Prewencyjna kontrola trzeźwości pracownika
1. Informacje ogólne
1.1. Kiedy można wprowadzić prewencyjną kontrolę trzeźwości pracowników
| Pracodawca wprowadza prewencyjną kontrolę trzeźwości pracowników, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony: ● życia i zdrowia pracowników lub innych osób, ● mienia. |
1.2. Jakich formalności dopełnić, aby wprowadzić w firmie kontrolę trzeźwości
| Lp. | Zasady kontroli pracodawca powinien ustalić w aktach prawa wewnątrzzakładowego: |
| 1. | układzie zbiorowym pracy - jeżeli pracodawca jest objęty układem zbiorowym pracy, lub |
| 2. | regulaminie pracy, jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 50 pracowników, lub |
| 3. | obwieszczeniu, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 50 pracowników |
| Lp. | W akcie prawa wewnątrzzakładowego wprowadzającym kontrolę należy określić co najmniej: |
| 1. | grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą |
| 2. | sposób przeprowadzania kontroli, w tym: |
| - rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, | |
| - czas i częstotliwość przeprowadzania kontroli |
Przykład
Przykład
Pracodawca prowadzący magazyn określił w regulaminie pracy, że:
● pracownicy zatrudnieni na stanowiskach operatorów wózków widłowych podlegają prewencyjnej kontroli na obecność alkoholu w organizmie,
● kontrola na obecność alkoholu pracownika zatrudnionego na stanowisku operatora wózka widłowego będzie przeprowadzana wyrywkowo w momencie, gdy ten wchodzi na teren zakładu pracy,
● kontrola na obecność alkoholu będzie przeprowadzana także w razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pracownik zatrudniony na stanowisku operatora wózka widłowego stawił się do pracy w stanie po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo spożywał alkohol w czasie pracy.
Takie regulacje regulaminu pracy prawidłowo określają pracowników, którzy mogą być objęci prewencyjną kontrolą trzeźwości.
2. Jak należy przeprowadzić prewencyjną kontrolę trzeźwości pracownika
Krok 1. Przygotowanie urządzenia wykorzystywanego do kontroli trzeźwości
| 1. | Badanie wydychanego powietrza przeprowadź za pomocą urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu metodą spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego (analizatorem wydechu). |
| 2. | Sprawdź, czy analizator wydechu posiada ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie! |
| 3. | Badanie analizatorem wydechu przeprowadź z użyciem ustnika. Pamiętaj, że ustnik podlega wymianie każdorazowo przed przeprowadzeniem pomiaru. Opakowanie ustnika otwieraj w obecności osoby badanej! |
| 4. | Badanie wydychanego powietrza możesz przeprowadzić przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji. Jeśli jednak badanie wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, to musisz niezwłocznie przeprowadzić badanie analizatorem wydechu metodą spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego. |
Krok 2. Wytypowanie pracownika do kontroli trzeźwości
| 1. | Typując pracownika do kontroli trzeźwości, musisz kierować się regulacjami zawartymi w aktach prawa wewnątrzzakładowego. |
| 2. | Pracownik, którego wytypowałeś do kontroli trzeźwości niezbędnej do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób albo ochrony mienia, musi należeć do grupy pracowników podlegającej takiej kontroli. PRZYKŁAD Pracodawca prowadzący magazyn określił w regulaminie pracy, że prewencyjnej kontroli na obecność alkoholu w organizmie podlegają pracownicy zatrudnieni na stanowiskach operatorów wózków widłowych. Oznacza to, że kontrola trzeźwości obejmuje tylko część pracowników. Pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach, np. administracyjno-biurowych, nie podlegają prewencyjnej kontroli trzeźwości w celu zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób bądź ochrony mienia. |
| 3. | Pamiętaj, że do badania trzeźwości pracownika, jeżeli nie jest to konieczne do ochrony życia, zdrowia lub mienia, możesz wezwać Policję. |
Krok 3. Kontrola trzeźwości przez pracodawcę
| 1. | Przeprowadzona przez ciebie kontrola trzeźwości pracownika może obejmować wyłącznie badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. |
| 2. | Przeprowadzona przez ciebie kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. |
| 3. | Badania na obecność alkoholu obejmują badanie wydychanego powietrza. |
| 4. | Badania analizatorem wydechu nie możesz przeprowadzić przed upływem 15 minut od chwili zakończenia przez badanego pracownika: ● spożywania alkoholu, ● palenia wyrobów tytoniowych (w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych), ● palenia papierosów elektronicznych, ● używania wyrobów tytoniowych bezdymnych. |
| 5. | W przypadku dokonania pomiaru analizatorem wydechu metodą spektrometrii w podczerwieni oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3 powinieneś niezwłocznie dokonać drugiego pomiaru. |
| 6. | W razie dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu metodą utleniania elektrochemicznego oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3 powinieneś dokonać drugiego pomiaru po upływie 15 minut. |
| 7. | Na żądanie pracownika poddanego badaniu wynik badania dokonanego analizatorem wydechu metodą utleniania elektrochemicznego wynoszący ponad 0,00 mg/dm3 należy zweryfikować badaniem analizatorem wydechu metodą spektrometrii w podczerwieni, przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugiego pomiaru dokonuje się niezwłocznie po dokonaniu pierwszego pomiaru. |
Krok 4. Interpretacja wyników badania trzeźwości
| 1. | Kontrola trzeźwości polega na stwierdzeniu: ● braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo ● obecności alkoholu wskazującej na stan po spożyciu alkoholu, albo ● stanu nietrzeźwości. |
| 2. | Pamiętaj, że: ● stan po spożyciu alkoholu zachodzi, jeśli zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3, ● stan nietrzeźwości ma miejsce wtedy, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. |
| 3. | W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/dm3, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/dm3, powinieneś dokonać niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm3, to badanie nie wskazuje na stan po spożyciu alkoholu. |
| 4. | Za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika powinieneś uznać przypadki, w których zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu. |
Krok 5. Konsekwencje badania trzeźwości pracownika
| 1. | Nie możesz dopuścić pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po spożyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości lub gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po spożyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy. |
| 2. | W przypadku gdy kontrola trzeźwości wykaże, że pracownik znajduje się w stanie po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, możesz: ● uznać nieobecność związaną z tym stanem za nieobecność nieusprawiedliwioną; ● uznać nieobecność związaną z tym stanem za nieobecność usprawiedliwioną bez prawa do wynagrodzenia; ● ukarać pracownika karą porządkową (naganą, upomnieniem, karą pieniężną); ● uznać, że pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych i rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia. |
| 3. | Jeżeli wynik badania trzeźwości pracownika nie wskazuje na stan po spożyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. |
Krok 6. Wezwanie organu powołanego do ochrony porządku publicznego
| 1. | Na żądanie twoje lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (Policja). |
| 2. | Po badaniu trzeźwości Policja przekazuje Tobie i pracownikowi niedopuszczonemu do pracy pisemną informację, obejmującą m.in. wynik badania. |
Krok 7. Przetwarzanie danych o wynikach kontroli trzeźwości
| 1. | Powinieneś przygotować informacje o dacie, godzinie i minucie badania trzeźwości oraz jego wyniku, jeżeli badanie wydychanego powietrza wykazało, że pracownik jest w stanie wskazującym na stan po spożyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości. Informacje sporządzasz wyłącznie w przypadku, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób oraz ochrony mienia. |
| 2. | Jeżeli badanie trzeźwości wykazało, że pracownik jest w stanie wskazującym na stan po spożyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości i nałożyłeś na niego karę porządkową, wówczas informacje o badaniu powinieneś przechowywać w aktach osobowych pracownika do czasu uznania kary za niebyłą. |
| 3. | Informacje o badaniu przechowujesz w części E akt pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania. Po upływie tego okresu informacje należy usunąć. |
| 4. | Informacje o badaniu trzeźwości mogą stanowić lub stanowią dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie prawa. Jeżeli jesteś stroną tego postępowania lub powziąłeś wiadomość o wytoczeniu powództwa lub wszczęciu postępowania, okres przechowywania tych informacji ulega przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. |
Podstawa prawna
Podstawa prawna:
● § 3-5, § 10-12 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika - Dz.U. z 2023 r. poz. 317
● art. 221c, art. 221e ustawy z 26 czerwca 1972 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465
● art. 46 ust. 2 i 3 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 2151
