Zmiany w Polskim Ładzie 2.0 związane z rozliczeniem rocznym za 2022 r.

Pierwszy pakiet zmian wprowadzany w ramach Polskiego Ładu 2.0 został opisany w dodatku do lipcowego numeru "Mk" pt. "Jak przygotować się do zmian w PIT wprowadzanych od 1 lipca 2022 r.". Drugi pakiet zmian Polskiego Ładu 2.0 opisujemy w niniejszym opracowaniu. Omawiamy je odrębnie, ponieważ znajdą one zastosowanie dopiero do rozliczenia rocznego za 2022 r. Trzeci pakiet zmian wprowadzany w ramach Polskiego Ładu 2.0 będzie miał zastosowanie od 1 stycznia 2023 r. Zmiany te przedstawimy w odrębnych opracowaniach - m.in. w dodatkach "Jak przygotować się do zmian w podatkach od 1 stycznia 2023 r." oraz w "Przewodniku po zmianach w podatkach w 2023 r." - w grudniu 2022 r. oraz w styczniu 2023 r., czyli w terminach, w których będą one miały zastosowanie.

1. Umożliwienie zmiany formy opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową po zakończeniu 2022 r.

Podatnikom, którzy w trakcie 2022 r. opodatkowali swoje dochody z działalności gospodarczej podatkiem liniowym, ustawodawca umożliwił zmianę tej formy opodatkowania na opodatkowanie według skali podatkowej. Ponownego wyboru skali podatkowej liniowcy będą mogli dokonać w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2022 r. W zeznaniu tym podatnicy wykażą dochody, które w trakcie 2022 r. opodatkowywali podatkiem liniowym. Czas na podjęcie decyzji w tej sprawie będą mieli do 2 maja 2023 r. (termin złożenia zeznania rocznego za 2022 r. ulegnie przesunięciu, ponieważ 30 kwietnia w 2023 r. przypada w niedzielę).

Jeśli podatnik złoży za 2022 r. PIT-36L (czyli zeznanie przeznaczone dla podatników opodatkowanych podatkiem liniowym) z przychodami z działalności gospodarczej, nie będzie mógł już zmienić tej decyzji i wybrać skali podatkowej.

Mimo umożliwienia podatnikom zmiany formy opodatkowania, zaliczki na PIT w trakcie całego 2022 r. podatnicy mają wpłacać w ramach podatku liniowego. Przy zmianie formy opodatkowania na skalę podatkową zaliczki te podatnicy wykażą w zeznaniu PIT-36, bez konieczności przeliczania ich według zasad obowiązujących przy opodatkowaniu według skali podatkowej.

Opisana możliwość zmiany stosowanej formy opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową dotyczy tylko 2022 r.

Zatem podatnik, który wybrał wcześniej opodatkowanie podatkiem liniowym, ale rozliczając PIT za 2022 r. skorzystał z możliwości opodatkowania według skali podatkowej, aby być opodatkowanym według skali w 2023 r., powinien zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego, składając w ustawowym terminie stosowne oświadczenie (oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania podatkiem liniowym).

Na opisanych wyżej warunkach formę opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową będą również mogli zmienić podatnicy, którzy dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalają na podstawie prowadzonych ksiąg. W sytuacji zmiany podatku liniowego na skalę podatkową ewentualna nadpłata z zeznania PIT-36 złożonego elektronicznie podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia złożenia tego zeznania. W takim przypadku nie ma zastosowania 45-dniowy termin na zwrot nadpłaty.

Aby dokonać przejścia z podatku liniowego na skalę podatkową, podatnik musi przed złożeniem zeznania rocznego za 2022 r. obliczyć, czy zmiana formy opodatkowania mu się opłaca. Wyliczenia podatku powinien dokonać z uwzględnieniem zmian, które weszły w życie w trakcie 2022 r. i stosuje się je do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Podstawową sprawą jest na pewno nowa skala podatkowa i obniżona do 12% stawka podatku w pierwszym przedziale skali. Wybierając rodzaj płaconego podatku, podatnik powinien brać pod uwagę ulgi podatkowe, z których może skorzystać przy danej formie opodatkowania. Najszerszy katalog ulg przysługuje przy skali podatkowej, np. tylko przy skali podatnik skorzysta z ulgi na wychowanie dziecka. Również tylko przy skali podatnik rozliczy się wspólnie z małżonkiem, co może być korzystne, zwłaszcza gdy jeden z małżonków nie osiąga dochodów. Ważnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę kalkulując, czy zmiana formy opodatkowania będzie opłacalna, jest to, że w wyniku dokonanych zmian podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym będą mogli w rozliczeniu za 2022 r. zaliczyć do kosztów albo odliczyć od dochodu składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym czy też za osoby z nimi współpracujące - w łącznej wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 8700 zł.

Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania na początku roku nigdy nie był sprawą łatwą. Trzeba bowiem przewidywać dane dotyczące wysokości przychodów czy kosztów, które to przewidywania nie zawsze pokrywają się z danymi faktycznymi. W omawianym przypadku jest jednak inaczej, ponieważ wyboru dokonamy po zakończeniu 2022 r. Znana nam więc będzie wysokość przychodów i kosztów, które to wielkości mają kluczowe znaczenie dla wysokości naszych obciążeń podatkowych, a także składki zdrowotnej. Będziemy również znać nasze źródła przychodów oraz katalog przysługujących ulg. Wystarczy więc tylko dokonać rzetelnych wyliczeń podatku dla obu form opodatkowania i wybrać korzystniejszą. W pewnym uproszczeniu można założyć, że podatek liniowy będzie korzystniejszy przy dochodzie z działalności gospodarczej na poziomie 155 tys. zł i więcej. Musimy jednak brać pod uwagę wszelkie ulgi przysługujące przy danej formie opodatkowania oraz inne źródła przychodu, które wpłyną na sumę naszego zobowiązania podatkowego za 2022 r.

Dochód podatnika w 2022 r. wyniósł 150 000 zł

Dochód podatnika w 2022 r. wyniósł 155 000 zł

Podstawa prawna:

• art. 14 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2022 r. poz. 1265; dalej: ustawa nowelizująca z 9 czerwca 2022 r.

2. Umożliwienie zmiany formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na skalę podatkową po zakończeniu 2022 r.

Podatnicy osiągający w 2022 r. przychody:

• z pozarolniczej działalności gospodarczej,
• ze sprzedaży przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnych upraw, hodowli lub chowu

- które opodatkowane są ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, będą mogli po zakończeniu 2022 r. dokonać wyboru skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów.

Wyboru tego podatnicy (w przypadku spółki cywilnej osób fizycznych, spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku lub spółki jawnej osób fizycznych wszyscy wspólnicy) będą mogli dokonać w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2022 r. W zeznaniu tym wykażą dochody, które w trakcie 2022 r. opodatkowywali ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ujmą w nim również dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, obliczony zgodnie z art. 24 ust. 2-2b ustawy o PIT, czyli na zasadach obowiązujących podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów. W tym celu podatnicy przed złożeniem zeznania PIT-36 będą zobowiązani zaprowadzić i uzupełnić podatkową księgę przychodów i rozchodów, w której wykażą osiągnięte w 2022 r. dochody z działalności gospodarczej. W księdze tej obowiązani będą również wpisać wartość remanentu na dzień 1 stycznia i 31 grudnia 2022 r. Jeżeli podatnik sporządził remanent towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków na dzień 31 grudnia 2021 r., przyjmuje się, że jest to remanent sporządzony na dzień 1 stycznia 2022 r. Jeżeli nie sporządził remanentu na dzień 1 stycznia 2022 r., przyjmuje się, że wartość remanentu początkowego wynosi 0 zł. Podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie będzie się uznawało za nierzetelną i wadliwą wyłącznie z powodu jej zaprowadzenia lub uzupełnienia w wyżej wymienionym terminie i okolicznościach.

Omówione przepisy stosuje się odpowiednio do rolników dokonujących sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych, przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy. Tacy podatnicy nie mają jednak obowiązku prowadzenia księgi przychodów i rozchodów, natomiast muszą prowadzić ewidencję sprzedaży. Mogą prowadzić pkpir dobrowolnie - w celu rozliczenia kosztów uzyskania przychodów związanych ze sprzedażą oferowanych produktów. Trzeba jednak podkreślić, że w praktyce 2% ryczałt będzie często korzystniejszą formą opodatkowania niż skala podatkowa, a to oznacza, że ta grupa podatników raczej nie będzie się decydowała na wybór skali podatkowej.

W trakcie 2022 r. podatnicy będą obliczać i wpłacać ryczałt miesięcznie albo kwartalnie na dotychczasowych zasadach. Ryczałt należny za grudzień lub ostatni kwartał 2022 r. podatnicy obowiązani będą wpłacić do końca lutego 2023 r. Należny i wpłacony ryczałt od przychodów ewidencjonowanych za poszczególne miesiące albo kwartały 2022 r. wykażą w PIT-36 jako zaliczki miesięczne albo kwartalne.

Jeżeli podatnik złoży w ustawowym terminie zeznanie PIT-28 za 2022 r. (począwszy od zeznania za 2022 r. terminem tym będzie 30 kwietnia kolejnego roku, a nie jak to ma miejsce obecnie koniec lutego kolejnego roku), w którym wykaże przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to nie będzie mógł już zmienić tej decyzji i wybrać skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów za 2022 r.

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem złożył PIT-28 za 2022 r., w którym opodatkował działalność gospodarczą. Taki podatnik nie będzie mógł już wybrać skali podatkowej do opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej za 2022 r.

Opisana możliwość zmiany stosowanej formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na skalę podatkową dotyczy tylko 2022 r.

Podatnik, korzystając z tej możliwości, może rozliczyć PIT za 2022 r. według skali podatkowej, ale jeżeli chciałby wybrać skalę podatkową zamiast ryczałtu ewidencjonowanego na kolejne lata, to powinien zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego, składając w ustawowym terminie stosowne oświadczenie (oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym).

Również podatnicy osiągający w 2022 r. przychody z tzw. najmu prywatnego, którzy z tego tytułu opłacali w trakcie roku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, będą mogli po zakończeniu roku wybrać opodatkowanie według skali podatkowej. Wyboru tego dokonają w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym za 2022 r. Jeżeli podatnik złoży w ustawowym terminie zeznanie PIT-28 za 2022 r. (począwszy od zeznania za 2022 r. terminem tym będzie 30 kwietnia kolejnego roku, a nie jak to ma miejsce obecnie koniec lutego kolejnego roku), w którym wykaże przychody z najmu prywatnego, opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to nie będzie mógł już zmienić tej decyzji i wybrać skali podatkowej dla opodatkowania tych przychodów za 2022 r.

Zmiany ryczałtu na skalę podatkową poprzez złożenie zeznania PIT-36 po zakończeniu 2022 r. nie mogą dokonać podatnicy, którzy:

• nie prowadzą ewidencji przychodów lub prowadzą ją niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym,
• dokonują transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT,
• utracili w trakcie roku prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• do 22 sierpnia 2022 r. złożyli oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu od 1 lipca 2022 r. i wyborze skali podatkowej od połowy 2022 r.

W przypadku zmiany formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową poprzez złożenie zeznania PIT-36 za 2022 r. ewentualna nadpłata z zeznania PIT-36 złożonego elektronicznie podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia złożenia tego zeznania. W takim przypadku nie ma zastosowania 45-dniowy termin na zwrot nadpłaty.

Aby dokonać przejścia z ryczałtu na skalę podatkową, podatnik musi przed złożeniem zeznania rocznego za 2022 r. obliczyć, czy zmiana formy opodatkowania mu się opłaca. Wyliczenia podatku powinien dokonać z uwzględnieniem zmian, które weszły w życie w trakcie 2022 r. i zastosować je do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Podstawową kwestią jest na pewno nowa skala podatkowa z obniżona do 12% stawka podatku w pierwszym przedziale skali. Wybierając rodzaj płaconego podatku, podatnik powinien wziąć pod uwagę ulgi podatkowe, które przysługują przy danej formie opodatkowania. Ważnym czynnikiem może być to, że podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą w wyniku wprowadzonych zmian w rozliczeniu za 2022 r. odliczyć od przychodu 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym:

• z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

- jeżeli nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania na początku roku nigdy nie był sprawą łatwą. W omawianym przypadku jest jednak inaczej, ponieważ wyboru dokonamy po zakończeniu 2022 r. Znana nam więc będzie wysokość przychodów i kosztów, które to wielkości mają kluczowe znaczenie dla wysokości naszych obciążeń podatkowych na skali podatkowej. Będziemy również znać nasze źródła przychodów oraz katalog przysługujących ulg. Wystarczy więc tylko dokonać rzetelnych wyliczeń podatku dla obu form opodatkowania i wybrać korzystniejszą. W przypadku zmiany ryczałtu na skalę podatkową kluczowa jest wysokość stawki ryczałtowej podatku oraz to, czy podatnicy są w stanie ustalić rzetelnie koszty uzyskania przychodu. Opodatkowanie ryczałtem powoduje czasami, że podatnicy nie przywiązują szczególnej wagi do gromadzenia dowodów księgowych dokumentujących koszty uzyskania przychodu (opodatkowaniu podlega wyłącznie przychód), zwłaszcza gdy nie są czynnymi podatnikami VAT. Jest to błędne podejście i to niezależnie od jednorazowej możliwości zmiany formy opodatkowania, którą przewiduje nowelizacja Polskiego Ładu. Podatnik w każdym bowiem roku powinien rzetelnie gromadzić dowody księgowe dotyczące kosztów. Pozwala to m.in. na ustalenie rentowności działalności i prawidłowe rozliczenie remanentów.

Poniżej przedstawiamy kalkulację zmiany formy opodatkowania w przypadku, w którym podatnicy często decydują się na wybór ryczałtu ewidencjonowanego z uwagi na niskie koszty uzyskania przychodu.

Średnie przychody, niskie koszty.

Przychody - 480 000 zł

Koszty niskie - 30%

Dochód - 336 000 zł

Przyjmujemy, że składka zdrowotna do odliczenia od przychodu opodatkowanego ryczałtem wynosi 5542,96 zł, tj. połowa składek zapłaconych w trakcie 2022 r. Przy tym realny roczny ciężar składek zdrowotnych może być wyższy od tych wpłaconych w trakcie roku - zależy to od sposobu wpłacania składek przyjętego przez ryczałtowca w trakcie roku oraz faktu, że składka za grudzień jest płatna w styczniu następnego roku. Wyliczone kwoty uwzględniają zaokrąglenia podstawy opodatkowania i podatku.

W tym wariancie zakładamy dosyć wysokie przychody, przy generowaniu niskich kosztów. Dla tego typu firm nadal w praktyce ryczałt jest bardziej opłacalny od skali podatkowej, mimo obniżenia stawki w pierwszym przedziale skali.

Podstawa prawna:

• art. 15, art. 16 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

3. Przywrócenie wspólnego rozliczenia samotnego rodzica z dzieckiem

Od 1 stycznia 2022 r. zlikwidowano możliwość wspólnego rozliczenia samotnego rodzica z dzieckiem, zastępując preferencyjny sposób opodatkowania ulgą podatkową w wysokości 1500 zł. Ponieważ rozwiązanie to okazało się niekorzystne, samotnym rodzicom przywrócono możliwość wspólnego rozliczenia się z dzieckiem.

Ze wspólnego rozliczenia będzie mógł skorzystać rodzic lub opiekun prawny podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1) małoletnie,

2) pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) pełnoletnie do ukończenia 25 roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w krajowych lub zagranicznych przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe.

Ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem będzie mogła również skorzystać osoba samotna mająca ograniczony obowiązek podatkowy, jeżeli łącznie spełni następujące warunki:

1) ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

2) osiągnęła przychody podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym; za całkowite przychody uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT, bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów; przy ustalaniu tych przychodów stosuje się art. 6 ust. 12 i 13 ustawy o PIT,

3) udokumentowała certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych; taki certyfikat będzie musiała dołączyć do zeznania rocznego.

Ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem będzie można skorzystać, pod warunkiem że ­dziecko w roku podatkowym nie uzyskało:

1) dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej na podstawie art. 27 ustawy o PIT lub 19% podatkiem z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, udziałów (akcji) oraz pochodnych instrumentów podatkowych na podstawie art. 30b ustawy o PIT oraz

2) przychodów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 (ulga dla młodych) i art. 21 ust. 1

pkt 152 (ulga na powrót) ustawy o PIT

- w łącznej wysokości przekraczającej 12-krotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 240), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem nie będzie mogła skorzystać osoba, która:

• wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 z późn. zm.),
• korzysta z opodatkowania w formie podatku liniowego, karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (za wyjątkiem przychodów z najmu prywatnego), podatku tonażowego czy na podstawie ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych; ze wspólnego rozliczenia nie będzie mógł również skorzystać samotny rodzic, którego dziecko osiąga przychody opodatkowane w ww. sposób.

Preferencyjne opodatkowanie dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci będzie polegało na obliczeniu podatku w podwójnej wysokości od połowy jej dochodów. W praktyce oznaczać to będzie skorzystanie przez taką osobę z podwójnej kwoty wolnej od podatku, czyli 60 000 zł. Obliczając te dochody, nie trzeba będzie do nich wliczać dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany, przewidziany w przepisach ustawy o PIT.

W praktyce może się zdarzyć, że jeden z rodziców pozostających w związku małżeńskim umiera w trakcie roku, przez co drugi z nich (wdowiec, wdowa) staje się osobą samotnie wychowującą dziecko uprawnioną do wspólnego rozliczenia z dzieckiem. W takim przypadku osoba ta jest teoretycznie uprawniona do skorzystania z dwóch preferencyjnych sposobów opodatkowania, tj.:

• wspólnego rozliczenia ze zmarłym małżonkiem,
• wspólnego rozliczenia z dzieckiem.

Ustawodawca zastrzegł jednak, że ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem może skorzystać tylko osoba, która nie korzysta ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem.

W związku z przywróceniem możliwości wspólnego rozliczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci:

• samotni rodzice będą mogli złożyć pracodawcom oświadczenie, że w zeznaniu za 2022 r. zamierzają rozliczyć się wspólnie z dzieckiem; pracodawcy, którzy otrzymają takie oświadczenie, będą upoważnieni do pobierania zaliczek na PIT według niższej stawki PIT,
• zostanie uchylony art. 27ea ustawy o PIT regulujący ulgę dla samotnych rodziców w kwocie 1500 zł. Po raz pierwszy samotni rodzice mieli skorzystać z tej ulgi w zeznaniu za 2022 r. Uchylenie tego przepisu spowoduje, że w praktyce podatnicy nigdy z tej ulgi nie skorzystają,
• zostaną wprowadzone zmiany o charakterze redakcyjnym w przepisach regulujących ulgę na dziecko (art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b i ust. 6 ustawy o PIT) oraz ulgę rehabilitacyjną (art. 26 ust. 7e ustawy o PIT). Do końca czerwca 2022 r. przepisy te odwołują się do art. 27ea ustawy o PIT przewidującego ulgę dla samotnych rodziców. Od 1 lipca 2022 r. odwołują się do art. 6 ustawy o PIT regulującego wspólne rozliczenie samotnego rodzica z dzieckiem.

Przepisy przywracające możliwość wspólnego rozliczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci mają zastosowanie do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 r. To oznacza, że samotni rodzice będą mogli skorzystać z preferencyjnego sposobu opodatkowania już w zeznaniu składanym za 2022 r.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 4c-4h, ust. 8, ust. 11-13, art. 6a ust. 2 pkt 4, art. 26 ust. 7e, art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b i ust. 6, art. 45 ust. 7a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1358; dalej: ustawa o PIT

• art. 1 pkt 14, art. 18 ust. 1, art. 23 ust. 2 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

4. Likwidacja ulgi dla samotnych rodziców

Od 1 stycznia 2022 r. możliwość rozliczania się jako samotny rodzic z dzieckiem zastąpiono tzw. ulgą podatkową dla samotnych rodziców w wysokości 1500 zł rocznie. Po raz pierwszy samotni rodzice mieli skorzystać z tej ulgi w zeznaniu za 2022 r. Z dniem 1 lipca 2022 r. samotnym rodzicom została przywrócona możliwość wspólnego rozliczenia się z dzieckiem już w zeznaniu za 2022 r. (zob. pkt 3 artykułu). W ustawie o PIT uchylone zatem zostały wszystkie przepisy odnoszące się do ulgi dla samotnych rodziców w wysokości 1500 zł. W rozliczeniu rocznym za 2022 r. samotni rodzice będą mogli skorzystać z ulgi w postaci możliwości wspólnego rozliczenia z dzieckiem.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 4c-4g ustawy o PIT

• art. 1 pkt 14 i art. 18 ust. 2 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

5. Zmiany w sposobie ustalania dochodu pełnoletnich uczących się dzieci, od którego zależy skorzystanie przez ich rodziców z preferencji podatkowych

W ramach Polskiego Ładu 2.0 wprowadzono zmianę kwoty dochodu pełnoletnich, uczących się dzieci, od którego zależy możliwość skorzystania przez ich rodziców z ulgi na dziecko i PIT-0 dla rodzin 4+. Przed nowelizacją prawo do tych preferencji podatkowych mieli rodzice pełnoletnich, uczących się dzieci, do ukończenia 25 roku życia, jeżeli dzieci te w roku podatkowym nie uzyskały dochodów opodatkowanych według skali podatkowej lub 19% podatkiem z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, udziałów (akcji) lub pochodnych instrumentów finansowych lub przychodów zwolnionych od podatku w ramach tzw. ulgi dla młodych (art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT) czy ulgi na powrót (art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy PIT), w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

W wyniku wprowadzonych zmian kwota dochodu, której nie mogą przekroczyć dochody pełnoletniego, uczącego się dziecka, nie jest stała. Wynosi ona nie tak jak obecnie 3089 zł, ale 12-krotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 240), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. Od marca 2022 r. kwota renty socjalnej wynosi 1338,44 zł, a jej dwunastokrotność stanowi 16 061,28 zł.

To samo kryterium dochodowości zostało przyjęte w przywróconych z dniem 1 lipca 2022 r. przepisach dotyczących wspólnego rozliczenia samotnego rodzica z dzieckiem (zob. również pkt 3. Przywrócenie wspólnego rozliczenia samotnego rodzica z dzieckiem).

Przepisy wprowadzające zmiany w kwocie dochodu pełnoletnich uczących się dzieci znajdą zastosowanie do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 r. To oznacza, że ustalając wysokość dochodu takich dzieci za 2022 r., trzeba będzie brać pod uwagę wysokość renty socjalnej, jaka będzie obowiązywała w grudniu 2022 r.

Dzięki wprowadzonej zmianie większa liczba podatników będzie uprawniona do skorzystania z tych preferencji podatkowych.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 4e, art. 21 ust. 1 pkt 153, art. 27f ust. 6 ustawy o PIT

• art. 18 ust. 1 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

6. Zmiany w uldze na dziecko

Od 1 lipca 2022 r. została przywrócona możliwość częściowego odliczania przez podatników opodatkowanych podatkiem liniowym zapłaconej składki zdrowotnej. Podatnicy będą mogli odliczyć te składki od dochodu w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 8700 zł (zob. art. 30c ust. 2 ustawy o PIT znowelizowany z dniem 1 lipca 2022 r.). W związku z tym w przepisach dotyczących ulgi na dziecko zmienione zostaną zasady obliczania dochodu przez rodziców wychowujących jedno dziecko (w przypadku takich rodziców prawo do ulgi jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego). Za dochody takich rodziców będzie się uważało dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c ustawy o PIT, pomniejszone nie tylko - jak ma to obecnie miejsce - o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy o PIT, ale również o podlegające odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Zmianie ulegnie również sposób obliczania kwoty ulgi na dziecko przysługującej podatnikowi do zwrotu na podstawie art. 27f ust. 8 ustawy o PIT. Taki zwrot należy się podatnikowi w przypadku, gdy kwota odliczenia z tytułu tej ulgi jest wyższa od kwoty odliczonej przez niego w zeznaniu rocznym. Po nowelizacji kwota do zwrotu nie będzie mogła przekroczyć sumy:

1) podlegających odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy o PIT, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT, lub na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,

2) składek na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT, lub na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,

3) składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a ustawy o PIT, zapłaconych ze środków podatnika od przychodów zwolnionych od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154, z wyjątkiem przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 30c, art. 30ca ustawy o PIT albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Zmienione przepisy będą miały zastosowanie do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 r. W związku z tym ulgę na dziecko na nowych zasadach podatnik rozliczy już w zeznaniu za 2022 r.

Podstawa prawna:

• art. 27f ustawy o PIT

• art. 18 ust. 1 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

7. Zmiana w zasadach normujących doliczanie dochodów małoletnich dzieci do dochodów rodziców w rozliczeniu rocznym

Od 1 stycznia 2023 r. zostanie rozszerzony katalog dochodów uzyskiwanych przez małoletnie dzieci własne lub przysposobione, których rodzice nie powinni doliczać do swoich dochodów w zeznaniu rocznym, zaś rozliczać odrębnie jako ich przedstawiciele ustawowi. Obecnie należą do nich dochody dzieci z:

• pracy,
• stypendiów,
• przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku

- jeżeli rodzicom przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.

To oznacza, że wymienione powyżej dochody dzieci korzystają z kwoty wolnej od podatku, która w 2022 r. wynosi 30 000 zł.

Po nowelizacji rodzice nie będą musieli doliczać do swoich dochodów również rent otrzymywanych przez małoletnie dzieci. Dzięki temu dochody uzyskane z tego tytułu skorzystają z kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł. Przy obowiązku doliczenia renty małoletniego dziecka do dochodów rodziców przychody z renty i przychody rodzica korzystały z jednej kwoty wolnej od podatku.

Zmienione zasady doliczania dochodów małoletnich dzieci będą miały zastosowanie do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 r. To oznacza, że rodzice posiadający w 2022 r. małoletnie dzieci, które uzyskują renty, nie powinni osiągniętych z tego tytułu dochodów doliczać do swoich dochodów w zeznaniu PIT za 2022 r. Dochody te należy rozliczyć w odrębnym zeznaniu składanym jako przedstawiciel ustawowy dziecka.

Podstawa prawna:

• art. 7 ust. 1 ustawy o PIT

• art. 18 ust. 1, art. 40 pkt 3 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

8. Podwyższenie kwoty PIT przekazywanej w zeznaniu rocznym na rzecz OPP

Z 1% do 1,5% zostanie zwiększona kwota PIT, którą podatnicy będą mogli przekazać w zeznaniu rocznym na rzecz organizacji pożytku publicznego. Począwszy od zeznań za 2022 r. organy podatkowe będą przekazywały na ich rzecz 1,5% podatku zadeklarowanego przez podatników PIT, a nie jak ma to obecnie miejsce tylko 1%.

Podstawa prawna:

• art. 45a pkt 3, art. 45c ust. 1, ust. 3c-3e ustawy o PIT

• art. 21b ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301

• art. 1 pkt 42, art. 40 pkt 3 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

Podsumowanie

1. Zmiana formy opodatkowania w 2022 r. z podatku liniowego na skalę podatkową będzie możliwe przy składaniu zeznania rocznego.

2. Zmiany formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na skalę podatkową można będzie dokonać w zeznaniu rocznym za 2022 r.

3. W zeznaniu rocznym za 2022 r. samotni rodzice będą mogli skorzystać ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem (uchylono ulgę podatkową dla samotnych rodziców).

4. Renty otrzymywane przez małoletnie dzieci nie będą doliczane do dochodów rodziców.

5. Od rozliczenia za 2022 r. podatnicy mogą przekazać 1,5% podatku na rzecz OPP (zamiast 1%).

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"

Grzegorz Ziółkowski

doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego, autor licznych publikacji z dziedziny podatków oraz komentarza do PIT

wydanego przez INFOR PL