Od kiedy naliczać i pobierać wpłaty do PPK za uczestnika programu przywróconego do pracy wyrokiem sądu pracy

W lutym 2023 r. sąd pracy prawomocnie przywrócił do pracy 41-letniego pracownika, którego zwolniliśmy bez wypowiedzenia w listopadzie 2021 r. Pracownik był wówczas uczestnikiem PPK, nie zrezygnował z oszczędzania. Czy pracownik powinien teraz złożyć wniosek o dokonywanie tych wpłat? Od kiedy mamy naliczać i odprowadzać za niego wpłaty do PPK po przywróceniu go do pracy?

Wpłaty do PPK należy naliczyć i pobrać od pierwszego wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi po jego przywróceniu do pracy. Pracownik nie musi składać wniosku o dokonywanie wpłat do PPK. Skoro jest uczestnikiem PPK i oszczędzał w tym programie przed rozwiązaniem stosunku pracy w 2021 r., to od razu po podjęciu pracy w wyniku wyroku sądu pracy nadal gromadzi środki w tym programie (nie ma podstaw do przyjmowania od pracownika wniosku o wznowienie wpłat). Na pracodawcy spoczywają obowiązki naliczania, pobierania wpłat do PPK i ich odprowadzania do instytucji finansowej. 

Uczestnictwo w PPK a rozwiązanie umowy o pracę. Jeśli pracownik jest uczestnikiem PPK, to z dniem rozwiązania umowy o pracę (bez względu na tryb i podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy) jego uczestnictwo w pracowniczym planie kapitałowym trwa nadal. To powoduje m.in., że pracodawca, który wypłaca byłemu pracownikowi wynagrodzenie, nalicza i pobiera od takiego świadczenia wpłaty do PPK i przekazuje je do instytucji finansowej. 

Dla uczestnictwa w PPK bez znaczenia pozostaje, czy którakolwiek ze stron stosunku pracy zainicjowała postępowanie sądowe z powodu rozwiązania stosunku pracy.

Przywrócenie pracownika do pracy wyrokiem sądu. Jeżeli sąd pracy uzna, że rozwiązanie umowy o pracę było prawnie wadliwe, może przywrócić pracownika do pracy (art. 45 i art. 56 Kodeksu pracy). Stosunek pracy pomiędzy stronami ulega wówczas reaktywowaniu, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy pracownik zgłosi pracodawcy gotowość niezwłocznego podjęcia pracy. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy - ograniczone do wysokości wynikającej z przepisów prawa (art. 57 § 1 oraz art. 47 Kodeksu pracy). Tylko pracownikom podlegającym szczególnej ochronie (np. kobietom w ciąży, działaczom związkowym) należne jest wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy stanowi przychód pracownika podlegający oskładkowaniu i opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

Dla celów ubezpieczeniowych okres niewykonywania pracy (tj. od dnia rozwiązania umowy o pracę do wznowienia stosunku pracy) należy traktować jako okres podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Skoro pracownik został wyrejestrowany z ubezpieczeń z uwagi na rozwiązanie umowy o pracę, to po przywróceniu go do pracy pracodawca dokonuje zgłoszenia pracownika do ZUS. Jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego wskaże datę, z którą pracownik został wyrejestrowany z ubezpieczeń. Ponadto pracodawca dokonuje także korekty dokumentów rozliczeniowych za ten okres (z zerowymi podstawami wymiaru i kwotami składek). 

Wprawdzie wskutek podjęcia pracy w wyniku sądowego przywrócenia pracownika do pracy ponownie powstają prawa i obowiązki stron umowy o pracę, jednak status w PPK pracownika przywróconego do pracy będzie określony przepisami ustawy o pracowniczych planach kapitałowych. Przepisy te zasadniczo nie regulują odrębnie takiej sytuacji. Jednak na podstawie ogólnych reguł opartych na zasadzie oszczędzania w PPK przez uczestnika, który nie zrezygnował z oszczędzania w tym programie, należy uznać, że po przywróceniu go do pracy nie musi on ponownie deklarować woli oszczędzania w PPK. Powyższą sytuację można porównać do tej, w której np. po półrocznej przerwie w zatrudnieniu pracodawca i pracownik zawarli kolejną umowę o pracę. 

Warto wskazać, że w odniesieniu do przywróconego do pracy uczestnika PPK nie będzie miał zastosowania art. 16 ustawy o PPK. Ustala on wprawdzie wymagany w PPK okres zatrudnienia, ale jedynie przy zapisie do PPK (tj. dla zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej), a nie przy kontynuacji lub wznowieniu oszczędzania w PPK (regulacja ta dotyczy więc wyłącznie osoby zatrudnionej, która nie jest jeszcze uczestnikiem PPK).

Zatem jeśli przed rozwiązaniem stosunku pracy pracownik był uczestnikiem PPK i nie złożył deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, to gdy zostanie przywrócony do pracy - nadal oszczędza w pracowniczym planie kapitałowym. Następuje więc kontynuacja oszczędzania w ramach zawartej wcześniej przez pracodawcę w imieniu i na rzecz tego pracownika umowy o prowadzenie PPK. To oznacza, że już od pierwszego wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi po powrocie należy naliczyć i pobrać wpłaty do PPK, a następnie od każdego kolejnego wynagrodzenia - pod warunkiem że uczestnik PPK nie złoży deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. 

Co więcej, jeśli pracodawca jest zobligowany wyrokiem sądu pracy do wypłaty wynagrodzenia za czas pozostawania pracownika bez pracy, to od tego świadczenia także nalicza i pobiera wpłaty do PPK oraz przekazuje je do instytucji finansowej. 

dr Aneta Olędzka

radca prawny, doktor nauk prawnych, ekspert z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń i prawa cywilnego