autor Komentarza PIT 2023 wydanego nakładem INFOR PL S.A.