1/2023 [dodatek: Ściąga Księgowego], data dodania: 09.01.2023 Jak ustalić proporcję i preproporcję oraz przeprowadzić korektę roczną za 2022 r.
W JPK_V7 za styczeń 2023 r. podatnicy muszą rozliczyć korektę roczną. Nie dotyczy to wszystkich podatników. Zobowiązani do korekty są m.in. podatnicy, którzy w 2022 r. stosowali proporcję lub preproporcję.
Aby dokonać korekty rocznej, należy wykonać kilka czynności.
Krok 1.
Ustal, czy masz obowiązek dokonania korekty rocznej
Nie każdy podatnik VAT jest zobowiązany dokonać korekty rocznej. Określa to art. 91 ustawy o VAT.
Tabela 1. Podatnicy zobowiązani do korekty rocznej za 2022 r.
| Lp. | Sposób dokonywania odliczenia VAT | Czy podatnik musi dokonać korekty rocznej |
| 1 | 2 | 3 |
| 1. | Podatnik dokonywał odliczenia na podstawie proporcji lub preproporcji | Tak |
| 2. | Podatnik dokonywał pełnego odliczenia lub nie odliczał w ogóle VAT | Nie, również gdy odliczał 50% VAT od wydatków samochodowych |
| 3. | Podatnik powrócił do statusu podatnika zwolnionego z VAT w 2022 r. lub wcześniej | Tak, gdy: ● nie minął okres korekty dla środków trwałych i nieruchomości (o wartości przekraczającej 15 000 zł), od których odliczył VAT i które nie zostały sprzedane lub wycofane z działalności, oraz ● nie dokonał jednorazowej korekty w ostatnim okresie, za który rozliczał VAT przed wyborem zwolnienia. Koryguje wtedy 1/5 lub 1/10 VAT naliczonego za każdy rok korekty. |
| 4. | Podatnik zrezygnował ze zwolnienia albo utracił do niego prawo w 2022 r. lub wcześniej | Tak, gdy nie minął okres korekty dla środków trwałych i nieruchomości (o wartości przekraczającej 15 000 zł), od których odliczył VAT i które nie zostały sprzedane lub wycofane z działalności. Koryguje wtedy 1/5 lub 1/10 VAT naliczonego za każdy rok korekty. |
WAŻNE!
Jeśli na podatniku spoczywa obowiązek korekty rocznej, powinien jej dokonać również wówczas, gdy zawiesił działalność gospodarczą.
Krok 2.
Ustal proporcję lub preproporcję ostateczną za 2022 r.
Gdy podatnik ustali, że ma obowiązek dokonać korekty, musi przystąpić do ustalenia proporcji za 2022 r. W przypadku preproporcji, gdy podatnik korzystał w 2022 r. z wstępnego prewspółczynnika ustalonego na podstawie danych z 2020 r., teraz ustala prewspółczynnik ostateczny dla 2021 r.
Proporcji ostatecznej nie będą ustalać podatnicy, którzy mają obowiązek korekty w związku z:
● powrotem do zwolnienia w 2022 r. lub wcześniej - proporcja ostateczna za 2022 r. wynosi 0%,
● rezygnacją ze zwolnienia w 2022 r. lub wcześniej - proporcja ostateczna za 2022 r. wynosi 100%.
Tabela 2. Zasady ustalania proporcji i preproporcji ostatecznej
| Lp. | Zasady ustalania proporcji ostatecznej za 2022 r. | Zasady ustalania preproporcji ostatecznej za 2022 r. | ||||
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 1. | Proporcję ustala się na podstawie obrotu z 2022 r. Tak ustalona proporcja będzie stanowiła jednocześnie proporcję wstępną na 2023 r. Można ją obliczyć na podstawie następującego wzoru:
P - oznacza wskaźnik proporcji, zaokrąglony do najbliższej liczby całkowitej; O - oznacza obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało w 2022 r. prawo do obniżenia kwoty podatku należnego; N - oznacza całkowity obrót uzyskany w 2022 r. z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługiwało takie prawo. | Jeśli preproporcję wstępną na 2022 r. ustalono na podstawie danych za 2020 r., to preproporcję ostateczną za 2022 r. ustalamy na podstawie danych z 2021 r. W pozostałych przypadkach będą to dane z 2022 r. Ustaloną preproporcję zaokrągla się do najbliższej liczby całkowitej. Dla niektórych podatników MF wskazał sposób obliczania preproporcji w rozporządzeniu (zob. tabelę 3). Teoretycznie mogą z niego zrezygnować, gdy przedstawiony sposób nie odpowiada specyfice prowadzonej działalności. Dokonując korekty, podatnik może przyjąć inny sposób określania preproporcji, niż został przyjęty dla danego roku podatkowego, jeżeli byłby on bardziej reprezentatywny dla zakończonego roku. | ||||
| 2. | Obliczając proporcję, do obrotu wliczamy tylko sprzedaż, czyli: ● odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług, ● WDT, ● eksport towarów. Te same zasady obowiązują, gdy podstawą ustalenia preproporcji jest obrót. | |||||
| 3. | Ustalając proporcję, nie wliczamy obrotu uzyskanego z tytułu: ● dostawy towarów i usług, które są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz ● dostawy gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych podatnika, ● pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości, ● pomocniczych transakcji finansowych, ● usług finansowo-ubezpieczeniowych zwolnionych z VAT, wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy, ● zakupów, od których VAT rozlicza nabywca, np. WNT, import. WAŻNE! Zdaniem organów podatkowych transakcje mają charakter pomocniczy, gdy nie są związane z zasadniczą działalnością podatnika. Natomiast przychody z ich tytułu nie są bezpośrednim, stałym i koniecznym uzupełnieniem tej działalności. Te same zasady obowiązują, gdy podstawą ustalenia preproporcji jest obrót. | |||||
| 4. | JST ustalają odrębny wskaźnik proporcji i preproporcji dla każdej jednostki organizacyjnej. | |||||
| 5. | W przypadku gdy ustalona proporcja lub preproporcja: 1) przekroczy 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%; 2) nie przekroczyła 2% - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%. | |||||
Przepisy ustawy o VAT nie wskazują konkretnych sposobów określenia preproporcji w odniesieniu do poszczególnych rodzajów wydatków czy typów prowadzonej działalności. Jedynie dla pewnej grupy podatników, w tym przede wszystkim dla JST, sposób ustalania preproporcji został wskazany w rozporządzeniu Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników. Jednostki nie muszą stosować sposobu przedstawionego w rozporządzeniu, jeśli uznają, że nie odpowiada on najbardziej specyfice wykonywanej przez nie działalności i realizowanych nabyć. Jednocześnie, jak podkreśla MF, stosowanie zasad wskazanych w rozporządzeniu daje gwarancję, że preproporcja jest ustalona prawidłowo.
Tabela 3. Wzory ustalania preproporcji określone przez MF w rozporządzeniu dla jednostek z sektora finansów publicznych
| Rodzaj podatnika | Wzór na ustalenie preproporcji | |||
| 1 | 2 | |||
| Urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego, stanowiący część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej, DUJST - dochody wykonane urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego | |||
| Samorządowe zakłady budżetowe |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez zakład budżetowy, stanowiący część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej, P - przychody wykonane zakładu budżetowego | |||
| Jednostka budżetowa |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez jednostkę budżetową, stanowiący część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej, D - dochody wykonane jednostki budżetowej | |||
| Samorządowa instytucja kultury |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez samorządową instytucję kultury, P - przychody wykonane samorządowej instytucji kultury | |||
| Państwowa instytucja kultury |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, A - roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez państwową instytucję kultury, P - przychody wykonane państwowej instytucji kultury | |||
| Uczelnia publiczna |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, | |||
| A - roczny obrót z działalności gospodarczej uczelni publicznej, F - sumę wykorzystanych przez uczelnię publiczną środków obejmującą subwencje, dotacje i inne środki o podobnym charakterze przeznaczone w danym roku przez tę uczelnię na zadania, o których mowa w ustawie z 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 574 ze zm.), których realizacja nie mieści się w działalności gospodarczej, wynikające ze sprawozdania z wykonania planu rzeczowo-finansowego tej uczelni, z wyłączeniem środków finansowych przeznaczonych na stypendia dla studentów lub doktorantów | ||||
| Instytut badawczy |
gdzie poszczególne symbole oznaczają: X - proporcję określoną procentowo, zaokrągloną w górę do najbliższej liczby całkowitej, A - roczny obrót z działalności gospodarczej instytutu badawczego, B - sumę wykorzystanych przez instytut badawczy środków obejmującą: 1) subwencje, dotacje i inne środki o podobnym charakterze przeznaczone w danym roku przez ten instytut na zadania związane z działalnością naukową lub kształceniem w szkole doktorskiej, w rozumieniu przepisów ustawy z 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, których realizacja nie mieści się w działalności gospodarczej, 2) dotacje i inne środki o podobnym charakterze przeznaczone na realizację przez ten instytut w danym roku badań naukowych, prac rozwojowych lub innych zleconych zadań, których realizacja nie mieści się w działalności gospodarczej - z wyłączeniem środków finansowych przeznaczonych na stypendia dla doktorantów |
Oprócz regulacji zawartych w rozporządzeniu MF, dotyczących sposobu określania preproporcji dla niektórych podatników (w tym JST), przepis art. 86 ust. 2c ustawy o VAT wskazuje inne przykładowe sposoby określania prewspółczynnika.
Tabela 4. Przykładowe sposoby ustalania preproporcji według ustawy o VAT, które mogą stosować wszyscy podatnicy
| Lp. | Rodzaj klucza | Sposób ustalania proporcji |
| 1 | 2 | 3 |
| 1. | Klucz osobowy | udział średniorocznej liczby osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza nią |
| 2. | Klucz czasowy | udział średniorocznej liczby godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza nią |
| 3. | Klucz finansowy | udział rocznego obrotu z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza |
| 4. | Klucz powierzchniowy | udział średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza nią |
Krok 3.
Ustal kwotę korekty
Gdy już ustalimy wskaźnik proporcji lub preproporcji, możemy przystąpić do ustalenia kwoty korekty rocznej. Sposób ustalenia kwoty korekty jest wspólny dla proporcji i preproporcji.
Tabela 5. Sposób ustalenia kwoty korekty
| Lp. | Rodzaj korekty | Wzór na ustalenie kwoty korekty |
| 1 | 2 | 3 |
| 1. | Korekta jednorazowa | K = O - N × P, gdzie: K - oznacza kwotę korekty, O - oznacza odliczony VAT, N - oznacza kwotę podatku naliczonego z faktury, P - oznacza wskaźnik proporcji lub preproporcji ostatecznej |
| 2. | Korekta środków trwałych innych niż nieruchomości rozłożona w czasie | K = O × 1/5 - N × P × 1/5, gdzie: K - oznacza kwotę korekty, O - oznacza odliczony VAT, N - oznacza kwotę podatku naliczonego z faktury, P - oznacza wskaźnik proporcji lub preproporcji ostatecznej |
| 3. | Korekta nieruchomości rozłożona w czasie | K = O × 1/10 - N × P × 1/10, gdzie: K - oznacza kwotę korekty, O - oznacza odliczony VAT, N - oznacza kwotę podatku naliczonego z faktury, P - oznacza wskaźnik proporcji lub preproporcji ostatecznej |
| 4. | Korekta rozłożona w czasie, gdy podatnik wrócił do zwolnienia lub z niego zrezygnował, a nie stosował lub nie stosuje proporcji | K = N × 1/5 (1/10 w przypadku nieruchomości), gdzie: K - oznacza kwotę korekty, N - oznacza kwotę podatku naliczonego z faktury Gdy podatnik wrócił do zwolnienia, kwota korekty jest poprzedzona znakiem (-). |
Przed przystąpieniem do obliczania kwoty korekty należy ustalić, dla których środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz nieruchomości i użytkowania wieczystego o wartości początkowej przekraczającej 15 000 zł nie minął okres korekty. Rok, w którym środek trwały został oddany do użytkowania, to pierwszy okres korekty.
Tabela 6. Środki trwałe i nieruchomości, które podlegają za 2022 r. korekcie rozłożonej w czasie
| Rodzaj środka trwałego | Rok, w którym środek trwały został oddany do użytkowania | Czy dokonujemy korekty |
| Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne inne niż nieruchomości, a także inwestycje w obcych środkach trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15 000 zł | w 2018 r. lub później | Tak, 1/5 odliczonego VAT naliczonego |
| Nieruchomości i użytkowanie wieczyste gruntu o wartości początkowej przekraczającej 15 000 zł | w 2013 r. lub później | Tak, 1/10 odliczonego VAT naliczonego |
Krok 4.
Wpisz korektę do JPK_V7
Gdy ustalimy kwotę korekty, możemy przystąpić do jej zapisu w ewidencji oraz w JPK_V7.
Zdaniem MF w JPK_V7 za styczeń 2023 r. w części ewidencyjnej muszą zaewidencjonować korektę roczną podatnicy rozliczający się za okresy miesięczne oraz kwartalne, gdy mają obowiązek dokonania takiej korekty. Natomiast w części deklaracyjnej JPK_V7 korektę roczną wpisujemy za styczeń albo I kwartał, w zależności od tego, jaki sposób rozliczenia przyjęliśmy. Możemy się spotkać z opinią ekspertów, że podatnik rozliczający się kwartalnie może wpisać korektę w ewidencji za marzec 2023 r.
Korekta roczna dotycząca odliczeń VAT według preproporcji i według proporcji musi być uwzględniona w pozycjach K_44 (środki trwałe) lub K_45 (pozostałe nabycia). Gdy jest to korekta zmniejszająca, odliczony VAT wpisujemy ze znakiem (-). W części deklaracyjnej są to pozycje P_44 (środki trwałe) lub P_45 (pozostałe nabycia).
W celu wpisania korekty do ewidencji należy stworzyć wewnętrzny dokument zbiorczy.
WAŻNE!
MF potwierdza, że zapisu korekty podatnicy mogą dokonać na podstawie dokumentów wewnętrznych, które muszą zostać oznaczone kodem WEW.
Najlepiej, aby dokument wewnętrzny był odrębny dla korekty jednorazowej i korekty rozłożonej w czasie. Oczywiście dokumentów wewnętrznych może być więcej, np. dla każdego środka trwałego czy odrębny dla proporcji i preproporcji, ale to już zależy od podatnika i sposobu prowadzenia przez niego ksiąg.
Wpisując korektę roczną w JPK_V7 w polu:
● DowodZakupu - należy podać numer dokumentu wewnętrznego,
● DataZakupu - należy podać datę wystawienia dokumentu wewnętrznego,
● DataWplywu - pole pozostaje puste,
● NrDostawcy, NazwaDostawcy, AdresDostawcy - należy wpisać BRAK,
● DokumentZakupu - wybieramy oznaczenie WEW.
Podstawa prawna:
● art. 86 ust. 2a-2h, art. 90, art. 90c, art. 91 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2707
● § 2-9 rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 999
