Jak ustalić rezydencję podatkową w PIT - objaśnienia MF

Sposób ustalania rezydencji podatkowej od lat budzi wątpliwości podatników pracujących za granicą. Posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce skutkuje obowiązkiem rozliczania wszystkich dochodów w Polsce. MF zdecydował się wydać objaśnienia podatkowe w tej sprawie. Szkoda, że opublikował je dopiero 30 kwietnia 2021 r., nie dając tym samym podatnikom szansy na spokojne zapoznanie się z wytycznymi resortu przed złożeniem zeznania za 2020 r. Mimo tego warto zapoznać się z objaśnieniami. Z całą pewnością będą one pomocne w prawidłowym rozliczeniu PIT za kolejne lata. Mogą być również przyczynkiem do złożenia korekty dotychczasowych rozliczeń.

Polskim rezydentem podatkowym jest osoba fizyczna, która:

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (art. 3 ust. 1a updof).

Aby zostać uznanym za polskiego rezydenta podatkowego, wystarczy spełnić tylko jeden z ww. warunków. MF w objaśnieniach wskazał, w jaki sposób podatnicy powinni ustalić:

• czy mają w Polsce centrum interesów osobistych albo centrum interesów gospodarczych,
• długość okresu, w którym przebywali w danym roku podatkowym na terytorium Polski.

Kiedy podatnik posiada centrum interesów osobistych w Polsce

MF w wydanych objaśnieniach stwierdził, że centrum interesów osobistych należy rozumieć jako miejsce, z którym podatnik posiada ścisłe powiązania osobiste. Powiązania osobiste to występowanie więzi:

• rodzinnych,
• towarzyskich,
• podejmowanie aktywności społecznej,
• kulturalnej,
• sportowej,
• politycznej.

Zdaniem MF, najczęstszym czynnikiem, który przemawia za posiadaniem w Polsce centrum interesów osobistych, jest pozostawienie w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci. Wyjazd podatnika do innego państwa wraz z całą rodziną w większości przypadków powodować będzie przeniesienie centrum interesów osobistych do tego państwa. Natomiast wyjazd do pracy za granicę, podczas gdy małżonek oraz dzieci pozostają w Polsce, powodować będzie najczęściej utrzymanie centrum interesów osobistych na terytorium Polski. MF zobrazował omawianą kwestię poniższym przykładem.

Przykład 1

Pan Artur jest pracownikiem budowlanym mieszkającym na stałe z żoną i dziećmi w Szczecinie. Pan Artur pracuje na budowach w Niemczech. W trakcie pracy w Niemczech mieszka w hotelu robotniczym wraz z innymi pracownikami. W Polsce mieszka z rodziną, do której przyjeżdża w weekendy, na święta, na urlop oraz w trakcie dłuższych przerw w pracy. Czy pan Artur posiada centrum interesów osobistych w Polsce?

Tak. Pan Artur posiada ścisłe powiązania osobiste z Polską, gdyż tutaj cały rok mieszka jego żona oraz dzieci. Pomimo pracy w Niemczech regularnie wraca do swojego miejsca zamieszkania w Szczecinie w sposób, który wskazuje na utrzymanie istotnych powiązań osobistych z Polską.

Jeżeli podatnik jest osobą samotną, oceniając, gdzie posiada on centrum interesów osobistych, należy w szczególności uwzględnić, w którym państwie prowadzi gospodarstwo domowe i w którym państwie uczestniczy w życiu towarzyskim, kulturalnym lub politycznym.

Kiedy podatnik posiada centrum interesów gospodarczych w Polsce

W wydanych objaśnieniach MF podkreślił, że oceniając gdzie podatnik posiada centrum interesów gospodarczych, należy przede wszystkim brać pod uwagę związki ekonomiczne danej osoby z danym państwem, takie jak:

• miejsce wykonywania działalności zarobkowej,
• główne źródła dochodów podatnika,
• posiadane inwestycje,
• majątek nieruchomy i ruchomy,
• zaciągnięte kredyty, konta bankowe, miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem.

MF zobrazował omawianą kwestię poniższymi przykładami.

Przykład 2

Pan Marek od dwóch lat przebywa przez część roku we Francji. Od wielu lat prowadzi w Polsce dobrze prosperujący warsztat samochodowy, który pod jego nieobecność jest doglądany przez brata lub rodziców. W Polsce posiada dom oraz dwa samochody, które są rozliczane w ramach prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej. Warsztat samochodowy jest jedynym źródłem dochodu pana Marka. Osiągany dochód jest gromadzony na rachunku w polskim banku. We Francji pan Marek również otworzył konto bankowe, na które regularnie przekazywane są środki potrzebne mu na życie w tym kraju. Czy centrum interesów gospodarczych pana Marka pozostało w Polsce?

Tak. Pan Marek posiada na terytorium Polski jedyne źródło swojego dochodu. Majątek nieruchomy w postaci domu i warsztatu samochodowego, które są jego własnością, znajdują się również w Polsce. Tu także pozostał główny majątek ruchomy pana Marka, tj. samochody, wyposażenie domu. Środki finansowe gromadzone są w polskim banku. Okoliczności te wskazują na utrzymanie przez niego silnych powiązań gospodarczych z Polską.

Przykład 3

Pani Lena trzy lata temu wyjechała do Czech. We Wrocławiu, gdzie mieszkała przed wyjazdem, wciąż posiada duże mieszkanie, które wynajmuje. Środki z wynajmu mieszkania gromadzone są na polskim rachunku bankowym. W Czechach pani Lena pracuje na podstawie umowy o pracę u czeskiego pracodawcy. Wynagrodzenie za pracę jest przelewane na konto prowadzone w czeskim banku. Pani Lena posługuje się telefonem zarejestrowanym u czeskiego operatora telefonii komórkowej oraz kupiła samochód, który zarejestrowała w tym państwie. W Czechach mieszka w kupionym przez siebie mieszkaniu, przy czym środki na jego zakup uzyskała w drodze kredytu zaciągniętego w czeskim banku. Czy centrum interesów gospodarczych pani Leny znajduje się w Polsce?

Nie. Pani Lena ma silne powiązania gospodarcze z Czechami. W tym państwie posiada mieszkanie, samochód, telefon oraz spłaca kredyt udzielony przez czeski bank. W tym państwie znajduje się też główne źródło jej dochodu. W Polsce pani Lena również posiada majątek w postaci wynajmowanego mieszkania, ale stanowi on jedynie dodatkowe źródło jej dochodu. Wobec powyższego należy uznać, że centrum interesów gospodarczych pani Leny położone jest w Czechach.

Jak ustalić długość pobytu podatnika w Polsce

W wydanych objaśnieniach MF potwierdził, że przy obliczaniu długości pobytu podatnika na terytorium Polski należy stosować metodę opartą na "dniach fizycznej obecności". Przy liczeniu dni w oparciu o tę metodę należy brać pod uwagę wszystkie dni spędzone przez podatnika w Polsce. Do tego okresu trzeba zaliczać każdą część dnia spędzonego w Polsce, dzień przybycia lub dzień wyjazdu osoby z Polski. Tym samym każdy pełny dzień spędzony poza Polską nie powinien być brany pod uwagę. Natomiast każdą część dnia, nawet bardzo krótką, spędzoną przez podatnika w Polsce, należy zaliczyć jako dzień obecności do okresu pobytu na terytorium Polski.

MF stwierdził również, że warunek przebywania w Polsce dłużej niż 183 dni w roku kalendarzowym nie oznacza, że musi to być pobyt nieprzerwany. W przypadku dłuższego, okresowego, ale nie ciągłego pobytu w Polsce, należy ustalić, czy liczba dni pobytu przekroczyła 183 dni w roku kalendarzowym (podatkowym). MF zobrazował omawianą kwestię poniższym przykładem.

Przykład 4

Pan Piotr mieszkał na Ukrainie, w domu rodzinnym razem z rodzicami. Postanowił przyjechać do pracy do Polski na okres 8 miesięcy (od stycznia do sierpnia) danego roku kalendarzowego. W czasie pobytu w Polsce wyjechał z kraju tylko raz na dwa tygodnie w odwiedziny do rodziców, którzy pozostali na Ukrainie. Czy ze względu na długość pobytu w Polsce pan Piotr uzyskał status polskiego rezydenta podatkowego?

Tak. Liczba dni pobytu pana Piotra w Polsce przekroczyła w danym roku kalendarzowym 183 dni. Z tego względu pan Piotr spełnił kryterium pozwalające uznać go za rezydenta podatkowego Polski.

Jak rozliczać PIT, gdy w trakcie roku doszło do zmiany rezydencji podatkowej

W praktyce może się zdarzyć, że w trakcie roku podatkowego dojdzie do zmiany państwa rezydencji podatkowej. W takim przypadku do dnia pozostawania polskim rezydentem podatkowym podatnik powinien rozliczać się w Polsce na zasadzie nieograniczonego obowiązku podatkowego. Natomiast po przeniesieniu miejsca zamieszkania za granicę podatnik podlega w Polsce opodatkowaniu tylko od dochodów uzyskanych na terytorium Polski.

Podstawa prawna:

• art. 3 ust. 1, 1a i 2a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 868

Źródło:

· objaśnienia MF z 29 kwietnia 2021 r. pt. "Objaśnienia podatkowe z 29 kwietnia 2021 r. ws. rezydencji podatkowej oraz zakresu obowiązku podatkowego osób fizycznych w Polsce" - publ. mofnet.gov.pl

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"

Pełna treść objaśnień jest dostępna na stronie e-wydania "MONITORA księgowego"-  www.inforlex.pl/ewydania - w dodatku z cyklu "Wyjaśnienia MF" pt. "Rezydencja podatkowa oraz zakres obowiązku podatkowego osób fizycznych w Polsce - objaśnienia MF"

Czytaj także: "Jak ustalić polską rezydencję podatkową w związku ze zmianami w uldze abolicyjnej" na stronie e-wydania "Mk" www.inforlex.pl/ewydania