Rozliczenie roczne PIT za 2022 r. - zmiana formy opodatkowania, ulgi, darowizny, odliczenie składek na ubezpieczenie zdrowotne

Do 2 maja 2023 r. (termin przesunięty, ponieważ 30 kwietnia przypada w 2023 r. w niedzielę, a 1 maja przypada święto) podatnicy PIT muszą złożyć zeznanie roczne za 2022 r. W rozliczeniu tym nie brakuje nowych rozwiązań i problemów. W pierwszej kolejności należy pamiętać, że trzeba w nim stosować nową skalę podatkową, z obniżoną z 17% do 12% stawką PIT w pierwszym przedziale podatkowym. Całkowitą nowością jest umożliwienie podatnikom, którzy w 2022 r. korzystali z opodatkowania podatkiem liniowym albo ryczałtem ewidencjonowanym, zmiany formy opodatkowania za ten rok na skalę podatkową. Przywrócono również możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Oprócz tego w zeznaniu za 2022 r. podatnicy po raz pierwszy rozliczą wiele nowych ulg podatkowych, takich jak m.in. ulga na terminal, ulga na prototyp czy ulga na robotyzację. Natomiast z części odliczeń będą mogli skorzystać po raz ostatni.

1. Nowa skala podatkowa

W rozliczeniu rocznym za 2022 r. podatnicy mają obowiązek stosować skalę podatkową przedstawioną w poniższej tabeli.

Tabela. Skala podatkowa obowiązująca w rozliczeniu za 2022 r.

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
ponad	do
	120 000	12% minus kwota zmniejszająca podatek 3600 zł
120 000		10 800 zł plus 32% nadwyżki ponad 120 000 zł

 

Skala ta została wprowadzona w ramach nowelizacji dokonanej 1 lipca 2022 r. ustawą z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1265 ze zm.; dalej: ustawa nowelizująca z 9 czerwca 2022 r.). Podstawową zmianą było obniżenie PIT z 17% do 12% w pierwszym przedziale podatkowym. Wraz z obniżeniem stawki PIT, z 5100 zł do 3600 zł została również obniżona roczna kwota zmniejszająca podatek, przy zachowaniu kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł. W praktyce doprowadziło to do sytuacji, w której płatnicy do końca czerwca 2022 r. stosowali miesięczną kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 425 zł (tj. 1/12 z 5100 zł), a od 1 lipca 2022 r. w wysokości 300 zł (tj. 1/12 z 3600 zł). W wielu przypadkach mogło to doprowadzić do sytuacji, w której płatnik w trakcie 2022 r. rozliczył kwotę zmniejszającą podatek w kwocie wyższej niż 3600 zł. Ponieważ w zeznaniu rocznym za 2022 r. kwota ta wynosi 3600 zł, dla części podatników może to oznaczać zwiększenie podatku do zapłaty albo zmniejszenie nadpłaty w zeznaniu rocznym.

Należy podkreślić, że prawo do kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł przysługuje również podatnikom, którzy w trakcie 2022 r. korzystali z ulgi dla młodych, ulgi dla pracujących seniorów, ulgi na powrót i ulgi dla dużych rodzin, a ich przychody przekroczyły w tym roku limit przysługującego im zwolnienia, tj. kwotę 85 528 zł. Taką możliwość MF potwierdził m.in. w odpowiedzi na interpelację poselską nr 36311. Możemy w niej przeczytać, że:

MF Zwolnienie to ograniczone jest limitem kwotowym wynoszącym 85 528 zł. Po przekroczeniu limitu zwolnienia ww. przychody młodego podatnika podlegają opodatkowaniu według ogólnych zasad obowiązujących w systemie podatkowym. Warto zauważyć, iż obecnie kwota wolna wynosi 30 tys. zł, a wysokość progu podatkowego, po przekroczeniu którego ma zastosowanie 32% stawka podatku została podniesiona do 120 tys. zł. Poniżej tej kwoty dochody podatnika podlegają opodatkowaniu 12% stawką podatku, wprowadzoną od 1 lipca 2022 r., lecz mającą zastosowanie do dochodu za cały 2022 r. (wynikającą z ustawy zmieniającej ustawę PIT, wskazanej w odnośniku nr 4). Powyższe oznacza, że podatnik rozliczający się na zasadach ogólnych według skali podatkowej, korzystający z ulgi dla młodych, który przekroczy limit przychodów 85 528 zł, będzie w stosunku do owej nadwyżki korzystał z kwoty wolnej określonej w ustawie PIT w wysokości 30 tys. zł. Innymi słowy podatek wystąpi dopiero po wykorzystaniu ulgi podatkowej (85 528 zł) i kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł), która to zsumowana kwota wynosi 115 528 zł. Ponadto limit zwolnienia w ramach ulgi dla młodych jest tożsamy z wprowadzonymi od 1 stycznia 2022 r. pozostałymi tzw. zerowymi PIT tj. ulgą na powrót, ulgą dla rodzin 4+ oraz ulgą dla pracujących seniorów. Co więcej, limit ten jest wspólny w sytuacji gdy podatnik korzysta z więcej niż jednego zwolnienia.

 

Przykład

W 2022 r. podatnik korzystający z ulgi dla młodych osiągnął przychód ze stosunku pracy opodatkowany według skali podatkowej w kwocie 110 000 zł. Z PIT zwolniony od podatku był przychód w kwocie 85 528 zł. Do opodatkowania zostaje mu więc przychód w kwocie 24 472 zł (110 000 zł - 85 528 zł). Po odliczeniu kosztów ze stosunku pracy (3000 zł) oraz składek na ubezpieczenia społeczne (3355,11 zł = 24 472 zł × 13,71%) dochód do opodatkowania po zaokrągleniu wynosi u tego podatnika 18 117 zł = = 24 472 zł - 3000 zł - 3355,11 zł. To oznacza, że jego podatek należny za 2022 r. wyniesie 0 zł = 18 117 zł × 12% - 3600 zł = 2174, 04 zł - 3600 zł.

2. Zmiana formy opodatkowania na skalę podatkową przez podatników opodatkowanych w 2022 r. podatkiem liniowym

Podatnikom, którzy w trakcie 2022 r. opodatkowali swoje dochody z działalności gospodarczej podatkiem liniowym, ustawodawca na mocy art. 14 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r. umożliwił zmianę tej formy opodatkowania na opodatkowanie według skali podatkowej. Ponownego wyboru skali podatkowej liniowcy mogą dokonać, składając zeznanie PIT-36 zamiast PIT-36L. W zeznaniu tym podatnicy wykażą dochody, które w trakcie 2022 r. opodatkowywali podatkiem liniowym. Czas na podjęcie decyzji w tej sprawie mają do 2 maja 2023 r. (30 kwietnia w 2023 r. przypada w niedzielę). Jeśli podatnik złoży za 2022 r. PIT-36L, nie będzie mógł już zmienić tej decyzji i wybrać skali podatkowej. Mimo umożliwienia podatnikom zmiany formy opodatkowania, zaliczki na PIT w trakcie całego 2022 r. podatnicy mieli wpłacać w ramach podatku liniowego. Przy zmianie formy opodatkowania na skalę podatkową zaliczki te podatnicy wykażą w zeznaniu PIT-36 bez konieczności przeliczania ich według zasad obowiązujących przy opodatkowaniu według skali podatkowej.

Decyzja o wyborze skali podatkowej dla opodatkowania dochodów osiągniętych w 2022 r. dotyczy tylko tego roku. Jeśli podatnik na początku 2022 r. (lub w latach wcześniejszych) wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym, to ta forma opodatkowania dotyczy również lat następnych, w tym 2023 r. Zasady tej nie zmienia wybór skali podatkowej dla opodatkowania dochodów osiągniętych w 2022 r. Podatnik, który również w 2023 r. nie chce stosować podatku liniowego, musi w ustawowym terminie zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania albo złożyć w terminie i na zasadach określonych w ustawie o ryczałcie oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Trzeba to zrobić do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy przychód (gdy pierwszy przychód osiągnięto w grudniu - to do końca roku). Zakładając, że podatnik osiągnął pierwszy przychód w styczniu, oświadczenie należy złożyć do 20 lutego. Na opisanych wyżej warunkach formę opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową mogą również zmienić podatnicy, którzy dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalają na podstawie prowadzonych ksiąg.

Aby dokonać przejścia z podatku liniowego na skalę podatkową w rozliczeniu za 2022 r., podatnik musi przed złożeniem zeznania rocznego za 2022 r. obliczyć, czy zmiana formy opodatkowania mu się opłaca. Wyliczenia podatku powinien dokonać z uwzględnieniem zmian, które weszły w życie w trakcie 2022 r. i zastosować je do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Podstawową sprawą jest na pewno nowa skala podatkowa z obniżoną do 12% stawką podatku w pierwszym przedziale skali. Wybierając rodzaj płaconego podatku, podatnik powinien brać pod uwagę ulgi podatkowe, które przysługują przy danej formie opodatkowania. Najszerszy katalog ulg przysługuje przy skali podatkowej, np. tylko przy skali podatnik skorzysta z ulgi na wychowanie dziecka. Również tylko przy skali podatnik rozliczy się wspólnie z małżonkiem, co może być korzystne, zwłaszcza gdy jeden z małżonków nie osiąga dochodów. Ważnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę kalkulując, czy zmiana formy opodatkowania będzie opłacalna, jest to, że w wyniku dokonanych zmian podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym będą mogli w rozliczeniu za 2022 r. zaliczyć do kosztów albo odliczyć od dochodu składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym czy też za osoby z nimi współpracujące - przy czym łączna wysokość tych składek zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów lub odliczonych od dochodu nie może przekroczyć w 2022 r. kwoty 8700 zł.

W celu wyboru skali podatkowej zamiast podatku liniowego należy zaznaczyć odpowiednie pozycje w zeznaniu PIT-36 (wersja 30):

• w przypadku działalności gospodarczej: pozycję 60 podatnik, pozycję 61 małżonek;
• w przypadku działów specjalnych produkcji rolnej: pozycję 62 podatnik, pozycję 63 małżonek.

W przypadku zmiany podatku liniowego na skalę podatkową ewentualna nadpłata z zeznania PIT-36 złożonego elektronicznie podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia złożenia tego zeznania. W takim przypadku nie ma zastosowania 45-dniowy termin na zwrot nadpłaty (art. 14 ust. 6 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.).

Przykład

Podatnik w 2022 r. uzyskał dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym. Działalność gospodarczą prowadził jednoosobowo oraz w formie spółki cywilnej.

Rozliczenie działalności indywidualnej:

- przychody - 123 456,00 zł,

- koszty uzyskania przychodu - 98 899,00 zł,

- dochód - 24 557,00 zł.

Rozliczenie spółki cywilnej:

- przychody spółki - 567 780,00 zł,

- koszty spółki - 345 890,00 zł,

- dochód spółki - 221 890,00 zł.

Udział podatnika w dochodach spółki wyniósł 40%:

- przychody ze spółki - 227 112,00 zł (567 780 zł × 40%),

- koszty ze spółki - 138 356,00 zł (345 890 zł × 40%),

- dochód ze spółki - 88 756,00 zł (221 890 zł × 40%).

W sumie dochód z działalności gospodarczej w 2022 r. wyniósł:

- przychody - 350 568,00 zł (123 456 zł + 227 112 zł),

- koszty - 237 255,00 zł (98 899 zł +138 356 zł),

- dochód - 113 313,00 zł (24 557 zł + 88 756 zł).

Podatnikowi opłaca się w takim przypadku przejść na opodatkowanie według skali podatkowej poprzez złożenie za 2022 r. zeznania PIT-36 zamiast zeznania PIT-36L. W jego przypadku podatek liniowy wyniósłby bowiem 21 529 zł (113 313 zł × 19%), a podatek według skali wyniesie 9998 zł (113 313 zł ×12% - 3600 zł). Należy jednak mieć na uwadze, że jeżeli podatnik opłacający podatek liniowy zdecyduje się na zmianę formy opodatkowania na skalę po zakończeniu 2022 r., to wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie musiał dokonać na nowych zasadach, tj. według tych obowiązujących dla skali podatkowej. W rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej powinien ją więc policzyć według skali podatkowej i porównać z kwotą, którą zapłacił przez cały rok, będąc na podatku liniowym. W takim przypadku wystąpi u niego niedopłata składki zdrowotnej. Przechodząc na skalę podatkową, podatnik musi pamiętać o wyłączeniu z kosztów składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli zaliczał ją do kosztów w trakcie 2022 r., będąc na podatku liniowym.

 

W pewnym uproszczeniu można założyć, że podatek liniowy jest korzystniejszy od skali podatkowej przy dochodzie z działalności gospodarczej na poziomie 155 000 zł i wyższym. Musimy jednak pod uwagę brać wszelkie ulgi przysługujące przy danej formie opodatkowania oraz inne źródła przychodu, które wpłyną na sumę naszego zobowiązania podatkowego za 2022 r.

Przykład

Dochód podatnika w 2022 r. wyniósł 150 000 zł.

Forma opodatkowania	Składka zdrowotna	Podatek dochodowy	Razem składka zdrowotna i podatek - suma pozycji z kolumny 2 i 3
Skala podatkowa	13 500 zł (150 000 zł × 9%)	20 400 zł (30 000 zł × 32% + 10 800 zł)	33 900 zł
Podatek liniowy	7350 zł (150 000 zł × 4,9%)	27 104 zł (150 000 zł - 7350 zł) × 19%	34 454 zł

 

Dochód podatnika w 2022 r. wyniósł 155 000 zł.

Forma opodatkowania	Składka zdrowotna	Podatek dochodowy	Razem składka zdrowotna i podatek - suma pozycji z kolumny 2 i 3
Skala podatkowa	13 950 zł (155 000 zł × 9%)	22 000 zł (35 000 zł × 32% + 10 800 zł)	35 950 zł
Podatek liniowy	7595 zł (155 000 zł × 4,9%)	28 007 zł (155 000 zł - 7595 zł) × 19%	35 602 zł

 

3. Zmiana formy opodatkowania na skalę podatkową przez podatników opodatkowanych w 2022 r. ryczałtem ewidencjonowanym

Na podstawie art. 15 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r. podatnicy osiągający w 2022 r. przychody:

• z pozarolniczej działalności gospodarczej,
• ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnych upraw, hodowli lub chowu

- które opodatkowane były ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, mogą po zakończeniu 2022 r. dokonać wyboru skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów.

Wyboru tego podatnicy dokonują w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2022 r. W zeznaniu tym wykazują dochody, które w trakcie 2022 r. opodatkowywali ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W zeznaniu PIT-36 podatnicy wykazują dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej obliczony zgodnie z art. 24 ust. 2-2b ustawy o PIT, czyli na zasadach obowiązujących podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów. W tym celu podatnicy obowiązani są zaprowadzić i uzupełnić podatkową księgę przychodów i rozchodów, w której wykazują osiągnięte w 2022 r. dochody z działalności gospodarczej. W księdze tej obowiązani są również wpisać wartość remanentu na dzień 1 stycznia i 31 grudnia 2022 r. Jeżeli podatnik sporządził remanent towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków na dzień 31 grudnia 2021 r., przyjmuje się, że jest to remanent sporządzony na dzień 1 stycznia 2022 r. Jeżeli podatnik nie sporządził remanentu na dzień 1 stycznia 2022 r., przyjmuje się, że wartość remanentu początkowego wynosi 0 zł. Podatkowej księgi przychodów i rozchodów sporządzonej w ten sposób nie będzie można uznać za nierzetelną i wadliwą wyłącznie z powodu jej zaprowadzenia lub uzupełnienia w wyżej wymienionych terminach i okolicznościach.

Omówione przepisy stosuje się odpowiednio do rolników dokonujących sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy (art. 15 ust. 10 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.). Tacy podatnicy nie mają jednak obowiązku prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. Mają natomiast obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży. Mogą zaprowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów dobrowolnie w celu rozliczenia kosztów uzyskania przychodów związanych ze sprzedażą oferowanych produktów. Trzeba jednak podkreślić, że w praktyce dla tych podatników 2% ryczałt będzie często korzystniejszą formą opodatkowania niż skala podatkowa.

Podatnicy, którzy wybiorą skalę podatkową zamiast ryczałtu, muszą złożyć PIT-36 zamiast PIT-28. Należny i wpłacony ryczałt od przychodów ewidencjonowanych za poszczególne miesiące albo kwartały 2022 r. podatnicy ci wykazują w PIT-36 jako zaliczki miesięczne albo kwartalne. Jeżeli podatnik złoży w ustawowym terminie, tj. do 2 maja 2023 r. (30 kwietnia 2023 r. przypada w niedzielę), zeznanie PIT-28 za 2022 r., w którym wykaże przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to nie będzie mógł już zmienić tej decyzji i wybrać skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów za 2022 r.

 

UWAGA!

Począwszy od zeznania za 2022 r. terminem złożenia zeznania PIT-28 jest 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego, a nie jak to miało dotychczas miejsce koniec lutego kolejnego roku podatkowego.

 

Zmiany ryczałtu na skalę podatkową poprzez złożenie zeznania PIT-36 po zakończeniu 2022 r. nie mogą dokonać podatnicy, którzy:

• nie prowadzą ewidencji przychodów lub prowadzą ją niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym,
• dokonują transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT,
• utracili w trakcie roku prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• złożyli oświadczenie do 22 sierpnia 2022 r. o rezygnacji z ryczałtu od 1 lipca 2022 r. i wyborze skali podatkowej od połowy 2022 r.

Decyzja co do wyboru skali podatkowej dla opodatkowania dochodów osiągniętych w 2022 r. dotyczy tylko tego roku. Jeśli więc podatnik na początku 2022 r. (lub w latach poprzednich) wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, to zgodnie z obowiązującymi przepisami ta forma opodatkowania dotyczy również lat następnych, w tym 2023 r. Zasady tej nie zmienia wybór skali podatkowej dla opodatkowania dochodów osiągniętych w 2022 r. Zatem podatnik, który również w 2023 r. nie będzie chciał stosować opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, musi w ustawowym terminie złożyć oświadczenie w urzędzie skarbowym o rezygnacji z tej formy opodatkowania albo oświadczenie o wyborze podatku liniowego do opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Najczęściej oznacza to konieczność złożenia takiego oświadczenia do 20 lutego.

W przypadku zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową poprzez złożenie zeznania PIT-36 za 2022 r. ewentualna nadpłata z zeznania PIT-36 złożonego elektronicznie podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia złożenia tego zeznania. W takim przypadku nie ma zastosowania 45-dniowy termin na zwrot nadpłaty.

Najem prywatny. Na podstawie art. 16 ustawy zmieniającej z 9 czerwca 2022 r. również podatnicy osiągający w 2022 r. przychody z tzw. najmu prywatnego, którzy opłacali w trakcie roku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, z tego tytułu mogą po zakończeniu 2022 r. wybrać opodatkowanie według skali podatkowej. Wyboru tego podatnicy dokonają w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2022 r. Jeżeli podatnik złoży w ustawowym terminie, tj. 2 maja 2023 r. (30 kwietnia 2023 r. przypada w niedzielę, a 1 maja to święto), zeznanie PIT-28 za 2022 r., w którym wykaże przychody z najmu prywatnego opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to nie będzie mógł już zmienić tej decyzji i wybrać skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów za 2022 r.

W celu wyboru skali podatkowej zamiast ryczałtu należy zaznaczyć odpowiednie pozycje w zeznaniu PIT-36 (wersja 30):

• w przypadku działalności gospodarczej: pozycję 64 podatnik, pozycję 65 małżonek,
• w przypadku najmu prywatnego: pozycję 66 podatnik, pozycję 67 małżonek,
• w przypadku sprzedaży produktów rolnych: pozycję 68 podatnik, pozycję 69 małżonek.

Aby dokonać przejścia z ryczałtu na skalę podatkową, podatnik musi przed złożeniem zeznania rocznego za 2022 r. obliczyć, czy zmiana formy opodatkowania mu się opłaca. Wyliczenia podatku powinien dokonać z uwzględnieniem zmian, które weszły w życie w trakcie 2022 r., i stosuje się je do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Podstawową sprawą jest z pewnością nowa skala podatkowa z obniżoną do 12% stawką podatku w pierwszym przedziale skali. Wybierając rodzaj płaconego podatku, podatnik powinien brać pod uwagę ulgi podatkowe, które przysługują przy danej formie opodatkowania. Ważnym czynnikiem może być to, że podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą w wyniku wprowadzonych zmian w rozliczeniu za 2022 r. odliczyć od przychodu 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym:

• z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• za osoby współpracujące z takim podatnikiem

- jeżeli nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania na początku roku nigdy nie był sprawą łatwą. W omawianym przypadku jest jednak inaczej, ponieważ wyboru dokonujemy po zakończeniu 2022 r. Znamy już wysokość przychodów i kosztów, które to wielkości mają kluczowe znaczenie dla naszych obciążeń podatkowych na skali podatkowej. Znamy również nasze źródła przychodów oraz katalog przysługujących ulg. Wystarczy więc tylko dokonać rzetelnych wyliczeń podatku dla obu form opodatkowania i wybrać korzystniejszą. W przypadku zmiany ryczałtu na skalę podatkową kluczowa jest wysokość stawki ryczałtowej podatku oraz to, czy podatnicy są w stanie ustalić rzetelnie koszty uzyskania przychodu. Opodatkowanie ryczałtem powoduje czasami, że podatnicy nie przywiązują szczególnej wagi do gromadzenia dowodów księgowych dokumentujących koszty uzyskania przychodu (opodatkowaniu podlega wyłącznie przychód), zwłaszcza gdy nie są czynnymi podatnikami VAT. Jest to błędne podejście i to niezależenie od jednorazowej możliwości zmiany formy opodatkowania. Podatnik bowiem w każdym roku powinien rzetelnie gromadzić dowody księgowe dotyczące kosztów. Pozwala to m.in. na ustalenie rentowności działalności i prawidłowe rozliczenie remanentów.

Poniżej przedstawiamy kalkulację zmiany formy opodatkowania w przypadku, w którym podatnicy często decydują się na wybór ryczałtu ewidencjonowanego z uwagi na niskie koszty uzyskania przychodu.

Przykład

Średnie przychody, niskie koszty.

Przychody - 480 000 zł

Koszty niskie - 30%

Dochód - 336 000 zł

Przyjmujemy, że składka zdrowotna do odliczenia od przychodu opodatkowanego ryczałtem wynosi 6046,86 zł, tj. połowę składek zapłaconych w trakcie 2022 r. Wyliczone kwoty uwzględniają zaokrąglenia podstawy opodatkowania i podatku.

Forma opodatkowania	Składka zdrowotna	Podatek dochodowy	Razem składka zdrowotna i podatek - suma pozycji z kolumn 2 i 3
Skala podatkowa	30 240 zł (336 000 zł × 9%)	79 920 zł (216 000 zł × 32% + 10 800 zł)	110 160 zł
Ryczałt 3%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	14 219 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 3%]	26 312,72 zł
Ryczałt 5,5%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	26 067 zł [(480 000 zł - 6 046,86 zł) × 5,5%]	38 160,72 zł
Ryczałt 8,5%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	40 286 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 8,5%]	52 379,72 zł
Ryczałt 10%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	47 395 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 10%]	59 488,72 zł
Ryczałt 12%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	56 874 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 12%]	68 967,72 zł
Ryczałt 14%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	66 353 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 14%]	78 446,72 zł
Ryczałt 15%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	71 093 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 15%]	83 186,72 zł
Ryczałt 17%	12 093,72 zł (1007,81 zł × 12)	80 572 zł [(480 000 zł - 6046,86 zł) × 17%]	92 665,72 zł

 

W tym wariancie zakładamy dosyć wysokie przychody przy generowaniu niskich kosztów. Dla tego typu firm nadal w praktyce ryczałt jest bardziej opłacalny od skali podatkowej mimo obniżenia stawki w pierwszym przedziale skali.

4. Zmiana formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na skalę podatkową w trakcie 2022 r.

Podatnicy osiągający w 2022 r. przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej lub ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnych upraw, hodowli lub chowu, które przed 1 lipca 2022 r. opodatkowane były ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, mogli w terminie do 22 sierpnia 2022 r. złożyć oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W przypadku prowadzenia działalności w formie spółki takie oświadczenie musieli złożyć wszyscy wspólnicy.

Zmiany ryczałtu na skalę podatkową w trakcie 2022 r. nie mogli dokonać podatnicy, którzy:

• nie prowadzili ewidencji przychodów lub prowadzili ją niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym,
• dokonywali transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT.

Podatnicy, którzy złożyli ww. oświadczenie, po zakończeniu 2022 r. są zobowiązani złożyć dwa zeznania roczne, tj. PIT-28, w którym wykażą przychody osiągnięte od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r., oraz PIT-36, w którym wykażą dochody osiągnięte w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r. Oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem i wyborze opodatkowania według skali podatkowej dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik dokona wyboru innej formy opodatkowania.

Przykład

Podatnik złożył 19 sierpnia 2022 r. oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym działalności gospodarczej prowadzonej w 2022 r. Złożenie tego oświadczenia oznacza, że był opodatkowany według skali podatkowej od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r. Podatnik za 2022 r. złoży z działalności gospodarczej dwa zeznania podatkowe:

PIT-28, w którym rozliczy przychody z działalności gospodarczej za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r.,

PIT-36, w którym rozliczy dochody z działalności gospodarczej za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r.

Jeżeli podatnik nie złoży oświadczenia o wyborze ryczałtu na 2023 r., to również w 2023 r. będzie opodatkowany według skali podatkowej.

5. Rozliczenie osoby samotnie wychowującej dzieci także w zeznaniu za 2022 r.

Ustawą nowelizującą z 9 czerwca 2022 r. przywrócono zlikwidowane z dniem 1 stycznia 2022 r. preferencyjne rozliczenie dla osób samotnie wychowujących dzieci. Na podstawie przepisów zmienionych od 1 stycznia 2022 r. rodzic samotnie wychowujący dziecko miał utracić prawo do rozliczenia wspólnie z dzieckiem jako osoba samotnie wychowująca dziecko w zeznaniu za 2022 r. składanym w 2023 r. Taki podatnik miał natomiast skorzystać z ulgi podatkowej odliczanej od podatku w kwocie 1500 zł. Zastąpienie preferencyjnego opodatkowania dochodów ulgą 1500 zł zostało odebrane przez samotnych rodziców jako niekorzystne i podatkowo dyskryminujące dla ich niepełnych rodzin. Stąd przywrócenie generalnie poprzednich, korzystniejszych rozwiązań, chociaż nie zabrakło w nich pewnych zmian w stosunku do stanu poprzedniego.

W rozliczeniu za 2022 r. z wnioskiem o opodatkowanie jako osoba samotnie wychowująca dzieci mogą wystąpić osoby samotnie wychowujące:

• dzieci małoletnie,
• dzieci pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• pełnoletnie dzieci do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie. W tym przypadku można skorzystać z tego sposobu rozliczenia, jeżeli w roku podatkowym dzieci te:

a) nie uzyskały:

- dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej, opodatkowanych według skali lub o których mowa w art. 30b ustawy o PIT oraz

- przychodów objętych ulgą dla młodych czy też ulgą na powrót (zwolnienia te przewidziane są w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 ustawy o PIT);

b) uzyskały dochody wymienione w lit. a, ale dochody te w łącznej wysokości nie przekroczyły 12- krotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, obowiązującej w grudniu roku podatkowego. W grudniu 2022 r. renta socjalna wynosiła 1338,44 zł, a zatem limit obowiązujący w rozliczeniu za 2022 r. wynosi 16 061,28 zł. Oznacza to, że podatnik samotnie wychowujący dziecko osiągające wymienione dochody może skorzystać ze wspólnego rozliczenia, jeżeli dochody dziecka nie przekroczyły tej kwoty.

Wniosek o wspólne rozliczenie z dzieckiem w zeznaniu rocznym może złożyć rodzic lub opiekun prawny będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci.

Przykład

W 2022 r. panna samotnie wychowywała uczące się dziecko pełnoletnie, które uzyskało przychody z umowy zlecenia w kwocie 40 000 zł. Przychody dziecka są objęte ulgą dla młodych. Taka osoba samotnie wychowująca dziecko w zeznaniu za 2022 r. nie może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Przychód dziecka w kwocie 40 000 zł przekroczył 12-krotność kwoty renty socjalnej obowiązującej w grudniu 2022 r.

 

Preferencyjny sposób opodatkowania nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym, w tym również, gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z ustawą z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2022 r. poz. 1577 ze zm.).

Ten sposób rozliczenia podatku rocznego ma zastosowanie tylko do dochodów rozliczanych według skali podatkowej. Jeżeli do osoby samotnie wychowującej dziecko lub samego dziecka mają zastosowanie przepisy dotyczące opodatkowania w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podatku tonażowego, podatku od aktywizacji przemysłu okrętowego czy podatku liniowego to prawo do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jest wyłączone. Wyjątkiem jest przypadek osiągania przez te osoby przychodów z prywatnego najmu, dzierżawy opodatkowanych według ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Osiągając przychody z najmu opodatkowane ryczałtem, nie traci się prawa do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Przykład

Podatnik osiągnął w 2022 r. przychody ze stosunku pracy oraz najmu prywatnego opodatkowanego ryczałtem. Jest rodzicem samotnie wychowującym dziecko małoletnie. W takim przypadku za 2022 r. złoży:

zeznanie PIT-37 jako osoba samotnie wychowująca dziecko - rozliczy w nim przychody ze stosunku pracy,

zeznanie PIT-28 - rozliczy w nim przychody z najmu prywatnego.

 

Przy złożeniu wniosku o preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko (dzieci). Do dochodu rodzica dolicza się dochody małoletnich dzieci (na podstawie art. 7 ustawy o PIT), z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie o PIT.

Przykład

Rodzic samotnie wychowuje małoletnie dziecko niepełnosprawne. Dochód rodzica za 2022 r. wynosi 100 000 zł. Normalnie jego podatek wyniósłby 8400 zł = 100 000 zł × 12% - 3600 zł. Przy złożeniu wniosku o preferencyjne opodatkowanie jako osoba samotnie wychowująca dziecko podatek wyniesie 4800 zł = [(100 000 zł/2)× 12% - 3600 zł] × 2.

 

Prawo do rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci przysługuje również samotnym rodzicom, których dotyczy ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce, o ile łącznie spełniają następujące warunki:

• mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do EOG albo w Szwajcarii,
• osiągnęły podlegające opodatkowaniu w Polsce przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym,
• udokumentowały certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Za całkowite przychody uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT, bez względu na miejsce położenia tych źródeł. Na żądanie organów podatkowych podatnicy są zobowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż Polska kraju Unii lub innego państwa należącego do EOG albo Szwajcarii, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Z opodatkowania przewidzianego dla osoby samotnie wychowującej dzieci mogą skorzystać także osoby, które złożą wniosek po terminie, np. w wyniku złożenia zeznania za 2022 r. po 2 maja 2023 r.

6. Ulga dla młodych na nowych warunkach

Osoby do 26 roku życia są zwolnione z PIT na warunkach zawartych w art. 21 ust. 1 pkt 148
ustawy o PIT. Zwolnienie to nazywane ulgą dla młodych obejmuje:

• wynagrodzenia ze stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, pracy nakładczej i umowy zlecenia,
• dochody z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich oraz stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.

W wyniku nowelizacji z 9 czerwca 2022 r. ulgą dla młodych objęto również zasiłki macierzyńskie. Przepis w tym nowym zakresie ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Jeżeli płatnik w pierwszej połowie 2022 r. przy wypłacie zasiłków macierzyńskich pobrał zaliczkę podatnikowi uprawnionemu do tej ulgi, to zwrot zapłaconego podatku nastąpi w rozliczeniu rocznym PIT za 2022 r.

Ulga dla młodych dotyczy wynagrodzeń otrzymanych włącznie z dniem, w którym podatnik kończy 26 lat. Limit tej ulgi wynosi 85 528 zł w skali roku podatkowego. Limit jest łączny dla wszystkich umów objętych tą ulgą. Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających uldze dla młodych nie uwzględnia się przychodów:

• podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
• zwolnionych od podatku dochodowego,
• od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Osobom korzystającym z ulgi dla młodych, które wyczerpią w trakcie roku limit zwolnienia w kwocie 85 528 zł, przysługuje jeszcze kwota wolna od podatku, tj. 30 000 zł.

Ulgę podatnik rozlicza w zeznaniu:

• PIT-37 - jeżeli osiąga wyłącznie przychody, których nie musi rozliczyć w zeznaniu PIT-36,
• PIT-36 - jeżeli osiąga również przychody, które musi rozliczyć w zeznaniu PIT-36, np. obok przychodów z umowy o pracę uzyskiwał przychody z działalności gospodarczej opodatkowane według skali podatkowej.

Przykład

Podatnik był uprawniony do ulgi dla młodych przez cały 2022 r. W 2022 r. osiągnął przychody ze stosunku pracy oraz z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej. Przychody ze stosunku pracy wyniosły 60 000 zł. Przychody z działalności gospodarczej wyniosły 120 000 zł. Podatnik za 2022 r. składa zeznanie PIT-36. W wersji 30 tego zeznania zaznacza:

poz. 71, informując, że rozlicza przychody ze stosunku pracy, które są objęte ulgą dla młodych,

poz. 79, w której wykazuje kwotę przychodów zwolnionych, tj. 60 000 zł.

Podatnik nie mógł stosować ulgi dla młodych do przychodów z działalności gospodarczej. Zwolnione od podatku są jedynie przychody ze stosunku pracy w kwocie 60 000 zł.

 

7. Ulga na powrót - nowe zwolnienie z PIT dla osób powracających do Polski

Ulga na powrót została wprowadzona 1 stycznia 2022 r. Reguluje ją art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT. Celem tej ulgi jest ograniczenie obciążeń fiskalnych osób, które przeniosły swoje miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po 31 grudnia 2021 r. Ulgą tą są objęte przychody:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia zawartych z firmą oraz
• z pozarolniczej działalności gospodarczej (opodatkowane na podstawie art. 30ca ustawy o PIT, według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym)

- w czterech kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł swoje miejsce zamieszkania do Polski, albo od początku następnego roku. Podatnik sam wybiera korzystniejsze dla niego rozwiązanie, tj. rok, od którego zacznie korzystać z ulgi na powrót.

W wyniku nowelizacji z 9 czerwca 2022 r. ulgą na powrót objęto również zasiłki macierzyńskie. Przepis w tym nowym zakresie ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Jeżeli płatnik w pierwszej połowie 2022 r. przy wypłacie zasiłków macierzyńskich pobrał zaliczkę podatnikowi uprawnionemu do ulgi na powrót, to zwrot zapłaconego podatku nastąpi w rozliczeniu rocznym PIT za 2022 r.

Ulga na powrót przysługuje pod warunkiem, że:

1) w wyniku przeniesienia miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podatnik podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu oraz

2) podatnik nie miał miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie obejmującym:

a) trzy lata kalendarzowe poprzedzające bezpośrednio rok, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz

b) okres od początku roku, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do dnia poprzedzającego dzień, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz

3) podatnik:

a) posiada obywatelstwo polskie, Kartę Polaka lub obywatelstwo innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej lub

b) miał miejsce zamieszkania:

- nieprzerwanie co najmniej przez okres, o którym mowa w pkt 2, w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Republice Chile, Państwie Izrael, Japonii, Kanadzie, Meksykańskich Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Republice Korei, Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej lub Stanach Zjednoczonych Ameryki, lub

- na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat kalendarzowych poprzedzających okres, o którym mowa w pkt 2, oraz

4) posiada certyfikat rezydencji lub inny dowód dokumentujący miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w okresie niezbędnym do ustalenia prawa do tego zwolnienia, oraz

5) nie korzystał uprzednio, w całości lub w części, z tego zwolnienia - w przypadku podatników, którzy ponownie przeniosą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

 

Limit ulgi na powrót wynosi 85 528 zł w skali roku podatkowego. Jest łączny dla wszystkich umów objętych tą ulgą. Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających uldze na powrót nie uwzględnia się przychodów:

• podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
• zwolnionych od podatku dochodowego,
• od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Osobom korzystającym z ulgi na powrót, które wyczerpią w trakcie roku limit zwolnienia w kwocie 85 528 zł, przysługuje jeszcze kwota wolna od podatku, tj. 30 000 zł.

Ulga może być rozliczona w zeznaniu:

• PIT-36 - jeżeli podatnik np. obok przychodów z umowy o pracę objętych omawianą ulgą uzyskał w 2022 r. również przychody, które należy rozliczyć w tym zeznaniu, mogą to być np. przychody z najmu prywatnego opodatkowanego według skali podatkowej (tego rodzaju przychody w przeciwieństwie do przychodów ze stosunku pracy nie są objęte omawianą ulgą),
• PIT-36L - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody objęte podatkiem liniowym i omawianą ulgą oraz nie osiągał przychodów obligujących go do złożenia PIT-36,
• PIT-37 - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody objęte omawianą ulgą i nie osiągał przychodów obligujących go do złożenia PIT-36 lub PIT-36L,
• PIT-28 - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody z działalności gospodarczej opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym.

8. Ulga dla rodzin 4+ - nowe zwolnienie z PIT dla dużych rodzin

Ulga dla rodzin 4+ została wprowadzona 1 stycznia 2022 r. Jest regulowana w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT. Ulgą tą są objęte przychody:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia zawartych z firmą oraz
• z pozarolniczej działalności gospodarczej (opodatkowane na podstawie art. 30ca ustawy o PIT, według skali podatkowej, podatkiem liniowym oraz ryczałtem ewidencjonowanym)

- osiągnięte przez podatnika, który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci - wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.

W wyniku nowelizacji z 9 czerwca 2022 r. ulgą dla rodzin 4+ objęto również zasiłki macierzyńskie. Przepis w tym nowym zakresie ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Jeżeli płatnik w pierwszej połowie 2022 r. przy wypłacie zasiłków macierzyńskich pobrał zaliczkę podatnikowi uprawnionemu do tej ulgi, to zwrot zapłaconego podatku nastąpi w rozliczeniu rocznym PIT za 2022 r.

Limit ulgi dla rodzin 4+ wynosi 85 528 zł w skali roku podatkowego. Jest łączny dla wszystkich umów objętych tą ulgą. Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających uldze dla rodzin 4+ nie uwzględnia się przychodów:

• podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
• zwolnionych od podatku dochodowego,
• od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Osobom korzystającym z ulgi dla rodzin 4+, które wyczerpią w trakcie roku limit zwolnienia w kwocie 85 528 zł, przysługuje jeszcze kwota wolna od podatku, tj. 30 000 zł.

Ulga dla rodzin 4+ dotyczy osób, które sprawowały funkcje rodzicielskie w stosunku do dzieci:

• małoletnich;
• pełnoletnich, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną;
• pełnoletnich do ukończenia 25 roku życia, uczących się w szkołach, o których mowa w krajowych lub zagranicznych przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, jeżeli w roku podatkowym dzieci te:

- nie stosowały przepisów o podatku liniowym lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem przepisów dotyczących najmu prywatnego,

- nie podlegały opodatkowaniu podatkiem tonażowym lub podatkiem z ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,

- nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem renty socjalnej, opodatkowanych według skali lub o których mowa w art. 30b ustawy o PIT, oraz przychodów objętych ulgą dla młodych czy też ulgą na powrót (zwolnienia te przewidziane są w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 ustawy o PIT) - w łącznej wysokości przekraczającej 12-krotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, obowiązującej w grudniu roku podatkowego. W grudniu 2022 r. renta socjalna wynosiła 1338,44 zł. Zatem limit obowiązujący w rozliczeniu za 2022 r. wynosi 16 061,28 zł.

Przy ustalaniu prawa do tego zwolnienia nie uwzględnia się dziecka, które w roku podatkowym, na podstawie orzeczenia sądu, zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych.

W 2022 r. zmieniono przepisy dotyczące sposobu informowania urzędu skarbowego przez osoby uprawnione do ulgi dla rodzin 4+ o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów o imionach, nazwiskach oraz datach ich urodzenia. W wyniku wprowadzonych zmian podatnik nie składa informacji PIT-DZ, czyli informacji, w której informuje się o korzystaniu z ulgi dla rodzin 4+, jeżeli w złożonym zeznaniu rocznym (dokładnie w części E załącznika PIT/O) poinformował o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów podał imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci uprawniających do stosowania ulgi dla rodzin 4+.

Ulga może być rozliczona w zeznaniu:

• PIT-36 - jeżeli podatnik np. obok przychodów z umowy o pracę objętych omawianą ulgą uzyskał w 2022 r. również przychody, które należy rozliczyć w tym zeznaniu, mogą to być np. przychody z najmu prywatnego opodatkowanego według skali podatkowej (tego rodzaju przychody w przeciwieństwie do przychodów ze stosunku pracy nie są objęte omawianą ulgą),
• PIT-36L - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody opodatkowane podatkiem liniowym i objęte omawianą ulgą,
• PIT-37 - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody objęte omawianą ulgą i nie osiągał przychodów obligujących go do złożenia PIT-36 lub PIT-36L,
• PIT-28 - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody z działalności gospodarczej opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym.

Przykład

Podatnik jest uprawniony do ulgi dla rodzin 4+. W 2022 r. osiągnął przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem ewidencjonowanym w kwocie 20 000 zł oraz ze stosunku pracy w kwocie 90 000 zł. Za 2022 r. podatnik składa zeznania:

PIT-28 - rozlicza w nim przychody z działalności gospodarczej,

PIT-37 - rozlicza w nim przychody ze stosunku pracy.

Do kwoty 85 528 zł jego przychody są zwolnione od podatku. Dla podatnika korzystniejsze jest skorzystanie z ulgi dla rodzin 4+ w całości w zeznaniu PIT-28, a w części w zeznaniu PIT-37.

W zeznaniu PIT-28 (wersja 25) podatnik zaznacza:

poz. 21, informując o tym, że będzie korzystał z ulgi dla rodzin 4+,

poz. 22, w której podaje kwotę objętą zwolnieniem, czyli 20 000 zł.

W przypadku stosunku pracy zwolnione od podatku będą przychody w kwocie 65 528 zł (85 528 zł - 20 000 zł). Podatnik w zeznaniu PIT-37 (wersja 29) zaznacza:

pozycję 40, informując o tym, że będzie korzystał z ulgi dla rodzin 4+,

pozycję 44, w której podaje kwotę objętą zwolnieniem, czyli 65 528 zł.

W stosunku do pozostałej kwoty przychodów ze stosunku pracy, które były opodatkowane według skali podatkowej, tj. kwoty 24 472 zł (90 000 zł - 65 528 zł), podatnik może skorzystać z kwoty wolnej od podatku. Po odjęciu kosztów (3000 zł) i składek na ubezpieczenia społeczne (3355,11 zł = 24 472 zł × 13,71%) jego dochód do opodatkowania po zaokrągleniu wynosi 18 117 zł. W tym przypadku podatek należny w zeznaniu PIT-37 wynosi 0 zł = 18 117 zł × 12% - 3600 zł = 2174,04 zł - 3600 zł. To oznacza, że podatek należny tego podatnika z obu zeznań wyniesie 0 złotych.

9. Zerowy PIT dla pracujących seniorów - nowe zwolnienie z PIT dla pracujących emerytów

Od 1 stycznia 2022 r. wolne od podatku dochodowego są:

• przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia zawartych z firmami oraz
• z pozarolniczej działalności gospodarczej (opodatkowane na podstawie art. 30ca ustawy o PIT, według skali podatkowej, podatkiem liniowym oraz ryczałtem ewidencjonowanym)

- otrzymane przez podatnika po ukończeniu 60 roku życia w przypadku kobiety i 65 roku życia w przypadku mężczyzny.

W wyniku nowelizacji z 9 czerwca 2022 r. ulgą dla aktywnych seniorów objęto również zasiłki macierzyńskie. Przepis w tym nowym zakresie ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Jeżeli płatnik w pierwszej połowie 2022 r. przy wypłacie zasiłków macierzyńskich pobrał zaliczkę podatnikowi uprawnionemu do tej ulgi, to zwrot zapłaconego podatku nastąpi w rozliczeniu rocznym PIT za 2022 r.

Limit ulgi dla aktywnych seniorów wynosi 85 528 zł w skali roku podatkowego. Jest łączny dla wszystkich umów objętych tą ulgą. Osobom korzystającym z ulgi dla seniorów, które wyczerpią limit zwolnienia w kwocie 85 528 zł, przysługuje jeszcze kwota wolna od podatku, tj. 30 000 zł.

Omawiana ulga przysługuje pod warunkiem, że podatnik podlega z tytułu uzyskania ww. przychodów ubezpieczeniom społecznym oraz podatnik, mimo nabycia uprawnienia, nie otrzymuje:

• emerytury lub renty rodzinnej z ubezpieczenia rolniczego,
• emerytury lub renty rodzinnej z przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
• emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,
• emerytury lub renty rodzinnej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• świadczenia pieniężnego otrzymywanego po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej na podstawie odrębnych ustaw, przez okres roku co miesiąc lub za okres roku jednorazowo albo co miesiąc przez okres trzech miesięcy,
• uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w ustawie - Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Inaczej mówiąc, senior skorzysta z omawianej ulgi, jeżeli zrezygnuje z emerytury lub renty.

Przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających uldze dla aktywnych seniorów nie uwzględnia się przychodów:

• podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
• zwolnionych od podatku dochodowego,
• od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

 

UWAGA!

Suma przychodów zwolnionych od podatku na podstawie przepisów art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154 ustawy o PIT nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85 528 zł. To oznacza, że przy korzystaniu z większej liczby ulg, takich jak zerowy PIT dla młodych, ulgi na powrót, zerowy PIT dla dużej rodziny czy ulgi dla aktywnych seniorów suma przychodów podatnika zwolnionych od podatku nie może przekroczyć tej kwoty, mimo że dla każdego z tych zwolnień limit wynosi 85 528 zł.

 

Ulga dla aktywnych seniorów może być rozliczona w:

• PIT-36 - jeżeli podatnik np. obok przychodów z działalności gospodarczej objętych omawianą ulgą uzyskał w 2022 r. przychody z najmu opodatkowanego według skali podatkowej, które nie są objęte omawianą ulgą,
• PIT-36L - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody z działalności gospodarczej opodatkowane podatkiem liniowym, które są objęte omawianą ulgą,
• PIT-37 - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody objęte omawianą ulgą i nie osiągał przychodów obligujących go do złożenia PIT-36 lub PIT-36L,
• PIT-28 - jeżeli podatnik w 2022 r. osiągał przychody z działalności gospodarczej opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym.

Przykład

Przychód z działalności gospodarczej podatnika korzystającego z ulgi dla seniorów opodatkowany podatkiem liniowym wyniósł 430 000 zł. Koszty wyniosły 130 000 zł. Przychód zwolniony na podstawie ulgi dla pracujących seniorów wynosi 85 528 zł. Podatnik za 2022 r. składa zeznanie PIT-36L (wersja 19). Podatnik w zeznaniu tym:

zaznacza poz. 26, informując o tym, że będzie korzystał z ulgi dla pracujących seniorów,

w poz. 27 podaje kwotę zwolnionego przychodu, czyli 85 528 zł,

w poz. 28 wykazuje przychód opodatkowany, który wynosi 344 472 zł (430 000 zł - - 85 528 zł.

w poz. 29 wykazuje koszty uzyskania przychodów, które wynoszą 130 000 zł,

w poz. 30 wykazuje dochód do opodatkowania, który wynosi 214 472 zł.

 

10. Darowizny po raz ostatni odliczane w zeznaniu za 2022 r.

10.1. Darowizny na przeciwdziałanie COVID-19

Podatnicy:

• od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej lub podatkiem liniowym albo
• od przychodu opodatkowanego ryczałtem ewidencjonowanym

- mogą odliczyć darowizny przekazane od 1 stycznia 2020 r. do końca miesiąca, w którym został odwołany stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, na cele związane z przeciwdziałaniem epidemii COVID-19. W Polsce stan epidemii odwołano w maju 2022 r. W związku z tym rozliczenie za 2022 r. będzie ostatnim, w którym podatnik będzie mógł skorzystać z odliczenia darowizn przekazanych na te cele.

 

UWAGA!

Odliczeniu podlegają darowizny przekazane tylko do końca maja 2022 r. W rozliczeniu za 2022 r. odliczeniu podlega 100% wartości przekazanej darowizny.

 

Przez przeciwdziałanie COVID-19 rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych choroby. Podatnicy mogą odliczyć darowizny przekazane:

• podmiotom wykonującym działalność leczniczą, wpisanym do ogłoszonego w Biuletynie Informacji Publicznej Narodowego Funduszu Zdrowia wykazu podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, wykonywanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych,
• Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej,
• domom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, noclegowniom, schroniskom dla osób bezdomnych, w tym z usługami opiekuńczymi, ośrodkom wsparcia, rodzinnym domom pomocy, domom pomocy społecznej,
• Funduszowi Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568 z późn. zm.).

Podatnik może odliczyć omówione darowizny, pod warunkiem że nie odliczył ich na innej podstawie, np. jako darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Wysokość poniesionych wydatków podatnik musi ustalić na podstawie:

• dowodu wpłaty na rachunek obdarowanego - w przypadku darowizny pieniężnej,
• dowodu, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny, wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu - w przypadku darowizny innej niż pieniężna.

Przykład

Podatnik 10 maja 2022 r. przekazał na rachunek schroniska dla osób bezdomnych darowiznę o wartości 1000 zł. Darowizna przekazana została na przeciwdziałanie skutkom COVID-19. Darowiznę w tej kwocie podatnik może odliczyć od dochodu/przychodu w zeznaniu rocznym za 2022 r.

 

Darowizny na cele przeciwdziałania COVID-19 odlicza się poprzez załącznik PIT/O (poz. 21 i poz. 22).

10.2. Darowizny laptopów i tabletów

Podatnicy opodatkowani według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mają prawo odliczyć od dochodu/przychodu darowizny rzeczowe, których przedmiotem są komputery przenośne będące laptopami lub tabletami, przekazane od 1 stycznia 2020 r. do końca miesiąca, w którym został odwołany stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, tj. do końca maja 2022 r.:

• organom prowadzącym placówki oświatowe,
• organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych lub operatorowi Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, z przeznaczeniem na cele dalszego nieodpłatnego przekazania organom prowadzącym placówki oświatowe lub placówkom oświatowym.

Odliczenie to ma zastosowanie w przypadku, gdy przedmiotem darowizny są komputery kompletne, zdatne do użytku i wyprodukowane nie wcześniej niż trzy lata przed dniem ich przekazania. W przypadku darowizny przekazanej od 1 stycznia 2022 r. do 31 maja 2022 r. odliczeniu podlega kwota odpowiadająca wartości darowizny.

 

UWAGA!

Rozliczenie za 2022 r. jest ostatnim, w którym podatnik ma prawo odliczyć darowizny na przeciwdziałanie COVID-19. Odliczeniu podlegają darowizny przekazane tylko do końca maja 2022 r. Odliczeniu podlega 100% wartości darowizny.

 

Przykład

Podatnik 10 maja 2022 r. przekazał gminie z przeznaczeniem dla szkoły dwa laptopy o wartości brutto 2500 zł każdy. Razem daje to wartość 5000 zł. Podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy zakupie laptopów. Darowizna podlega odliczeniu w zeznaniu rocznym za 2022 r.

 

Darowizny laptopów i tabletów odlicza się poprzez załącznik PIT/O (poz. 23 i poz. 24).

11. Nowe ulgi podatkowe

11.1. Ulga na zabytkową nieruchomość

W rozliczeniu za 2022 r. podatnik może po raz pierwszy skorzystać z ulgi na zabytkową nieruchomość (art. 26hb ustawy o PIT). Dzięki tej uldze podatnik może odliczyć od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej lub podatkiem liniowym albo od przychodu opodatkowanego ryczałtem ewidencjonowanym wydatki poniesione:

1) w roku podatkowym na wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony dla zabytkowej nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub znajdującej się w ewidencji zabytków - odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono te wydatki,

2) na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytkowej nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub znajdującej się w ewidencji zabytków - odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono te wydatki,

3) na odpłatne nabycie zabytkowej nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub udziału w takim zabytku, pod warunkiem że podatnik na nabytą nieruchomość poniósł wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane.

Ulga przysługuje w związku z wydatkami na zabytek nieruchomy zaliczany do zabytków architektury i budownictwa, dzieł budownictwa obronnego, obiektów techniki.

Za prace konserwatorskie przyjmuje się działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań. Prace restauratorskie są to działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części oraz dokumentowanie tych działań. Za roboty budowlane na potrzeby tej ulgi przyjmuje się roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego.

Odliczenie to przysługuje podatnikowi, jeżeli w momencie poniesienia wydatku na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej jest właścicielem lub współwłaścicielem zabytku nieruchomego, a w przypadku prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych posiada ponadto sporządzone na piśmie:

• pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich lub robót budowlanych - w przypadku zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków,
• zalecenia konserwatorskie - w przypadku zabytku nieruchomego znajdującego się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków.

W przypadku wydatku na odpłatne nabycie zabytkowej nieruchomości odliczenie przysługuje podatnikowi, jeżeli w momencie dokonywania odliczenia jest jej właścicielem lub współwłaścicielem.

Za datę poniesienia wydatków:

1) z tytułu wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej - uznaje się dzień zapłaty należności,

2) na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku - uznaje się dzień wystawienia faktury,

3) w przypadku nabycia zabytkowej nieruchomości - uznaje się dzień nabycia własności.

Ulga ta jest limitowana. Odliczenie nie może bowiem przekroczyć 50% wydatków udokumentowanych:

1) dowodem wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej lub zaświadczeniem o wysokości wpłat w roku podatkowym wystawionym przez wspólnotę mieszkaniową lub spółdzielnię mieszkaniową,

2) fakturą wystawioną przez czynnego podatnika VAT na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku - w tym przypadku do odliczenia bierzemy kwoty brutto z faktury, o ile VAT naliczony nie został odliczony na podstawie ustawy o VAT.

Odliczenie na nabycie zabytkowej nieruchomości nie może przekroczyć iloczynu kwoty 500 zł i liczby metrów kwadratowych powierzchni użytkowej zabytku nieruchomego, nie więcej jednak niż 500 000 zł na wszystkie wydatki poniesione z tego tytułu. Za powierzchnię użytkową budynku (lokalu) uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dźwigów). Powierzchnie pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50%, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m - powierzchnię tę pomija się.

Przykład

Podatnik nabył w 2022 r. zabytkową nieruchomość za kwotę 2 000 000 zł o powierzchni użytkowej 450 m2. W tym roku poniósł też pierwsze wydatki na prace konserwatorskie. Podatnik za 2022 r. składa PIT-28. Jego przychód wynosi 700 000 zł. Tytułem nabycia zabytkowej nieruchomości może odliczyć kwotę 225 000 zł (450 m2 × 500 zł). Po odliczeniu tej ulgi przychód do opodatkowania będzie wynosił 475 000 zł.

 

Małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, ww. wydatki mogą odliczyć w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej, bez względu na to, czy dokument potwierdzający poniesienie wydatku został wystawiony na imię obydwojga małżonków lub jednego z nich. Dotyczy to jednak wydatków na zabytki wchodzące do majątku wspólnego małżonków, ponieważ warunkiem odliczenia ulgi jest to, aby podatnik był właścicielem, współwłaścicielem zabytku (art. 26hb ust. 2 ustawy o PIT). Ulgi nie odliczy więc małżonek, który nie jest współwłaścicielem zabytku.

Kwota odliczenia nieznajdująca pokrycia w rocznym przychodzie podatnika podlega odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez 6 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dokonano odliczenia.

Odliczeniu nie podlegają wydatki w części, w jakiej:

• zostały odliczone od podstawy opodatkowania,
• zostały uwzględnione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych,
• wykraczają poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zaleceniach konserwatorskich,
• zostały sfinansowane, dofinansowane lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Podatnik, który po roku, w którym dokonał odliczeń, otrzyma zwrot odliczonych wydatków, będzie obowiązany doliczyć je do dochodu (przychodu) za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot.

Od 1 stycznia 2023 r. kształt tej ulgi uległ zmianie. Nie będzie już można odliczać wydatków na odpłatne nabycie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub udziału w takim zabytku. Ulgą w dotychczasowym kształcie są objęte wydatki na nieruchomości, które zostały poniesione do końca 2022 r. (art. 20 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.). Tym samym wydatek na zakup zabytkowego budynku, poniesiony do końca 2022 r., może zostać odliczony od podstawy opodatkowania za ten rok oraz ewentualnie w kolejnych sześciu latach, jeżeli odliczenie nie znajdzie pokrycia w rocznym przychodzie podatnika.

Rozliczenie ulgi następuje w załączniku PIT/O (poz. 39 i poz. 40).

11.2. Ulga na wprowadzenie nowego produktu

Ulga na wprowadzenie nowego produktu to nowa ulga obowiązująca od 1 stycznia 2022 r. Jest ona skierowana do podatników, którzy w wyniku prowadzonych prac badawczo-rozwojowych wytworzyli nowy produkt i wprowadzili go na rynek (art. 26ga ustawy o PIT). Ulga ta przysługuje tylko podatnikom uzyskującym przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Nie przysługuje podatnikom opodatkowanym ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Polega ona na odliczeniu od podstawy obliczenia podatku określonych kosztów produkcji próbnej nowego produktu lub wprowadzenia na rynek nowego produktu. Odliczona kwota nie może przekroczyć 30% poniesionych kosztów, nie więcej jednak niż 10% dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej. Ulga jest dla podatnika dodatkowym bonusem niezależnie od rozliczenia poniesionych wydatków w kosztach uzyskania przychodów bezpośrednio lub poprzez odpisy amortyzacyjne.

Przykład

Podatnik poniósł koszty wytworzenia nowego produktu w kwocie 150 000 zł. 30% wartości tych kosztów to 45 000 zł (150 000 zł × 30%). Dochód podatnika z działalności gospodarczej za 2022 r. wyniósł 200 000 zł. Podatnik odliczy więc od dochodu kwotę 20 000 zł, czyli 10% tego dochodu (200 000 zł × 10%).

 

Produkcja próbna nowego produktu to etap rozruchu technologicznego produkcji, w trakcie którego nie są wymagane dalsze prace projektowo-konstrukcyjne czy inżynieryjnie. Celem tego etapu jest wykonanie prób i testów przed uruchomieniem procesu produkcji nowego produktu. Etap ten obejmuje okres od momentu poniesienia pierwszego kosztu związanego z tym etapem do momentu rozpoczęcia produkcji nowego produktu. Produkcja próbna nowego produktu obejmuje więc działania niezbędne do przygotowania produkcji nowego produktu. Odliczane będą więc koszty poniesione w okresie od rozpoczęcia fazy rozruchu technologicznego do momentu rozpoczęcia produkcji nowego produktu.

Za koszty produkcji próbnej przyjmuje się wydatki poniesione na nabycie lub wytworzenie fabrycznie nowego środka trwałego zaliczonego do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, niezbędnego do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu. Przy czym przez te wydatki rozumie się odpowiednio cenę nabycia takiego środka trwałego lub koszt wytworzenia. Zakresem ulgi są więc objęte te wydatki ponoszone przez podatnika na nabycie lub wytworzenie środka trwałego, które podlegają rozliczeniu poprzez odpisy amortyzacyjne, dokonywane od takiego środka trwałego.

Kolejną grupą kosztów rozliczanych w ramach tej ulgi są koszty ulepszenia środka trwałego zaliczonego do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji, jeżeli zostały poniesione w celu dostosowania takiego składnika majątku do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu.

W ramach tej ulgi rozliczane są także koszty nabycia materiałów i surowców nabytych wyłącznie w celu produkcji próbnej nowego produktu.

Wprowadzenie na rynek nowego produktu to działania podejmowane w celu uzyskania niezbędnej dokumentacji umożliwiającej uzyskanie certyfikatów i zezwoleń dotyczących produktu, który powstał w wyniku prowadzonych przez podatnika prac B+R, które to certyfikaty i zezwolenia umożliwiają sprzedaż produktu. Ulgą objęte są te wydatki, które zmierzają do uzyskania tych certyfikatów i zezwoleń, bez których zgodnie z prawem nie jest możliwa sprzedaż nowego produktu. Natomiast certyfikaty i zezwolenia, bez których istnieje możliwość sprzedaży nowego produktu, ale podatnik stara się o ich uzyskanie w celach marketingowych, nie są objęte zakresem ulgi. Za koszty wprowadzenia na rynek nowego produktu objęte ulgą przepis przyjmuje:

• koszty badań, ekspertyz, przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu, homologacji, znaku CE, znaku bezpieczeństwa, uzyskania lub utrzymania zezwolenia na obrót lub innych obowiązkowych dokumentów lub oznakowań związanych z dopuszczeniem do obrotu lub użytkowania oraz koszty opłat pobieranych w celu ich uzyskania, odnowienia lub przedłużenia,
• koszty badania cyklu życia produktu,
• koszty weryfikacji technologii środowiskowej ETV.

Koszty badania cyklu życia produktu (LCA - life cycle assessment) to metoda służąca do określania śladu środowiskowego, czyli oddziaływania na środowisko produktów. LCA polega na identyfikacji i ujęciu ilościowym tzw. wejść (surowce mineralne, energia, woda) i wyjść (produkt, odpady, emisje do wody/powietrza/gleby) do i z systemu produktu, a następnie na ocenie wpływu na środowisko tych wejść i wyjść w wybranych kategoriach (np. zubożenie wody, zasolenie gleby, użytkowanie i przekształcenie ziemi, globalne ocieplenie, zubożenie warstwy ozonowej, zakwaszenie, eutrofizacja, ekotoksyczność, promieniowanie jonizujące, smog, etc.). LCA bazuje na wielu założeniach, których musi dokonać osoba stosująca tę metodę. LCA produktu obejmuje wszystkie procesy produkcyjne i usługi związane z produktem w jego cyklu życia, począwszy od wydobycia surowców poprzez produkcję materiałów, które są wykorzystywane w procesie wytwarzania produktu, oraz użytkowanie produktu, po jego recykling i/lub ostateczne usunięcie niektórych jego części składowych. Taki pełny cykl życia jest często określany również jako okres "cradle to grave" ("od kołyski po grób").

Z kolei weryfikacja technologii środowiskowych (ETV - environmental technology verification) to system wspierający komercjalizację i upowszechnianie innowacyjnych technologii środowiskowych, który polega na bezstronnym i wiarygodnym potwierdzeniu, że deklaracja wytwórcy technologii dotycząca jej efektu działania i korzyści z jej zastosowania jest rzetelna, kompletna i oparta na wiarygodnych wynikach badań.

Odliczeniu w ramach ulgi podlegają wydatki pomniejszone o podatek VAT, który podlega odliczeniu w ramach rozliczeń VAT.

Podatnik ma możliwość odliczenia kosztów kwalifikowanych, jeżeli:

• w roku podatkowym, za który dokonywane jest odliczenie, koszty te zostały faktycznie poniesione (nie zarachowane, a zapłacone),
• nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

W przypadku gdy podatnik w roku podatkowym korzysta ze zwolnień podatkowych dla dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej określonej w decyzji o wsparciu lub w SSE, wówczas prawo do odliczenia przysługuje w odniesieniu do tych kosztów podlegających odliczeniu w ramach przedmiotowej ulgi, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie tych przepisów.

Podatnik dokonuje odliczenia, składając zeznanie za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty. W przypadku gdy podatnik za ten rok poniesie stratę lub dochody niższe niż przysługujące mu odliczenie, ma prawo do skorzystania ze stosownego odliczenia, w całości lub części, w zeznaniu składanym w sześciu kolejnych następujących po sobie latach podatkowych. Przy czym muszą to być lata, które następują bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia. Odliczenia ulgi dokonuje się bezpośrednio w zeznaniu (PIT-36, PIT-36L, PIT-36S, PIT-36LS).

11.3. Ulga na ekspansję 

Od 1 stycznia 2022 r. od dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych według skali podatkowej bądź podatkiem liniowym podatnik może odliczyć koszty uzyskania przychodów poniesione w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów, w tym nieoferowanych dotychczas przez podatnika do sprzedaży (art. 26gb ustawy o PIT). Kwota odliczenia przysługuje do wysokości dochodu uzyskanego przez podatnika z działalności gospodarczej, nie więcej jednak niż 1 000 000 zł. Celem wprowadzanej ulgi jest umożliwienie podwójnego uwzględniania w rozliczeniu podatkowym kosztów związanych ze zwiększeniem przychodów ze sprzedaży produktów, raz jako koszty uzyskania przychodów, drugi jako odliczenie od dochodu w ramach omawianej ulgi. Za koszty poniesione w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów uznaje się koszty:

1) uczestnictwa w targach poniesione na:

• organizację miejsca wystawowego,
• zakup biletów lotniczych dla pracowników i podatnika,
• zakwaterowanie i wyżywienie dla pracowników i podatnika;

2) działań promocyjno-informacyjnych, w tym zakupu przestrzeni reklamowych, przygotowania strony internetowej, publikacji prasowych, broszur, katalogów informacyjnych i ulotek dotyczących produktów;

3) dostosowania opakowań produktów do wymagań kontrahentów;

4) przygotowania dokumentacji umożliwiającej sprzedaż produktów, w szczególności dotyczącej certyfikacji towarów oraz rejestracji znaków towarowych;

5) przygotowania dokumentacji niezbędnej do przystąpienia do przetargu, a także w celu składania ofert innym podmiotom.

Warunkiem tego odliczenia jest odpowiednie zwiększanie sprzedaży. Podatnik jest bowiem uprawniony do skorzystania z odliczenia, pod warunkiem że w okresie dwóch kolejno następujących po sobie lat podatkowych, licząc od roku podatkowego, w którym poniósł koszty zwiększenia przychodów, zwiększył przychody ze sprzedaży produktów w stosunku do przychodów z tego tytułu ustalonych na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego rok poniesienia tych kosztów lub osiągnął przychody ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych, lub osiągnął przychody ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych w danym kraju.

Przy spełnieniu tego warunku uwzględnia się wyłącznie przychody, z których dochód podlega opodatkowaniu na terytorium Polski. Jeżeli podatnik, który skorzystał z odliczenia, nie spełni powyższego warunku, jest obowiązany w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym upłynął termin do osiągnięcia przychodów ze sprzedaży produktów, do odpowiedniego doliczenia kwoty uprzednio odliczonej.

Z odpowiedzi udzielonej 2 stycznia 2023 r. przez Ministerstwo Finansów na interpelację poselską nr 37741 w sprawie warunków korzystania z ulgi na ekspansję wynika, że warunek wzrostu przychodów w dwuletnim okresie jest spełniony, jeżeli ten wzrost nastąpi choćby w jednym z wskazanych przepisem dwóch lat podatkowych. W odpowiedzi tej możemy przeczytać, że:

MF W kontekście przedstawionego w interpelacji pytania o sposób rozumienia wymogu dwuletniego wzrostu przychodów należy uznać, że będzie on spełniony, jeśli przyrost przychodów względem dnia odniesienia (tj. ostatniego dnia roku podatkowego poprzedzającego rok poniesienia wydatków uprawniających do pomniejszenia podstawy opodatkowania w związku z zastosowaniem ulgi) nastąpi choćby w jednym z wyznaczonych treścią interpretowanego przepisu dwóch lat podatkowych.

 

W dotychczas wydanych interpretacjach Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej twierdził, że warunek wzrostu przychodów w dwuletnim okresie musi być spełniony przez podatnika w obydwu latach (zob. m.in. interpretację Dyrektora KIS z 14 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.366.2022.1.MBD). Stanowisko zajęte przez MF w odpowiedzi na interpelację poselską jest korzystniejsze dla podatników, warto jednak uzyskać jego potwierdzenie poprzez wystąpienie o interpretację indywidualną.

Podatnik dokonuje odliczenia w ramach ulgi na ekspansję w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów. W przypadku gdy podatnik poniósł za rok podatkowy stratę albo wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia - odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części - dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.

Przykład

W 2022 r. podatnik opodatkowany podatkiem liniowym poniósł koszty uczestnictwa w targach w kwocie 24 000 zł - kwota netto zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Udział w targach związany był z wprowadzaniem nowego produktu na rynek. Podatnik może odliczyć koszty udziału w targach od dochodu w ramach ulgi na ekspansją. Dochód z działalności gospodarczej w kwocie 200 000 zł pomniejszył w zeznaniu PIT-36L o kwotę 24 000 zł. Tym samym kwota 24 000 zł tytułem uczestnictwa w targach pomniejszyła podstawę opodatkowania podatnika dwukrotnie:

raz jako koszt podatkowy,

drugi raz jako odliczenie od dochodu.

W 2021 r. przychody ze sprzedaży tego nowego produktu wyniosły 0 zł (produkt nie był oferowany). W takim przypadku:

zgodnie z odpowiedzią MF na interpelację poselską dla zachowania prawa do ulgi wystarczy, żeby podatnik uzyskał przychody ze sprzedaży produktu w jednym z dwóch lat, tj. 2022 lub 2023.

zgodnie z dotychczasowym stanowiskiem Dyrektora KIS dla zachowania prawa do ulgi podatnik musi uzyskać przychody ze sprzedaży produktu w dwóch latach, tj. 2022 i 2023.

 

Podatnik ma możliwość odliczenia tych kosztów, jeżeli nie zostały one podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

W przypadku gdy podatnik w roku podatkowym korzysta ze zwolnień podatkowych dla dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej określonej w decyzji o wsparciu lub w SSE, wówczas prawo do odliczenia przysługuje w odniesieniu do tych kosztów podlegających odliczeniu w ramach przedmiotowej ulgi, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie tych przepisów. Odliczenia ulgi dokonuje się bezpośrednio w zeznaniu (PIT-36, PIT-36L, PIT-36S, PIT-36LS).

11.4. Ulga na sport, kulturę, oświatę

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje nowa ulga na sport, kulturę i działalność oświatową (art. 26ha ustawy o PIT). Z ulgi tej mogą skorzystać podatnicy prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Ulga ta pozwala odliczyć od podstawy opodatkowania 50% wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów, poniesionych na działalność:

• sportową,
• kulturalną w rozumieniu ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej; działalność kulturalna polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury,
• wspierającą szkolnictwo wyższe i naukę

- przy czym kwota odliczenia nie może przekroczyć kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W praktyce ulga pozwoli podatnikowi rozliczyć w podatku dochodowym 150% poniesionych kosztów (100% - koszt uzyskania przychodów, 50% - odliczenie w ramach ulgi).

Koszty działalności sportowej. W ramach ulgi na sport odliczeniu podlegają koszty finansowania:

• klubu sportowego - na realizację celów obejmujących zakup sprzętu, pokrycie kosztów organizacji zawodów lub uczestnictwa w nich, pokrycie kosztów korzystania z obiektów oraz finansowanie stypendiów sportowych,
• stypendium sportowego - przyznawanego przez jednostki samorządu terytorialnego, ministra właściwego do spraw kultury fizycznej, organizacje pożytku publicznego lub kluby sportowe za osiągnięcie określonego wyniku sportowego lub umożliwiające przygotowanie się do imprezy sportowej,
• imprezy sportowej, która nie jest imprezą masową (według ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych) - podatnik każdorazowo powinien posiadać potwierdzenie u organizatora, jaki jest charakter imprezy.

W przypadku klubu sportowego finansowany może być wyłącznie taki klub, który nie działa w celu osiągnięcia zysku. Są to kluby, które nie prowadzą działalności gospodarczej, a także takie, które taką działalność prowadzą, lecz nie jest ona głównym lub jednym z głównych celów działania, a jedynie środkiem umożliwiającym prowadzenie głównej działalności.

Przykład

Przedsiębiorca współpracujący z klubem sportowym, niedziałającym w celu osiągnięcia zysku, przeznaczył na sponsoring klubu 40 000 zł. Wydatki te zaliczył do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo w ramach ulgi na sport podatnik może odliczyć 20 000 zł od dochodu.

 

Koszty działalności kulturalnej. Za koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność kulturalną uznaje się koszty poniesione na finansowanie:

• instytucji kultury wpisanych do rejestru prowadzonego na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej,
• działalności kulturalnej realizowanej przez uczelnie artystyczne i publiczne szkoły artystyczne.

Koszty działalności oświatowej. Za koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność wspierającą szkolnictwo wyższe i naukę uznaje się koszty poniesione na:

1. stypendia, o których mowa w:

• art. 97 (stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie przyznane studentowi przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną) i art. 213 (stypendium naukowe przyznane doktorantowi przez osobę fizycz­ną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną) ustawy z 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce,
• art. 283 ustawy z 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce - chodzi tu o stypendia przyznane doktorantom, którzy rozpoczęli studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020;

1. finansowanie zatrudnionemu przez podatnika pracownikowi opłat za kształcenie na studiach podyplomowych, kształcenie specjalistyczne lub kształcenie w innych formach określonych w umowie zawartej pomiędzy podmiotem prowadzącym kształcenie a osobą podejmującą kształcenie;
2. finansowanie wynagrodzeń, wraz z pochodnymi, studentów odbywających u podatnika staże i praktyki przewidziane programem studiów;
3. sfinansowanie studiów dualnych, o których mowa w art. 62 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, na konkretnym kierunku studiów, w tym koszty praktyk;
4. wynagrodzenie wypłacane w okresie 6 miesięcy od dnia zatrudnienia przez podatnika organizującego praktyki zawodowe dla studentów danej uczelni pracownikowi będącemu absolwentem studiów w tej uczelni zatrudnionemu za pośrednictwem akademickiego biura karier, prowadzonego przez tę uczelnię.

Odliczenie kosztów, o których mowa pkt 3-5, przysługuje pod warunkiem, że są ponoszone na podstawie umowy zawartej przez podatnika z uczelnią. Prawo do odliczenia kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność wspierającą szkolnictwo wyższe i naukę nie przysługuje podatnikowi będącemu założycielem uczelni niepublicznej. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty. Podatnik korzystający z odliczenia składa w terminie złożenia zeznania, w którym dokonuje tego odliczenia, informację PIT-CSR/CSRS zawierającą wykaz poniesionych kosztów podlegających odliczeniu w ramach tej ulgi.

11.5. Ulga na terminal płatniczy

Podatnik, który prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo ryczałtem ewidencjonowanym, po raz pierwszy w zeznaniu rocznym za 2022 r. może odliczyć od dochodu/przychodu wydatki:

• na nabycie terminala płatniczego,
• związane z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu terminala płatniczego

- poniesione w roku podatkowym, w którym rozpoczął przyjmowanie płatności przy użyciu terminala płatniczego, i w roku następującym po tym roku (art. 26hd ustawy o PIT oraz art. 11 ust. 3a ustawy o ryczałcie).

Ulga na terminal jest ulgą limitowaną. Podatnik może odliczyć od dochodu/przychodu wydatki do wysokości:

• 2500 zł w roku podatkowym - w przypadku podatników zwolnionych z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kas rejestrujących,
• 1000 zł w roku podatkowym - w przypadku pozostałych podatników.

Przez terminal płatniczy rozumie się urządzenie umożliwiające dokonywanie płatności bezgotówkowych z wykorzystaniem karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego w rozumieniu przepisów ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2360).

Za wydatki związane z obsługą transakcji płatniczych przyjmuje się:

• opłatę interchange - oznacza ona opłatę uiszczaną z tytułu transakcji bezpośrednio lub pośrednio (np. za pośrednictwem osoby trzeciej) pomiędzy wydawcą a agentem rozliczeniowym zaangażowanymi w transakcję płatniczą realizowaną w oparciu o kartę,
• opłatę akceptanta - oznacza ona opłatę uiszczaną przez odbiorcę na rzecz agenta rozliczeniowego w związku z transakcjami płatniczymi realizowanymi w oparciu o kartę,
• opłatę systemową - oznacza ona opłatę z tytułu transakcji płatniczej wykonywanej przy użyciu karty płatniczej lub instrumentu płatniczego opartego na karcie, stanowiącą przychód organizacji kartowej.

Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty dochodu/przychodu uzyskanego przez podatnika z pozarolniczej działalności gospodarczej. Prawo do tej ulgi standardowo przysługuje wyłącznie w odniesieniu do wydatków poniesionych w roku podatkowym, w którym podatnik zapewnił możliwość przyjmowania płatności za pośrednictwem terminala i wydatków poniesionych w roku bezpośrednio po nim następującym. Oznacza to, że podatnik ma prawo do ulgi przez dwa lata podatkowe.

Podatnik, który zapewnił możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego, korzystając z programów finansujących zwrot wydatków związanych z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu terminala płatniczego, wydatki odlicza w roku podatkowym, w którym zaprzestał korzystania z tych programów finansujących zwrot wydatków, i w roku następującym po tym roku. Ulgi nie stosuje się do podatnika, który przyjmował płatności przy użyciu terminala płatniczego w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc, w którym podatnik ponownie rozpoczął przyjmowanie płatności przy użyciu terminala płatniczego. Tych dwóch ograniczeń nie stosuje się w przypadku ulgi dla małych podatników, o której mowa poniżej.

Jeżeli poniesione wydatki były opodatkowane VAT, za kwotę wydatku uważa się kwotę wydatku wraz z VAT, o ile podatek ten nie został odliczony na podstawie ustawy o VAT. Odliczeniu nie podlegają wydatki w części, w jakiej zostały odliczone od dochodu/przychodu lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki.

Kwota odliczenia nieznajdująca pokrycia w rocznym dochodzie/przychodzie podatnika podlega odliczeniu w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym poniesiono wydatek.

Jeżeli podatnik zmarł przed upływem okresu wykorzystania ulgi, nieodliczoną kwotę odlicza przedsiębiorstwo w spadku, jeżeli kwoty tej zmarły podatnik nie wykazał w zeznaniu. Nieodliczoną kwotę przedsiębiorstwo w spadku odlicza w okresie, w jakim prawo to przysługiwało zmarłemu podatnikowi.

Ulga dla małych podatników. Podatnik będący małym podatnikiem, któremu w roku podatkowym przysługiwał przyspieszony 15-dniowy zwrot różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 2 ustawy o VAT:

• przez co najmniej 7 miesięcy - w przypadku podatnika rozliczającego się miesięcznie,
• przez co najmniej 2 kwartały - w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie

- może odliczyć z tytułu nabycia terminala kwotę odpowiadającą 200% poniesionych wydatków, nie więcej jednak niż 2000 zł w roku podatkowym.

Prawo do tego zwiększonego odliczenia dla małych podatników przysługuje w przypadku, gdy prawo do otrzymania różnicy podatku w przyspieszonym terminie przysługuje podatnikowi lub spółce niebędącej osobą prawną, w której podatnik jest wspólnikiem. Odliczenie to przysługuje w każdym roku podatkowym, w którym podatnik poniósł wydatki. To oznacza, że nie zostało to prawo ograniczone do roku poniesienia wydatku i roku po nim następującego.

11.6. Ulga na robotyzację

Ulga na robotyzację to nowa ulga wprowadzona w 2022 r., która jest skierowana do firm opodatkowanych według skali podatkowej lub podatkiem liniowym (art. 52jb ustawy o PIT). Ulga ta uprawnia do odliczenia od podstawy opodatkowania 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych w danym roku na robotyzację. Kwota odliczenia nie może jednak przekroczyć dochodu uzyskanego przez przedsiębiorcę w tym roku. Ulgę można zastosować do kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację w latach 2022-2026. Po raz pierwszy może być stosowana w rozliczeniu za rok 2022.

Koszty uzyskania przychodów poniesione na robotyzację to:

• koszty nabycia fabrycznie nowych:

- robotów przemysłowych,

- maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych, funkcjonalnie z nimi związanych,

- maszyn, urządzeń oraz innych rzeczy, funkcjonalnie związanych z robotami przemysłowymi: czujników, sterowników, przekaźników, zamków bezpieczeństwa, barier fizycznych (ogrodzenia, osłony), optoelektronicznych urządzeń ochronnych (kurtyny świetlne, skanery obszarowe),

- maszyn, urządzeń lub systemów służących do zdalnego zarządzania, diagnozowania, monitorowania lub serwisowania robotów przemysłowych (czujników i kamer),

- urządzeń do interakcji pomiędzy człowiekiem a maszyną do robotów przemysłowych;

• koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych, niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów przemysłowych oraz wyżej wymienionych środków trwałych;
• koszty nabycia usług szkoleniowych dotyczących robotów przemysłowych oraz wyżej wymienionych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych;
• opłaty leasingowe od robotów przemysłowych oraz wyżej wymienionych środków trwałych, jeżeli po upływie podstawowego okresu umowy leasingu finansujący przenosi własność tych środków trwałych na korzystającego.

 

Definicje robota oraz maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych prezentujemy poniżej.

Robot przemysłowy to maszyna:

• automatycznie sterowana i programowalna;
• wielozadaniowa;
• stacjonarna lub mobilna, o co najmniej 3 stopniach swobody;
• posiadająca właściwości manipulacyjne bądź lokomocyjne dla zastosowań przemysłowych;
• spełniająca łącznie następujące warunki:

- wymienia dane w formie cyfrowej z urządzeniami sterującymi i diagnostycznymi lub monitorującymi w celu zdalnego: sterowania, programowania, monitorowania lub diagnozowania,

- jest połączona z systemami teleinformatycznymi, usprawniającymi procesy produkcyjne podatnika, w szczególności z systemami zarządzania produkcją, planowania lub projektowania produktów,

- jest monitorowana za pomocą czujników, kamer lub innych podobnych urządzeń,

- jest zintegrowana z innymi maszynami w cyklu produkcyjnym podatnika (art. 52jb ust. 3 ustawy o PIT).

 

Maszynami i urządzeniami peryferyjnymi do robotów przemysłowych są w szczególności:

• jednostki liniowe zwiększające swobodę ruchu;
• pozycjonery jedno- i wieloosiowe;
• tory jezdne;
• słupowysięgniki;
• obrotniki;
• nastawniki;
• stacje czyszczące;
• stacje automatycznego ładowania;
• stacje załadowcze lub odbiorcze;
• złącza kolizyjne;
• efektory końcowe do interakcji robota z otoczeniem służące do:

- nakładania powłok, malowania, lakierowania, dozowania, klejenia, uszczelniania, spawania, cięcia, w tym cięcia laserowego, zaginania, gratowania, śrutowania, piaskowania, szlifowania, polerowania, czyszczenia, szczotkowania, drasowania, wykańczania powierzchni, murowania, odlewania ciśnieniowego, lutowania, zgrzewania, klinczowania, wiercenia, handlingu, w tym manipulacji, przenoszenia i montażu, ładowania i rozładowania, pakowania, gwożdżenia, paletyzacji i depaletyzacji, sortowania, mieszania, testowania i wykonywania pomiarów,

- obsługi maszyn: frezarek, wtryskarek, giętarek, robodrilli, wiertarek, tokarek, wrzecion, zginarek i zawijarek, wycinarek, walcarek, przecinarek, szlifierek, wytaczarek, ciągarek, drukarek, pras i wyoblarek (art. 52jb ust. 4 ustawy o PIT).

 

Przedsiębiorca odlicza ulgę w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniósł koszty uzyskania przychodów poniesione na robotyzację. Żeby skorzystać z ulgi, należy złożyć wykaz (PIT-RB/PIT-RBS) poniesionych kosztów podlegających odliczeniu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie złożenia zeznania podatkowego.

Odliczeniu podlegają wydatki, które nie zostały zwrócone przedsiębiorcy w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania. Ulgę można rozliczyć w kolejnych sześciu latach podatkowych, w których przedsiębiorca skorzystał lub miał prawo skorzystać z ulgi, jeżeli w danym roku podatkowym:

• przedsiębiorca poniósł stratę albo
• dochód był niższy od kwoty przysługującego odliczenia.

12. Możliwość odliczenia składki a ubezpieczenie zdrowotne

Od 1 stycznia 2022 r. przepisy Polskiego Ładu zlikwidowały możliwość odliczania od podatku części składki zdrowotnej. Nowelizacją dokonaną z dniem 1 lipca 2022 r. zdecydowano się przywrócić możliwość odliczania części płaconej składki zdrowotnej podatnikom opodatkowanym podatkiem liniowym oraz ryczałtem ewidencjonowanym. Sposób odliczenia oraz jego wysokość zależą od stosowanej formy opodatkowania.

Podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym. Podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym mogą zaliczyć do kosztów albo odliczyć od dochodu składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym czy też za osoby z nimi współpracujące - w łącznej wysokości nieprzekraczającej w 2022 r. kwoty 8700 zł. Składka zdrowotna pomniejsza dochód poprzez odliczenie albo zaliczenie do kosztów już w trakcie roku przy wyliczaniu podstawy opodatkowania zaliczek na podatek. Opisane zasady mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Przy czym składki zdrowotne zapłacone w 2022 r. przed 1 lipca 2022 r. podatnik mógł uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów albo odliczyć od dochodu począwszy od zaliczki należnej za czerwiec 2022 r./II kwartał 2022 r. Przy wyliczeniu zaliczek za następne miesiące/kwartały 2022 r. podatnik w ramach limitu 8700 zł odliczył albo zaliczył do kosztów składki zapłacone w pozostałych miesiącach 2022 r. Następnie w ramach limitu 8700 zł składki zdrowotne podatnik odliczy od dochodu albo zaliczy do kosztów w zeznaniu rocznym PIT-36L składanym za 2022 r.

Podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym, którzy na dany rok wybrali uproszczoną formę zapłaty zaliczek, przy ich wyliczeniu mogli odliczyć od należnej zaliczki kwotę stanowiącą 19% składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej w danym miesiącu. Istotą uproszczonej metody wpłacania miesięcznych zaliczek jest ustalenie ich wysokości na podstawie dochodu z lat poprzednich. W związku z tym, że prawo do odliczenia zapłaconych składek przywrócono 1 lipca 2022 r. z mocą od 1 stycznia 2022 r., podatnicy mogli pomniejszyć wpłaty zaliczek dokonywane za miesiące od lipca do grudnia 2022 r. o kwotę stanowiącą 19% zapłaconych od stycznia do czerwca 2022 r. składek na ubezpieczenie zdrowotne podlegających odliczeniu. Pomniejszenie uproszczonej zaliczki na podatek to rozwiązanie stosowane w trakcie roku. Wszystko dlatego, że zaliczka uproszczona jest wyliczana od dochodu z lat poprzednich i nie ma nic wspólnego z dochodem osiągniętym w roku bieżącym. W zeznaniu rocznym składka zdrowotna pomniejszy dochód podatnika poprzez zaliczenie do kosztów albo odliczenie od dochodu. Limit odliczenia/zaliczenia do kosztów w zeznaniu rocznym za 2022 r. wynosi 8700 zł.

Przykład

Podatnik opodatkowany podatkiem liniowym zapłacił w 2022 r. składki zdrowotne w kwocie 11 760 zł. Od dochodu może odliczyć 8700 zł. Taką kwotę wykaże w poz. 41 zeznania PIT-36L składanego za 2022 r.

 

Podatnicy opodatkowani ryczałtem ewidencjonowanym. Podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą w rozliczeniu za 2022 r. odliczyć od przychodu 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym:

• z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

- jeżeli nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Przykład

Podatnik opodatkowany ryczałtem w trakcie 2022 r. zapłacił składki zdrowotne na własne ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 12 093,62 zł. Połowę tych składek w kwocie 6046,81 zł może odliczyć od przychodu w zeznaniu rocznym PIT-28 składanym za 2022 r.

 

UWAGA!

W przypadku składek ZUS zapłaconych na własne ubezpieczenia oraz ubezpieczenia osób współpracujących odliczeniu w zeznaniu podlegają tylko składki faktycznie zapłacone w danym roku. Przykładowo składki ZUS za grudzień 2022 r., zapłacone w styczniu 2023 r., nie podlegają odliczeniu w zeznaniu rocznym za 2022 r.

12.1. Składka zdrowotna przy uldze prorodzinnej

Składka zdrowotna nie podlega odliczeniu od dochodu przy dochodach opodatkowanych według skali podatkowej. Jej wartość jest jednak potrzebna do rozliczenia niewykorzystanej ulgi na dzieci. Stąd w PIT-11 za 2022 r. (wersja 29) płatnik nadal miał obowiązek podać kwotę pobranej składki zdrowotnej. Przeznaczona była do tego poz. 122.

Przykład

Podatniczka jest matką samotnie wychowującą dziecko. W 2022 r. osiągnęła dochody:

1) z umowy o pracę,

2) z umowy o dzieło.

Rozliczenie umowy o pracę:

- przychody - 54 000,00 zł,

- koszty uzyskania przychodów - 3000 zł,

- dochód - 51 000 zł,

- zaliczki pobrane - 1917 zł,

- składki na ubezpieczenia społeczne pobrane z wynagrodzenia - 7403,40 zł,

- składka zdrowotna - 4193,69 zł (poz. 122 PIT-11).

Podatniczka pracowała cały rok. Rozliczenia przychodów z umowy o pracę dokonuje na podstawie informacji PIT-11.

Rozliczenie umowy o dzieło:

- przychody - 7980,00 zł,

- koszty - 1596,00 zł,

- dochód - 6384,00 zł,

- zaliczka pobrana - 1085,00 zł.

Zaliczka od przychodów z umowy o dzieło została pobrana przez płatnika, który wystawił podatniczce informację PIT-11.

Do odliczenia od dochodu podatniczka ma składki na ubezpieczenia społeczne w kwocie 7403,40 zł.

Od podatku podatniczka odlicza ulgę z tytułu wychowywania jednego dziecka przez cały rok.

Powyższe dochody podatniczka rozliczy jako osoba samotnie wychowująca dziecko w zeznaniu PIT-37 (wersja 29) składanym z załącznikiem PIT/O.

Podatek należny z zeznania wynosi 0 zł. W zeznaniu przysługuje podatniczce nadpłata w kwocie 3002 zł (poz. 139 PIT-37). Wysokość podatku nie pozwala na odliczenie ulgi. Żeby w pełni skorzystać z ulgi na dziecko, musi ona wypełnić część I. zeznania. Kwota nieodliczonej ulgi wynosi 1112,04 zł - do wykazania w poz. 142 zeznania PIT-37. Składki na ubezpieczenia społeczne i składka zdrowotna wynoszą w sumie 11 597,09 zł (7403,40 zł + 4193,69 zł) do wykazania w poz. 140 zeznania PIT-37. Oznacza to, że podatniczce przysługuje tytułem nieodliczonej ulgi kwota 1112,04 zł - do wykazania w poz. 144 zeznania. Wraz z nadpłatą z zeznania PIT-37 w wysokości 3002 zł da to kwotę 4114,04 zł. Jest to kwota do zwrotu, którą należy wykazać w poz. 145 zeznania PIT-37.

 

Podsumowanie

1. Podatnik opodatkowany w 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych może zmienić formę opodatkowania za 2022 r. na skalę podatkową poprzez złożenie zeznania PIT-36.
2. Podatnik opodatkowany w 2022 r. podatkiem liniowym może zmienić formę opodatkowania za 2022 r. na skalę podatkową poprzez złożenie zeznania PIT-36.
3. W rozliczeniu za 2022 r. samotny rodzic może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, co pozwoli obniżyć mu podatek dochodowy.
4. Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą od dochodu/przychodu odliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne.
5. W rozliczeniu za 2022 r. przedsiębiorcy po raz pierwszy mogą odliczyć od podstawy opodatkowania dochodu szereg nowych ulg podatkowych, takich jak np. ulga na terminal, ulga na prototyp czy ulga na robotyzację.

 

Podstawa prawna:

art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154, ust. 39, 43, 44, art. 23m ust. 1 pkt 5, art. 24 ust. 2-2b, art. 26ga, art. 26gb, art. 26ha, art. 26hb, art. 26hd, art. 27 ust. 1, art. 30c ust. 2-2c, art. 52jb, art. 52n, art. 52x ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 28

art. 11ust. 1, ust. 1a, 1i i ust. 3a oraz art. 21 ust. 2 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 2540

art. 14-17 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2022 r. poz. 1265; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180

 

POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:

•  interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej z 14 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.366.2022.1.MBD)

 

Grzegorz Ziółkowski

doradca podatkowy