Czy od wynagrodzenia z dzieła z własnym zleceniobiorcą i pracownikiem odprowadza się wpłaty do PPK

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Definicja osoby zatrudnionej w rozumieniu ustawy o PPK. Przepisy ustawy o PPK definiują pojęcie "osób zatrudnionych". Są to osoby będące:

• pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy - z wyłączeniem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla, o których mowa w art. 11b ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1821 ze zm.), oraz pracowników młodocianych w rozumieniu art. 190 Kodeksu pracy,
• osobami fizycznymi, wykonującymi pracę nakładczą, które ukończyły 18 rok życia,
• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
• osobami fizycznymi, które ukończyły 18 rok życia, wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• członkami rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji,
• pracownikami, zleceniobiorcami, chałupnikami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

jeżeli podlegają z ww. tytułów obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Osoby zatrudnione są to osoby, które staną się uczestnikami PPK. Podmiot zatrudniający będzie zobowiązany - pod pozostałymi ustawowymi warunkami - do zawarcia w imieniu i na rzecz tych osób umowy o prowadzenie PPK.

W powyżej wskazanym katalogu "osób zatrudnionych" ustawa nie wymienia wykonawców umów o dzieło. Dlatego związanie tą umową nie skutkuje ani obowiązkiem, ani możliwością objęcia wykonawcy umową o prowadzenie PPK.

PRZYKŁAD

Firma X, która jest już objęta PPK, zawarła z panem Tomaszem (wiek 36 lat) umowę o dzieło. Umowa ta była wykonywana od 1 września do końca grudnia 2020 r. Ponieważ umowa o dzieło nie stanowi tytułu do włączenia wykonawcy dzieła do PPK, firma X nie może zawrzeć na rzecz pana Tomasza umowy o prowadzenie PPK.

Załóżmy, że od 1 stycznia 2021 r. pan Tomasz będzie zatrudniony w firmie X na podstawie umowy o pracę. Trzymiesięczny okres zatrudnienia wymagany do objęcia tego pracownika umową o prowadzenie PPK nie obejmie w tym przypadku okresu od września do grudnia 2020 r. Trzymiesięczny staż zatrudnienia, warunkujący włączenie pana Tomasza do PPK, należy liczyć od daty nawiązania stosunku pracy.

Zleceniobiorca jako uczestnik PPK. Zleceniobiorca podlegający obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, który nie złoży deklaracji o nieprzystępowaniu do PPK, zostaje objęty tym programem. Od jego wynagrodzenia powinny zostać naliczone wpłaty do PPK. Nie będą one jednak obejmowały wynagrodzenia tej osoby uzyskiwanego z odrębnych umów o dzieło zawieranych z tym samym zleceniodawcą.

Zgodnie z definicją, zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 40 ustawy o PPK, przez "wynagrodzenie" rozumiemy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uczestnika PPK bez stosowania ograniczenia do tzw. 30-krotności oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Wpłaty do PPK - zarówno obowiązkowe, jak i ewentualne dobrowolne - naliczane są od tak rozumianego wynagrodzenia. W związku z tym, że umowa o dzieło nie stanowi tytułu ani do obowiązkowych, ani do dobrowolnych, ubezpieczeń społecznych, od wynagrodzenia z umowy o dzieło nie muszą (i nie mogą) być naliczane wpłaty do PPK.

Zlecenie i dzieło wykonywane na rzecz własnego pracodawcy. Inaczej będzie w odniesieniu do dzieła oraz zlecenia zawartego z własnym pracownikiem. Art. 8 ust. 2a ustawy systemowej wskazuje, że w odniesieniu do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za pracownika uznaje się nie tylko osobę zatrudnioną na podstawie stosunku pracy, ale także osobę wykonującą pracę na podstawie:

● umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz

● umowy o dzieło,

jeśli umowy te zostały zawarte z pracodawcą wykonawcy dzieła bądź zleceniodawcy lub w sytuacji, gdy w ramach tych umów wykonawca dzieła (lub zleceniodawca) wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy. W związku z tym wynagrodzenie - zarówno z dzieła, jak i ze zlecenia, zawartego dodatkowo obok umowy o pracę - będzie podlegać pełnym składkom na ubezpieczenia społeczne.

PRZYKŁAD

Załóżmy, że z panem Tomaszem z poprzedniego przykładu równolegle z umową o dzieło (czyli od 1 września 2020 r.) zawarto umowę zlecenia na czas nieokreślony, z tytułu której został on objęty obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Staż 90 dni, warunkujący włączenie osoby zatrudnionej do PPK, upłynął w tym przypadku 29 listopada 2020 r. A zatem najpóźniej do 10 grudnia 2020 r. zleceniodawca ma obowiązek zawrzeć na rzecz pana Tomasza umowę o prowadzenie PPK. Podstawę wymiaru wpłat do PPK stanowi tylko przychód z tytułu umowy zlecenia. Od wypłat stanowiących przychód z tytułu umowy o dzieło (zgodnie z ustawą systemową - nieoskładkowanych) nie nalicza się wpłat do PPK. Jeżeli jednak od 1 stycznia 2021 r. umowie zlecenia będzie towarzyszyła umowa o pracę, a także gdyby umowie o pracę towarzyszyła umowa o dzieło, wówczas podstawą wpłat do PPK będą zsumowane podstawy wymiaru składek - zarówno z etatu, jak i z umowy cywilnoprawnej (zlecenia lub dzieła).

PODSTAWA PRAWNA:

art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 4, art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1291

art. 2 ust. 1 pkt 33, pkt 40, art. 25, art. 26, art. 27 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342

Marek Rotkiewicz

prawnik, autor licznych publikacji, ekspert z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, prawa cywilnego i prawa Unii Europejskiej