Powierzanie pracy cudzoziemcom na podstawie oświadczenia po zmianie przepisów

Resort pracy potwierdza, że po nowelizacji przepisów od 29 stycznia 2022 r. dotyczących zatrudniania cudzoziemców pracodawca może złożyć oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi na 24 miesiące, bez względu na to, ile trwało poprzednie tego rodzaju oświadczenie i kiedy upłynęła jego ważność. Nie musi zachowywać między nimi żadnej przerwy.

Od 29 stycznia 2022 r. obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy mogą pracować w Polsce na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (dalej: oświadczenie) maksymalnie przez 24 miesiące. Przed tą datą mieli prawo świadczyć pracę przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Nie tylko wydłużył się więc o 18 miesięcy dozwolony czas pracy na podstawie oświadczenia, ale również został zlikwidowany okres rozliczeniowy, który wymuszał przerwy między kolejnymi oświadczeniami. Stało się to wskutek nowelizacji art. 87 ust. 3 i art. 88z ust. 2 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: ustawa o promocji zatrudnienia). Zmiana tych przepisów wywołała jednak wątpliwości, jak rozumieć je po nowelizacji.

Likwidacja okresu rozliczeniowego przy pracy na podstawie oświadczenia

Do czasu wejścia w życie wskazanej nowelizacji zatrudniający, na którym spoczywa obowiązek rejestracji oświadczenia, oraz powiatowy urząd pracy (dalej: PUP), który wpisuje oświadczenia do ewidencji, ustalali okresy pracy, jakie ten dokument mógł objąć. Było to konieczne z powodu okresu rozliczeniowego wynoszącego 12 kolejnych miesięcy, w którym powinno zmieścić się 6 miesięcy pracy cudzoziemca w Polsce w tym trybie. Wymagało to sumowania okresów pracy (jeśli były krótsze niż 6 miesięcy), a także wyznaczało czas oczekiwania, po którego upływie mogło być złożone nowe oświadczenie. Ten obowiązujący przed nowelizacją mechanizm oraz brak przepisów przejściowych w ustawie nowelizującej spowodował wątpliwości pracodawców dotyczące tego, jak od 29 stycznia 2022 r. (czyli od wejścia w życie zmienionych przepisów) liczyć 24 miesiące, na okres których mogą powierzyć pracę cudzoziemcowi na podstawie oświadczenia. Należy zauważyć, że to właśnie brak regulacji przejściowych w tym przypadku stanowi odpowiedź. Wskazuje bowiem, że liczenie "24 miesięcy" w ogóle nie jest potrzebne.

Od 29 stycznia 2022 r. pracodawca może złożyć oświadczenie maksymalnie na 24 miesiące, bez względu na to, czy poprzednie skończyło się przed tą datą, czy po niej. Nie musi również odejmować okresu pracy cudzoziemca z poprzedniego dokumentu, przypadającego od 29 stycznia 2022 r. Taką interpretację potwierdził resort pracy (pełna treść interpretacji znajduje się na końcu artykułu).

PRZYKŁAD

Oświadczenie, na podstawie którego Ukrainiec świadczył pracę, zostało zarejestrowane na okres od 16 lipca 2021 r. do 16 stycznia 2022 r. (6 miesięcy). Pracodawca nie mógł od razu złożyć następnego oświadczenia, ponieważ wyczerpał limit legalnej pracy w ciągu 12 kolejnych miesięcy. Wystąpił jednak o zaewidencjonowanie nowego dokumentu 29 stycznia 2022 r., wpisując powierzanie pracy na 24 miesiące. Miał do tego prawo, ponieważ obowiązujące od tego dnia przepisy określają jedynie granicę długości okresu pracy na oświadczeniu, która wynosi właśnie 24 miesiące. W czasie przerwy między kolejnymi oświadczeniami Ukrainiec nie pracował, bo jego zobowiązanie wygasło zgodnie z art. 88g ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, mimo że umowa o pracę nadal trwała, a pracodawca nie wypłacał mu wynagrodzenia (art. 80 Kodeksu pracy). Wrócił do realizacji zadań służbowych 7 lutego 2022 r., po wpisaniu nowego oświadczenia do ewidencji, co nastąpiło 5 lutego 2022 r.

PRZYKŁAD

Sześciomiesięczny okres pracy Gruzina na podstawie oświadczenia upłynie 22 kwietnia 2022 r. Jego pracodawca może złożyć następne oświadczenie na 24 miesiące, nie odliczając 2 miesięcy i 25 dni, które przypadały na okres od 29 stycznia 2022 r. (dzień wejścia w życie zmienionych przepisów) do 22 kwietnia 2022 r. Jeżeli chce kontynuować zatrudnienie bez żadnej przerwy, powinien wystąpić o rejestrację odpowiednio wcześniej. PUP ma 7 dni na podjęcie decyzji o wpisie lub odmowie jego dokonania, a w sprawach wymagających postępowania wyjaśniającego - 30 dni.

Brak obowiązku przerwy między oświadczeniami o powierzeniu pracy

W konsekwencji zlikwidowania 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego od 29 stycznia 2022 r. pracodawca może rejestrować oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy jedno po drugim, bez zachowywania przerwy. Jak wskazano w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej, ustawodawca liczy, że "dzięki tym zmianom znaczna część pracodawców będzie rezygnować ze składania w urzędach wojewódzkich wniosków o wydanie zezwolenia na pracę, decydując się na prostszą procedurę związaną ze złożeniem oświadczenia w powiatowych urzędach pracy. Ponadto likwidacja okresu rozliczeniowego spowoduje usunięcie problemów, z jakimi borykają się pracodawcy i powiatowe urzędy pracy w określaniu możliwego czasu powierzenia pracy zgodnie z oświadczeniem (zwłaszcza w kontekście niepewnych informacji o podjęciu lub zakończeniu pracy w związku z wcześniej składanymi oświadczeniami), jak również usunięcie niepewności prawnej dla pracodawcy i cudzoziemca w kwestii uprawnienia do powierzenia/wykonywania pracy w związku ze złożonym oświadczeniem".

PRZYKŁAD

Pracodawca złożył dla pracownika z Białorusi oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, które zostało wpisane do ewidencji i obejmuje okres pracy od 7 marca 2022 r. do 7 marca 2024 r. Następne oświadczenie pracodawca może złożyć dla tego cudzoziemca na okres od 8 marca 2024 r. do 8 marca 2026 r.

Należy jednak zaznaczyć, że jeżeli pracodawca chce, aby obcokrajowiec świadczył pracę bez żadnego odstępu, powinien składać kolejne oświadczenia z wyprzedzeniem, biorąc pod uwagę czas ich weryfikacji i podjęcia decyzji przez PUP.

Warto także mieć świadomość, że pracodawca nie musi powierzać pracy na pełne 24 miesiące, gdyż jest to okres maksymalny. Zatem ma prawo wybrać krótsze odcinki czasu albo przeplatać je z granicznym okresem zatrudnienia.

PRZYKŁAD

Pracodawca zatrudniał obywatela Armenii do 28 stycznia 2022 r. na podstawie oświadczenia obejmującego 6 miesięcy. 29 stycznia 2022 r. wystąpił o wpisanie do ewidencji oświadczenia obejmującego świadczenie pracy od 1 marca do 31 grudnia 2022 r. (10 miesięcy). Jeżeli będzie chciał kontynuować zatrudnienie po upływie tego okresu, może złożyć oświadczenie na kolejny dowolny okres, jednak nieprzekraczający 24 miesięcy, czyli do 1 stycznia 2025 r., przy założeniu, że początek pracy przypada 1 stycznia 2023 r. Natomiast następne oświadczenie mogłoby np. dotyczyć okresu rocznego: od 2 stycznia 2025 r. do 2 stycznia 2026 r.

Legalność pracy cudzoziemca

Cudzoziemcowi nie wolno pracować w Polsce po upływie okresu pracy wpisanego do oświadczenia, jeżeli nie posiada innego dokumentu legalizującego jego pracę albo nie jest zwolniony z pozyskania zezwolenia na pracę. Jest to nielegalne i karane grzywną, która wynosi 2000 zł dla obcokrajowca oraz od 1000 zł do 30 000 zł dla pracodawcy (art. 2 pkt 14 i pkt 22a w zw. z art. 120 ust. 1-2 ustawy o promocji zatrudnienia i art. 96 § 1a pkt 3 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Praca cudzoziemca jest jednak legalna, gdy:

• była wykonywana - w trybie art. 88za ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia - od upływu ważności oświadczenia do dnia wydania lub odmowy wydania zezwolenia na pracę,
• była/jest świadczona na podstawie art. 15zzq ust. 3 ustawy o COVID-19 (…), tj. gdy koniec okresu pracy wskazany w oświadczeniu przypadł w trakcie stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19.

Trzeba zwrócić uwagę, że od 12 marca 2022 r. obowiązują specjalne rozwiązania dotyczące legalnego pobytu i podejmowania pracy w Polsce przez obywateli Ukrainy przyjeżdżających w okresie od 24 lutego 2022 r. Więcej na ten temat piszemy w bieżącym numerze w artykule "Zatrudnienie i pomoc socjalna dla obywateli Ukrainy na podstawie specustawy i innych regulacji".

MRiPS

Odpowiedź Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z 17 lutego 2022 r. na pytanie redakcji MPPiU

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 2 pkt 14 i pkt 22a, art. 87 ust. 3, art. 88g ust. 1, art. 88z, art. 88za ust. 1, art. 120 ust. 1-2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91

• art. 3 pkt 4 lit. b i pkt 10 lit. b, art. 17 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz o zmianie niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2022 r. poz. 91

• art. 80 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162

• art. 96 § 1a pkt 3 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 457; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2328

• art. 15zzq ust. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 218

• § 2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi - Dz.U. z 2017 r. poz. 2349

Jadwiga Sztabińska

prawnik specjalizujący się w prawie pracy, w tym z zakresu sfery budżetowej

Czytaj także: "Zatrudnianie cudzoziemców po zmianach od 29 stycznia 2022 r." - na www.inforlex.pl/ewydania.