Czy świadczącym usługi dla osób prywatnych przysługuje prawo do ulgi na złe długi

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Korekta podstawy opodatkowania i podatku należnego przez wierzyciela jest prawem, a nie obowiązkiem. Dlatego decyzja należy do wierzyciela, czy skorzysta z tego przywileju. Korekta wykazywana jest za okres, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności wynikającego z umowy lub faktury. Wierzyciel może skorzystać z ulgi pod warunkiem, że:

• do dnia złożenia deklaracji podatkowej, w której jest ujęta ta korekta, wierzytelność nie została zbyta lub uregulowana w jakikolwiek inny sposób,
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Czy wierzyciel skorzysta z ulgi, jeśli nabywca nie jest podatnikiem

Gdy dłużnik nie ma statusu podatnika VAT czynnego na moment dostawy albo świadczenia usług lub korekty, nie pozbawia to wierzyciela prawa do korekty. Musi jednak znać status dłużnika w momencie dostawy czy świadczenia usług, gdyż od tego zależy, czy konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków. Status dłużnika na dzień korekty nie ma znaczenia. Jedynie wierzyciel, który chce skorzystać z ulgi, powinien być czynnym podatnikiem VAT również na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje korekty.

Przykład

Spółka sprzedała w styczniu 2022 r. Janowi Kowalskiemu, który był czynnym podatnikiem VAT, materiały budowlane. Faktura nie została uregulowana i we wrześniu 2022 r. spółka postanowiła skorzystać z ulgi na złe długi. Okazało się, że od 1 lipca 2022 r. Jan Kowalski wybrał zwolnienie z VAT. Mimo to spółka nie musi spełnić dodatkowych warunków, gdyż w momencie dostawy Jan Kowalski był czynnym podatnikiem VAT.

Dlatego gdy nabywcą towarów lub usług jest osoba prywatna albo podatnik zwolniony z VAT, musi być spełniony przynajmniej jeden z warunków wskazanych w art. 89a ust. 2a ustawy o VAT, aby wierzyciel mógł skorzystać z ulgi. Otóż z brzmienia tego przepisu wynika, że w przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, korekta w ramach ulgi na złe długi może zostać dokonana, jeżeli:

1) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub

2) wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub

3) wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

Dlatego gdy wobec dłużnika będącego osobą prywatną nie ogłoszono upadłości konsumenckiej, wierzyciel musi podjąć działania, aby skorzystać z ulgi na złe długi. Wierzytelność musi być potwierdzona wyrokiem i skierowana do egzekucji lub wpisana do rejestru długów, aby wierzyciel mógł skorzystać z ulgi na złe długi.

Jak wierzyciel wykazuje ulgę w pliku JPK_VAT

W przypadku wierzyciela, który zdecyduje się na skorzystanie z ulgi na złe długi i spełnia dodatkowe warunki, jeśli nabywcą była osoba prywatna, sposób wypełniania pliku JPK_VAT nie różni się od tego, gdy nabywcą był podatnik VAT czynny. Tylko w polu NrKontrahenta należy wpisać "BRAK". Nie wpisujemy np. numeru PESEL.

Wierzyciel wypełnia pole KorektaPodstawyOpodatk poprzez techniczne zaznaczenie "1". W polu TerminPlatności wpisuje datę upływu terminu płatności wynikającego z faktury lub określonego w umowie.

W polach K_15 i K_16, K_17 i K_18, K_19 i K_20 w części ewidencyjnej pokazuje się pojedyncze wartości z odpowiednimi stawkami podatkowymi (stawki podatkowe 5%, 8%, 23%).

Zarówno podstawę opodatkowania, jak i podatek należny wykazuje się ze znakiem minus.

W polach P_68 i P_69 w części deklaracyjnej podaje się ze znakiem minus wartość zbiorczą korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego wykazanego w polach w części ewidencyjnej oraz wypełnia odpowiednie pozycje od P_15 do P_20.

Jak wierzyciel rozlicza ulgę po uregulowaniu zapłaty przez dłużnika

Jeżeli należność zostanie zbyta lub uregulowana w jakikolwiek sposób, to wierzyciel ma obowiązek zwiększyć podatek należny poprzez odpowiednią korektę deklaracji za okres, w którym dłużnik uregulował daną należność.

 W pliku JPK_VAT wypełnia pole KorektaPodstawyOpodatk poprzez techniczne zaznaczenie "1". W polu DataZaplaty należy ująć datę, w której należność została uregulowana lub zbyta w jakikolwiek inny sposób.

W polach od K_15 i K_16, K_17 i K_18, K_19 i K_20 w części ewidencyjnej pokazuje się pojedyncze wartości z odpowiednimi stawkami podatkowymi (stawki podatkowe 5%, 8%, 23%). Zarówno podstawę opodatkowania, jak i podatek należny wykazuje się ze znakiem plus. Natomiast w części deklaracyjnej wypełniamy pozycje od P_15 do P_20.

Podstawa prawna:

• art. 89a ust. 1, ust. 2, ust. 2a, ust. 3, ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180

Beata Kociańska

ekspert w zakresie VAT