W 2023 r. płatnicy składek po raz pierwszy ustalą roczną składkę zdrowotną

Płatnicy składek, którzy rozliczają podatek dochodowy na zasadach ogólnych lub ryczałtowo od przychodów ewidencjonowanych, po raz pierwszy w 2023 r. rozliczą roczną podstawę wymiaru i roczną składkę zdrowotną. Rozliczenie to nastąpi w deklaracji ZUS DRA składanej za kwiecień 2023 r.

Kogo obejmie roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej obejmuje tych płatników, którzy obliczają wysokość składki zdrowotnej od przychodu lub dochodu. Chodzi tu o tych przedsiębiorców, którzy jako formę opodatkowania wybrali:

• zasady ogólne, tj. skalę podatkową, podatek liniowy,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Jak ustalić roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej

Płatnicy składek zobowiązani do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej będą ją ustalać za okres składkowy, który trwa od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 r. (obejmujący przychody uzyskane od stycznia do grudnia 2022 r.).

Roczną podstawę wymiaru składki dla przedsiębiorców rozliczających podatek na zasadach ogólnych stanowi dochód ustalony w następujący sposób:

• w pierwszej kolejności płatnik składek oblicza różnicę między przychodami uzyskanymi w 2022 r. z działalności a kosztami uzyskania przychodów,
• otrzymany wynik należy pomniejszyć o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, pod warunkiem że nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W przychodach z prowadzonej działalności płatnik składek nie uwzględnia przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, na podstawie przepisów updof. Wyjątkiem są przychody zwolnione z podatku PIT w ramach ulg:

• na powrót (art. 21 ust. 1 pkt 152 updof),
• dla rodzin 4+ (art. 21 ust. 1 pkt 153 updof),
• dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 updof).

W przypadku przedsiębiorców, którzy opłacają zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych, należy ustalić roczną podstawę wymiaru składki jako iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz kwoty odpowiadającej:

• 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2021 r., włącznie z wypłatami z zysku (3732,62 zł), jeżeli przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły od początku roku 60 000 zł,
• 100% ww. przeciętnego wynagrodzenia (6221,04 zł), jeżeli przychody z działalności gospodarczej (od początku roku) przekroczyły 60 000 zł i nie przekroczyły 300 000 zł,
• 180% ww. przeciętnego wynagrodzenia (11 197,87 zł), jeżeli przychody z działalności gospodarczej (od początku roku) przekroczyły 300 000 zł.

Przykład

Pani Marlena prowadzi działalność gospodarczą i rozlicza się z podatku w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przez cały 2022 r. Jej przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły w 2022 r. 60 000 zł. W deklaracji za kwiecień 2023 r. pani Marlena ustali:

• roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jako iloczyn 12 × 3732,62 zł (tj. 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2021 r.) = 44791,44 zł,

• roczną składkę zdrowotną tj. 44791,44 zł × 9% = 4031,23 zł,

• sumę 12 składek zdrowotnych wykazanych i opłaconych w poszczególnych miesiącach okresu składkowego: 12 × 335,94 zł = 4031,28 zł.

Ponieważ roczna składka zdrowotna jest niższa niż suma wpłaconych składek za poszczególne miesiące, pani Marlena wykaże różnicę w deklaracji za kwiecień 2023 r. w wysokości 0,05 zł (4031,23 zł - 4031,28 zł). Przysługuje jej zwrot różnicy pod warunkiem braku zaległości na koncie płatnika składek z tytułu składek pobieranych przez ZUS lub zaległości z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek, oraz złożenia wniosku najpóźniej w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego, tj. do 31 maja 2023 r.

Kiedy należy złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych rozliczenia rocznego płatnik składek dokonuje w deklaracji ZUS DRA składanej za miesiąc, w którym upływa termin na złożenie rozliczenia rocznego. Płatnicy składek, którzy wybrali jedną z wyżej wymienionych form opodatkowania, muszą złożyć podatkowe rozliczenie roczne do 30 kwietnia 2023 r. To oznacza, że roczną składkę zdrowotną rozliczą w deklaracji za kwiecień 2023 r. składanej do ZUS do 20 maja 2023 r.

Więcej na temat zasad rocznego ustalenia podstawy składki zdrowotnej i rozliczenia składki w ZUS napiszemy w kwietniowym numerze "MONITORA księgowego".

Podstawa prawna:

art. 79a, art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561

art. 21 ust. 1 pkt 152-154 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180

Agata Pinzuł

redaktor "MONITORA księgowego", specjalista ds. ubezpieczeń społecznych