Co podatnik może zrobić w przypadku przewlekłego prowadzenia postępowania lub kontroli celno-skarbowej

Kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia (art. 63 ust. 1 ustawy o KAS). Co jednak zrobić w przypadku, gdy kontrola ta przedłuża się - według podatnika zazwyczaj z przyczyn nieuzasadnionych?

Ile czasu może trwać kontrola celno-skarbowa

Kontrola powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 3 miesięcy (art. 63 ust. 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej - dalej "ustawa o KAS"). Wspomniany 3-miesięczny termin to efektywny czas na przeprowadzenie kontroli. Przepis ten nie uwzględnia m.in. okresów zawieszenia kontroli, terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego na dokonanie określonych czynności oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od organu. Ponadto każda kontrola skarbowa może być przedłużana, gdy trzeba podjąć wiele inicjatyw dowodowych, sprawdzić kontrahentów podatnika, uzyskać opinię biegłych, ustalić podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, podjąć współpracę z innymi instytucjami (w tym z administracjami podatkowymi innych państw) itp. W takiej sytuacji organ podatkowy ma jedynie obowiązek zawiadomić podatnika na piśmie o przyczynie opóźnienia i wyznaczeniu nowego terminu zakończenia sprawy. Należy podkreślić, iż wszelkie dowody zgromadzone po upływie terminu właściwego lub nowego wyznaczonego w razie opóźnienia nie stanowią dowodu w kontroli skarbowej, a także w postępowaniu podatkowym, celnym lub karnym skarbowym.

Ile czasu może trwać postępowanie pokontrolne

Czynności kontrolne stanowią pierwszy etap weryfikacji rozliczeń. Po zakończeniu kontroli istnieje możliwość przekształcenia kontroli skarbowej w postępowanie podatkowe. Po danej kontroli skarbowej jest sporządzany wynik kontroli zawierający informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub ich braku (art. 82 ustawy o KAS). Niestety podatnik nie może do niego zgłosić swoich zastrzeżeń i wyjaśnień. Natomiast w tej sytuacji ma prawo w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wyniku kontroli złożyć korekty deklaracji objętych weryfikacją. Jeżeli pomimo stwierdzonych nieprawidłowości korekta nie zostanie w tym terminie przedłożona albo organ jej nie uwzględni, kontrola skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe.

Zgodnie z art. 94 ust. 2 ustawy o KAS postępowanie podatkowe prowadzone jest przez organ podatkowy (który sporządził wynik kontroli) na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. Takie postępowanie podatkowe powinno zasadniczo zakończyć się w ciągu miesiąca. Oczywiście istnieje możliwość w sprawach skomplikowanych lub szczególnych przedłużyć termin załatwienia sprawy do 2 miesięcy. Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, co oznacza, że od decyzji organu podatkowego można się odwołać, z tym że sprawę odwoławczą prowadzi ten sam organ, który wydał zakwestionowane rozstrzygnięcie. Odwołanie powinno być rozpatrzone w ciągu 2 miesięcy. Na załatwienie sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub podatnik złożył wniosek o jej przeprowadzenie, są 3 miesiące (art. 139 Ordynacji podatkowej - dalej O.p.).

Również w ww. przypadkach do podanych terminów nie wlicza się okresów zawieszenia postępowania, ustawowych terminów dla dokonania określonych czynności oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od urzędu celno-skarbowego. Oczywiście organ podatkowy ma obowiązek powiadomić podatnika o każdym przypadku opóźnienia - także wtedy, gdy nie ponosi za nie winy. Musi też podać przyczyny zwłoki i wskazać nowy termin załatwienia sprawy (art. 140 O.p.).

Co możemy zrobić w przypadku przewlekłego postępowania

Każdy podatnik, który ma zastrzeżenia do czasu trwania kontroli skarbowej lub postępowania podatkowego, może wnieść tzw. ponaglenie, a w dalszej kolejności - skargę do sądu administracyjnego.

Instytucja ponaglenia przysługuje w sytuacji niezałatwienia sprawy w terminie właściwym lub nowym wyznaczanym w razie opóźnień przez organ podatkowy (art. 141 O.p.). Takie ponaglenie wnosi się do dyrektora izby administracji skarbowej. Jeśli uzna on ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy. Dyrektor izby weryfikuje i zarządza wyjaśnienie przyczyn opóźnienia i ustalenie osób za nie odpowiedzialnych. Oczywiście w razie potrzeby podejmuje również środki, które mają zapobiec naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Jeśli ponaglenie nie poskutkuje, podatnikowi przysługuje tzw. prawo wniesienia skargi na opieszały organ podatkowy do sądu administracyjnego, na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie sprawy (art. 54 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - dalej ppsa). Skargę można złożyć dopiero po skorzystaniu z trybu ponaglenia (art. 52 ppsa). Sąd administracyjny, uwzględniając skargę, zobowiązuje organ podatkowy do zakończenia sprawy w określonym terminie. Co istotne, sąd administracyjny stwierdza również, czy doszło do rażącego naruszenia prawa (art. 149 § 1 i § 1a ppsa). Warto wspomnieć, że jeśli sąd administracyjny uwzględni skargę, wówczas może albo z urzędu, albo na wniosek podatnika wymierzyć karę grzywny w wysokości do 10-krotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez GUS (art. 149 § 2 w zw. z art. 154 § 6 ppsa). Podatnik może też uzyskać rekompensatę finansową. To znaczy, sąd administracyjny może przyznać mu od opieszałego organu podatkowego sumę pieniężną w wysokości do 5-krotności wspomnianego wynagrodzenia (art. 154 § 7 ppsa).

UWAGA!

Kwota przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej jest publikowana na www.mk.infor.pl oraz na www.inforfk.pl

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 63 ust. 1, art. 82 i art. 94 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej - Dz.U. z 2016 r. poz. 1947; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2491

• art. 139, art. 140 i art. 141 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 201; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2491

• art. 3 § 2 pkt 8 i 9, art. 54, art. 55, art. 149, art. 154 § 6 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1369; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1370

Marta Wysocka-Fronczek

prawnik, specjalista w zakresie prawa gospodarczego, cywilnego, bankowego, finansowego i prawa spółek handlowych