Rozliczenie roczne PIT za 2021 r. - o czym warto wiedzieć

Do 2 maja 2022 r. (termin przesunięty, ponieważ 30 kwietnia przypada w 2022 r. w sobotę) podatnicy PIT muszą złożyć zeznanie roczne za 2021 r. W rozliczeniu tym nie brakuje nowych rozwiązań i problemów. Podatnicy muszą pamiętać o rozliczeniu czynności, które nie są stałym źródłem ich zarobku, takich jak np. zbycie nieruchomości. W rozliczeniu za 2021 r. w istotny sposób zmieniono zakres niektórych ulg podatkowych, np. ulgi rehabilitacyjnej czy abolicyjnej. Podatnicy, którzy zdecydują się na złożenie zeznania w usłudze Twój e-PIT, muszą pamiętać o dokładnym sprawdzeniu przygotowanej dla nich wersji a w niektórych przypadkach o konieczności jej zaakceptowania, nawet jeżeli nie wprowadzili żadnych poprawek.

Zeznanie roczne PIT za 2021 r. można złożyć:

• w formie papierowej albo
• elektronicznie.

Zeznanie składane w formie papierowej. Zeznanie papierowe podatnicy mogą złożyć w urzędzie skarbowym albo centrum obsługi podatnika. Po raz pierwszy w rozliczeniu za 2021 r. zeznanie trzeba złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika na dzień składania zeznania. W poprzednich latach zeznanie należało złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika na dzień 31 grudnia roku, za które było składane. Centra obsługi działają w wybranych urzędach skarbowych. Zeznanie podatkowe można złożyć w dowolnym z nich - niezależnie od terytorialnego zasięgu działania urzędu skarbowego. Wykaz urzędów skarbowych, w których funkcjonują centra obsługi podatnika, dostępny jest na stronie: https://www.gov.pl/web/kas/centra-obslugi-wykaz.

Zeznanie papierowe można również przesłać za pośrednictwem operatora pocztowego, w tym zagranicznego. W takim przypadku termin złożenia zeznania podatkowego to termin nadania według stempla pocztowego. Gdy zeznanie będzie wysłane z kraju spoza UE, to za dzień złożenia zeznania podatkowego przyjmuje się dzień otrzymania go przez placówkę Poczty Polskiej. Zeznanie można również złożyć w:

• polskim urzędzie konsularnym,
• dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku - dotyczy podatników będących żołnierzami lub członkami załogi statku morskiego,
• administracji zakładu karnego - dotyczy osób pozbawionych wolności,
• administracji aresztu śledczego - dotyczy osób aresztowanych.

Zeznanie składane w formie elektronicznej. Zeznanie PIT za 2021 r. można złożyć w formie elektronicznej samodzielnie albo w ramach usługi Twój e-PIT (o usłudze tej piszemy szerzej w pkt 4. Składanie zeznania rocznego w usłudze Twój e-PIT). Potwierdzeniem złożenia zeznania podatkowego w formie elektronicznej jest Urzędowe Poświadczenie Odbioru (UPO). Samodzielnie zeznanie w formie elektronicznej można sporządzić przy użyciu interaktywnego formularza zamieszczonego na portalu podatkowym lub programu komercyjnego pozwalającego na przesłanie zeznania do systemu e-Deklaracje. Zeznanie podatkowe przekazywane przez internet można podpisać kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub danymi autoryzującymi. Podpisanie za pomocą danych autoryzujących polega na podaniu danych potwierdzających tożsamość podatnika. Są to: identyfikator podatkowy (NIP albo PESEL), pierwsze imię, nazwisko, data urodzenia oraz kwota przychodu wykazana w zeznaniu rocznym PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39 albo PIT-40A za 2020 r. Podaje się wartość z jednego, dowolnego z wymienionych zeznań podatkowych. Nie sumuje się przychodów wykazanych w kilku rozliczeniach. Jeżeli za 2020 r. nie zostało złożone żadne z wymienionych zeznań podatkowych, należy wpisać zero "0". Małżeńskie zeznanie podatkowe należy opatrzyć danymi autoryzującymi tego małżonka, który występuje w nim jako pierwszy, tj. jako podatnik.

Zeznanie podatkowe może w imieniu podatnika podpisać pełnomocnik. Musi on legitymować się - w zależności od formy złożenia rozliczenia - UPL-1 (uprawnia do podpisania wersji elektronicznej zeznania) lub UPL-1P (uprawnia do podpisania zeznania składanego w formie papierowej). Jeżeli pełnomocnik ma podpisać małżeńskie zeznanie podatkowe, to oboje małżonkowie muszą złożyć UPL-1 lub UPL-1P.

1. Zdarzenia, które trzeba wykazać w zeznaniu rocznym

Składając zeznanie za 2021 r., trzeba pamiętać, że ujmujemy w nim nie tylko przychody wykazane w otrzymanej informacji PIT-11 albo z prowadzonej działalności gospodarczej, ale również te, które nie są stałym źródłem naszych dochodów, lecz ustawa o PIT nakłada obowiązek ich rozliczenia w zeznaniu rocznym. Przykłady takich przychodów prezentujemy poniżej w formie odpowiedzi na pytania zgłoszone do naszej redakcji.

1.1. Sprzedaż domu wybudowanego we własnym zakresie

Problem

W 2018 r. nabyłem działkę, na której wybudowałem dom. Sprzedałem go w 2021 r. Czy dochód z jego sprzedaży mam rozliczyć w zeznaniu rocznym? Jeżeli tak, to jak ustalić koszty uzyskania przychodów ze sprzedaży tego domu?

Rada

Sprzedaż domu, o którym mowa w pytaniu, należy rozliczyć w zeznaniu PIT-39. Kosztem uzyskania przychodu ze sprzedaży są udokumentowane wydatki poniesione na jego budowę. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Uzasadnienie

W przypadku dokonywanego poza działalnością gospodarczą odpłatnego zbycia:

• nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• prawa wieczystego użytkowania gruntów

- obowiązek podatkowy powstaje, jeżeli zbycie nieruchomości lub prawa majątkowego następuje w terminie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie odpowiednio prawa lub nieruchomości.

Przykład

Podatnik nabył mieszkanie w listopadzie 2015 r.,  a następnie sprzedał je w styczniu 2021 r. Od końca 2015 r. upłynęło pięć lat. Sprzedaż w 2021 r. mieszkania nabytego w 2015 r. nie podlega już opodatkowaniu PIT.

W przypadku sprzedaży domów wybudowanych na nabytej działce termin pięciu lat liczony jest od daty nabycia działki. Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. Przykładowo, Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 19 lipca 2019 r. (sygn. 0115-KDIT2-1.4011.189.2019.2.MST), stwierdził, że:

MF

Z powyższego wynika, że w przypadku wybudowania budynku na własnym gruncie, grunt ten wraz z budynkiem stanowi jedną rzecz (nieruchomość). Oznacza to, że skoro budynek nie stanowi odrębnej nieruchomości, to nie może być samodzielnym przedmiotem zbycia bez gruntu, na którym został wzniesiony. Sprzedaż nieruchomości obejmuje zarówno zbycie gruntu, jak i znajdującego się na nim budynku trwale z nim związanego. Dlatego za datę nabycia nieruchomości w takim wypadku uznać należy datę nabycia gruntu niezależnie od tego, kiedy na gruncie tym wzniesiono budynek.

W przypadku przedstawionym w pytaniu nabycie działki miało miejsce w 2018 r. Od końca tego roku do momentu sprzedaży domu, tj. do 2021 r., nie minęło jeszcze pięć lat. W takim przypadku sprzedaż domu powoduje powstanie obowiązku podatkowego w PIT. Podatnik będzie zobowiązany do rozliczenia tej sprzedaż w zeznaniu PIT-39.

Podstawą obliczenia podatku ze sprzedaży nieruchomości jest dochód (przychód minus koszty), a sam podatek wynosi 19%. Organ podatkowy ma prawo określić przychód ze sprzedaży według wartości rynkowej, jeśli cena w umowie znacząco odbiegała od cen rynkowych. Koszty uzyskania przychodu stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania. Dochód powiększają ewentualne odpisy amortyzacyjne dokonane od zbywanych nieruchomości lub praw.

W przypadku budowy domu za koszt uzyskania przychodów można uznać udokumentowane wydatki na jego budowę. Chodzi więc o wydatki poniesione na projekty, materiały budowlane czy usługi służące budowie. Muszą być one udokumentowane np. fakturami VAT, zawartymi umowami czy dokonywanymi przelewami.

Podatnik może skorzystać ze zwolnienia z PIT przy sprzedaży domu, pod warunkiem przeznaczenia uzyskanego przychodu ze sprzedaży na własne cele mieszkaniowe, nie później niż w okresie trzech lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło to odpłatne zbycie (zob. art. 21 ust. 1 pkt 131 updof).

1.2. Udostępnianie filmów w internecie

Problem

W ramach hobby kręcę filmy o majsterkowaniu. Filmy te umieszczam w internecie. Są one płatne. Osoba chcąca obejrzeć film płaci za dostęp firmie, która obsługuje platformę internetową. Platforma wystawiająca filmy wypłaca mi pieniądze na podstawie umowy licencyjnej. Przychody te nie mają stałego charakteru i zależne są od liczby wyświetleń danego filmu. W 2021 r. zarobiłem z tego tytułu niewielką kwotę. Nie otrzymałem PIT-11 z tego tytułu. Czy powinienem takie przychody wykazać w zeznaniu rocznym za 2021 r.?

Rada

Tak, w przedstawionym przypadku przychody z licencji na udostępnianie filmów należy rozliczyć jako przychód z praw majątkowych w zeznaniu PIT-36. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Uzasadnienie

Jeżeli działalność podatnika nie jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, to uzyskane przychody należy rozliczyć w ramach praw majątkowych, o których mowa w art. 18 updof. Zorganizowany sposób działania w obrocie gospodarczym to prowadzenie tej działalności w sposób metodyczny, zaplanowany, systematyczny, uporządkowany. Ciągłość w wykonywaniu działalności gospodarczej oznacza względnie stały zamiar jej wykonywania, powtarzania określonego zespołu konkretnych działań o charakterze incydentalnym i sporadycznym. W przypadku działań podejmowanych w ramach hobby trudno mówić o zorganizowaniu czy ciągłości działań. Z tego powodu należy wykluczyć w przedstawionym przypadku prowadzenie działalności gospodarczej.

Uzyskane przychody z licencji za hobbystycznie realizowane filmy należy rozliczyć w zeznaniu rocznym w ramach praw majątkowych, które są opodatkowane według skali podatkowej. Niewielka kwota przychodu nie uwolni podatnika od tego obowiązku. Jeśli bowiem przedmiotem umowy są prawa autorskie, to przychody z tego tytułu zalicza się do praw majątkowych, bez względu na podmiot, z którym zawarta została umowa, jak i na moment jej zawarcia (przed stworzeniem utworu - dzieła czy też po jego powstaniu). Koszty z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami należy ustalić w wysokości 50% uzyskanego przychodu. Koszty z tytułu praw autorskich stosujemy bez względu na formę samej umowy, która dotyczy korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi. Stąd mogą być one stosowane zarówno przy umowie o pracę, jak i przy umowie cywilnoprawnej dotyczącej praw autorskich, np. umowie zlecenia czy umowie o dzieło. Dochód z praw majątkowych (przychód minus 50% koszty) osiągnięty bez pośrednictwa płatnika - tak jak ma to miejsce w sytuacji przedstawionej w pytaniu - podatnik powinien rozliczyć w zeznaniu PIT-36.

1.3. Zwrot składek ZUS po likwidacji działalności gospodarczej

Problem

Do końca 2020 r. prowadziłem indywidualną działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. Opłacałem składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w Polsce. Odliczałem je odpowiednio od dochodu i podatku liniowego. W tym samym czasie prowadziłem również działalność gospodarczą w Niemczech. W październiku 2021 r. ZUS wydał decyzję, według której w 2020 r. podlegałem ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym w Niemczech. W trakcie 2021 r. otrzymałem na rachunek bankowy zwrot nadpłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Od 1 stycznia 2021 r. nie prowadzę żadnej działalności gospodarczej w Polsce. Czy zwrot tych składek powinienem wykazać w zeznaniu za 2021 r. składanym w Polsce? Jeżeli tak, to w jakim zeznaniu należy to zrobić? A może powinienem dokonać korekty zeznania za 2020 r.?

Rada

W przedstawionej sytuacji nie należy dokonywać korekty zeznania za 2020 r. Podatnik powinien złożyć za 2021 r. zeznanie PIT-36L, w którym wykaże otrzymany zwrot składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki zdrowotnej. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Uzasadnienie

W przedstawionym przypadku podatnik nie powinien sporządzać korekty zeznania za 2020 r. Korekta deklaracji ma na celu poprawienie błędu. Z opisanego w pytaniu problemu wynika, że zeznanie za 2020 r. było sporządzone prawidłowo. Zwrot składek ZUS odliczonych w zeznaniu za 2020 r. podatnik powinien rozliczyć w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym otrzymał zwrot składek ubezpieczeniowych, niezależnie od tego, za jaki okres składki zostały zapłacone. W związku z tym, że podatnik w momencie zwrotu składek ubezpieczeniowych nie prowadzi już działalności gospodarczej, powinien zwrócone składki opodatkować według zasad sprzed dnia zakończenia działalności gospodarczej. To oznacza, że za 2021 r. podatnik powinien złożyć zeznanie PIT-36L (w rozliczeniu za 2021 r. obowiązuje wersja 18), w którym:

• w pozycji 41 (Zwiększenia podstawy obliczenia podatku) wykaże otrzymany zwrot składek na ubezpieczenia społeczne,
• w pozycji 67 (Doliczenia do podatku) wykaże otrzymany zwrot odliczonej od podatku składki zdrowotnej, a w pozycji 66 (Tytuł) wskaże - zwrot składki zdrowotnej.

1.4. Podwyższone koszty dla dojeżdżającego wykonującego w okresie pandemii pracę zdalną

Problem

Z powodu epidemii COVID-19 przez cały 2021 r. pracowałem zdalnie, z domu. Pracodawca, tak jak w poprzednich latach, przy poborze zaliczek stosował do mojego wynagrodzenia podwyższone koszty uzyskania przychodów w wysokości 300 zł miesięcznie (mieszkam w innej miejscowości niż ta, w której znajduje się zakład pracy). Czy przy pracy zdalnej w domu, do której zostałem zobligowany z powodu pandemii, mogę w zeznaniu rocznym zastosować podwyższone koszty dla dojeżdżającego?

Rada

Tak, w przedstawionej sytuacji podatnik może zastosować w zeznaniu rocznym podwyższone koszty uzyskania przychodu. Faktyczne miejsce wykonywania pracy nie ma w tym przypadku znaczenia.

Uzasadnienie

Pracownikowi przysługują podwyższone koszty ze stosunku pracy, jeżeli:

• jego miejsce stałego lub czasowego zamieszkania jest położone w innej miejscowości niż ta, w której znajduje się zakład pracy, oraz
• nie otrzymuje dodatku za rozłąkę lub zwrotu kosztów dojazdu do zakładu pracy, chyba że zwrócone koszty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu.

Podwyższone koszty wynoszą 300 zł miesięcznie, a 3600 zł rocznie.

Koszty podwyższone przysługują w przypadku, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania pracownika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy. Koszty te przysługują niezależnie od faktycznego miejsca wykonywania pracy na polecenie pracodawcy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik otrzymuje dodatek za rozłąkę lub zwrot kosztów dojazdu niezaliczony do przychodów podlegających opodatkowaniu. Takie stanowisko potwierdziło również Ministerstwo Finansów w odpowiedzi opublikowanej w "Dzienniku Gazeta Prawna" z 23 listopada 2020 r., nr 229.

2. Zmiany w ulgach podatkowych

W rozliczeniu za 2021 r. podatnik może skorzystać z wielu nowych rozwiązań w zakresie ulg podatkowych.

2.1. Wspólne rozliczenie małżonków

W rozliczeniu za 2021 r. po raz pierwszy ze wspólnego rozliczenia mogą skorzystać również osoby, które pobrały się w trakcie tego roku. Warunkiem - tak jak w innych przypadkach, gdy wspólne rozliczenie małżonków jest możliwe - jest istnienie między nimi wspólności majątkowej małżeńskiej.

Przykład

Małżeństwo pobrało się we wrześniu 2021 r. Łączy ich wspólność majątkowa. Małżeństwo to może się rozliczyć wspólnie już za 2021 r.

2.2. Rozliczenie osób samotnie wychowujących dziecko

W zeznaniu za 2021 r. rodzice samotnie wychowujący dziecko mogą po raz ostatni skorzystać z rozliczenia wspólnie z dzieckiem. W rozliczeniu za 2022 r. takiej możliwości już nie będzie. Rozliczenie jako samotny rodzic zostanie zastąpione ulgą podatkową w wysokości 1500 zł.

2.3. Ulga rehabilitacyjna

W zeznaniu za 2021 r. podatnicy mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej na nowych, korzystniejszych zasadach.

W wyniku zmian wprowadzonych przez Polski Ład podatnicy w ramach ulgi rehabilitacyjnej zyskali możliwość odliczenia wydatków poniesionych na:

• zakup, naprawę lub najem wyrobów medycznych wymienionych w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem; wydatki te podlegają odliczeniu bez limitu,
• najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, niewymienionych w wykazie wyrobów medycznych oraz na zakup, naprawę lub wypożyczenie wyposażenia umożliwiającego używanie tych przedmiotów; wydatki te podlegają odliczeniu bez limitu,
• odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej, a także odpłatność za przejazdy środkami transportu publicznego związane z takim pobytem; wydatki te podlegają odliczeniu bez limitu,
• pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady, wkłady anatomiczne; wydatki te podlegają odliczeniu do kwoty 2280 zł rocznie,
• odpłatność za zabiegi rehabilitacyjno-lecznicze; wydatki te podlegają odliczeniu bez limitu.

Przykład

Podatnik w 2021 r. wypożyczył protezę nogi na okres oczekiwania na zamówioną dla niego protezę. Za wypożyczenie zapłacił 800 zł, co potwierdza wystawiona faktura VAT. W 2021 r. podatnik osiągnął dochody ze stosunku pracy. Poniesiony wydatek może odliczyć od dochodu w zeznaniu rocznym PIT-37.

Przykład

Podatnik, osoba niepełnosprawna od urodzenia, w 2021 r. miał zabieg operacyjny na oko, polegający na wszczepieniu sztucznej soczewki. Fakt ten potwierdza faktura na soczewkę wystawiona przez klinikę, w której operowano podatnika. Przed operacją funkcjonowanie podatnika, jako osoby niedowidzącej, było bardzo mocno ograniczone. Samo wszczepienie soczewki pozwoli również kontynuować rehabilitację podatnika. W takim przypadku podatnik ma prawo odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatki na wszczepienie implantu soczewki. Odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej od 1 stycznia 2021 r. podlegają m.in. wydatki poniesione na odpłatność za zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Pojęcie zabiegu leczniczo-rehabilitacyjnego należy ustalić w oparciu o definicję słownikową, ponieważ przepisy updof nie definiuje tego pojęcia. W oparciu o "Uniwersalny Słownik Języka Polskiego" (Wydawnictwo Naukowe PWN) należy uznać, że:

• "zabieg" to działanie lekarskie mające na celu zapobieżenie chorobie lub przeciwdziałanie jej skutkom,

• "leczyć" to przywracać komuś zdrowie za pomocą leków lub zabiegów, usuwać lub łagodzić dolegliwości; uzdrawiać,

• "rehabilitacja" to przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie osób, które doznały przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe lub na pewien czas inwalidami.

Nie sposób kwestionować, że operacja podatnika miała na celu poprawić jego stan zdrowia, a więc miała charakter leczniczy. Trzeba również przyjąć, że operacja ta miała charakter zabiegu rehabilitacyjnego, ponieważ wszczepienie soczewki pozwala przystosować podatnika do normalnego życia w społeczeństwie. Na podstawie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2021 r. wydatek na tego rodzaju zabieg podlega odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

 

Oprócz nowych wydatków, które podatnicy mogą odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej, poszerzono zakres niektórych z istniejących już odliczeń. Podatnicy zyskali możliwość odliczania wszystkich wydatków poniesionych na przewóz osoby niepełnosprawnej i dzieci niepełnosprawnych do lat 16; przed zmianą mogli odliczyć tylko wydatki związane z przewozem takich osób na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

Doprecyzowano również, że w przypadku odliczania wydatków poniesionych na leki, chodzi o leki w rozumieniu ustawy - Prawo farmaceutyczne. Za osobę zaliczaną do I grupy inwalidztwa na potrzeby ulgi rehabilitacyjnej uznano również osobę, w stosunku do której - na podstawie odrębnych przepisów - orzeczono niezdolność do samodzielnej egzystencji.

2.4. Ulga prorodzinna

Polski Ład znowelizował ulgę prorodzinną w zakresie korzystania z niej przez rodziców będących po rozwodzie lub pozostających w separacji. Obecnie z przepisów wynika wprost, że w przypadku braku porozumienia pomiędzy rozwiedzionymi/pozostającymi w separacji rodzicami prawo do rozliczenia ulgi po połowie mają tylko rodzice, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem, tzw. piecza naprzemienna. W pozostałych przypadkach do odliczenia ulgi w wysokości 100% ma prawo tylko ten rodzic, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Przedstawione rozwiązanie ma zastosowanie już w rozliczeniu za 2021 r.

Przykład

Podatniczka po rozwodzie z mężem samotnie wychowuje dwójkę małoletnich dzieci. Alimenty są wypłacane przez komornika. Dzieci przez cały 2021 r. mieszkały z podatniczką. Ulga prorodzinna przysługuje za 2021 r. wyłącznie matce.

2.5. Ulga abolicyjna

Ulga abolicyjna odliczana od podatku przysługuje wyłącznie podatnikowi, który ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium Polski, tj. objęty jest nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Ma ona zastosowanie do dochodów zagranicznych osiągniętych przez polskiego rezydenta, które podlegają rozliczeniu zgodnie z metodą proporcjonalnego odliczenia. W przypadku dochodów zagranicznych należy ustalić, którą metodę przewiduje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta z państwem uzyskania dochodu. W przypadku gdy dochód został uzyskany i opodatkowany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, stosowana jest metoda proporcjonalnego odliczenia. Ulgę abolicyjną można stosować wyłącznie do dochodów osiąganych z następujących źródeł:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 updof,
• z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 updof,
• z pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 14 updof,
• z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Polski działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi.

Odliczenie z tytułu ulgi abolicyjnej nie przysługuje, jeżeli dochody ze źródeł objętych tą ulgą zostały uzyskane w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Istotą tej ulgi jest zniwelowanie różnic w opodatkowaniu dochodów zagranicznych rozliczanych zgodnie z metodą proporcjonalnego odliczenia i tych rozliczanych według metody wyłączenia z progresją. Po raz pierwszy w zeznaniu za 2021 r. ulga abolicyjna jest limitowana kwotą 1360 zł. Podatnik nie odliczy więc od podatku więcej niż 1360 zł. Ulga rozliczana jest poprzez załącznik PIT/O (poz. 49 i 50).

Przykład

Podatnik prowadzi w Polsce działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej. Oprócz tego w 2021 r. uzyskał zagraniczne dochody z etatu na Słowacji. Zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą między Polską a Słowacją dochody te mogą być opodatkowane w obydwu państwach, przy czym w Polsce podlegają rozliczeniu z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia. Ulga abolicyjna znajdzie zastosowanie do dochodów uzyskanych w ramach etatu na Słowacji, opodatkowanych w Polsce skalą podatkową.

Zakładamy, że podatnik w Słowacji osiągnął dochód do opodatkowania wynoszący 44 000 zł, od którego słowacki fiskus pobrał podatek wynoszący 3800 zł. W Polsce podatnik osiągnął dochody wynoszące 40 000 zł. Oba dochody są opodatkowane według skali podatkowej.

Gdyby do zagranicznych dochodów zastosować metodę wyłączenia z progresją, wyliczony podatek wyniósłby 6548 zł = (40 000 zł × 16,37%), ponieważ:

• razem dochód wynosi 84 000 zł (40 000 zł + 44 000 zł);

• podatek od sumy tych dochodów wynosi 13 754,88 zł = (84 000 zł × 17% - 525, 12 zł);

• stawka podatku wyniosłaby 16,37% = (13 754,88 zł ÷ 84 000 zł) × 100.

Dochody ze Słowacji podlegają jednak w tym przypadku metodzie proporcjonalnego odliczenia. Opodatkowaniu w Polsce podlega cała suma dochodów, tj. 84 000 zł. Wyliczony od nich podatek wyniesie 13 754,88 zł = (84 000 zł ×˟ 17% - 525,12 zł). Podatnik może odliczyć od niego podatek zapłacony zagranicą (3800 zł), ale tylko ten proporcjonalnie przypadający na dochód zagraniczny w całości dochodów. Proporcja ta wynosi 52,3809% (44 000 zł ÷ 84 000 zł) ×˟ 100. Podatnik może więc odliczyć od wyliczonego podatku w Polsce zagraniczny podatek w limicie 7204,93 zł (13 754,88 zł × 52,3809%). To oznacza, że podatnik odliczy całość podatku pobranego za granicą. Podatek po dokonaniu odliczenia wynosi 9954,88 zł (13 754,88 zł - 3800 zł). Jest to nadal więcej od podatku wyliczonego metodą wyłączenia z progresją (6548 zł). Dodatkowo więc podatnik tytułem ulgi abolicyjnej odliczy kwotę 1360 zł. Po jej odliczeniu podatek wyniesie 8594,88 zł (9954,88 zł - 1360 zł).

2.6. Darowizna na odbudowę Pałacu Saskiego

Od 8 września 2021 r. podatnicy mogą odliczyć od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej darowizny dokonane na cele odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie. Podatnicy mogą odliczyć wartość faktycznie przekazanej darowizny, nie więcej jednak niż 6% dochodu/przychodu. Limit jest wspólny z innymi odliczeniami z tytułu darowizn przewidzianymi w art. 26 ust. 1 pkt 9 updof. Darowiznę odliczamy przez załącznik PIT/O (poz. 19, 20).

2.7. Ulga na e-TOLL

Od 29 czerwca 2021 r. wprowadzono ulgę podatkową dla przewoźników na zakup urządzeń lokalizacyjnych wykorzystywanych w nowym systemie poboru opłat drogowych e-TOLL. System poboru opłat dotyczy przede wszystkim pojazdów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i autobusów. System e-TOLL zastąpił dotychczasowy system viaTOLL. W ramach tej ulgi podatnik ma prawo odliczyć od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub od dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanego według skali podatkowej lub podatkiem liniowym wydatki poniesione na:

• nabycie zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego,
• opłaty z tytułu umowy leasingu, najmu lub dzierżawy zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego lub innej umowy o podobnym charakterze,
• opłaty z tytułu umowy na obsługę zewnętrznego systemu lokalizacyjnego albo urządzenia pokładowego.

W uldze uwzględnia się wydatki i opłaty w kwocie netto, tj. bez VAT. Odliczeniu podlegają wydatki i opłaty do wysokości kwoty stanowiącej iloczyn 500 zł oraz liczby zewnętrznych systemów lokalizacyjnych lub urządzeń pokładowych. Przy czym liczba tych systemów lub urządzeń nie może być większa niż liczba pojazdów, które wykonały w 2021 r. co najmniej jeden przejazd, za który podatnik, a w przypadku podatników będących wspólnikami spółki niebędącej osobą prawną - ta spółka, uiścili opłatę elektroniczną z wykorzystaniem tego zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego. Maksymalna wysokość ulgi wynosi więc 500 zł (netto) na każdy pojazd podatnika, który w 2021 r. dokonał przejazdu i zapłacił za niego elektronicznie.

Odliczeniu podlegają wydatki poniesione wyłącznie w 2021 r. Jest to więc ulga jednoroczna.

Przykład

Indywidualny przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. Posiada 5 pojazdów objętych systemem e-TOLL. Na zakup nowych urządzeń systemu e-TOLL i abonament związany z ich obsługą wydał w sumie w 2021 r. 9500 zł netto. Podatnik ma prawo odliczyć od dochodu tytułem ulgi e-TOLL kwotę 2500 zł (500 zł × 5 pojazdów). Odliczenia podatnik dokona w zeznaniu PIT-36L składanym za 2021 r.

Wydatki i opłaty podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie. Ulga przysługuje niezależnie od zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów podatkowych. Ulgę na e-TOLL odlicza się poprzez załącznik PIT/O (poz. 37-39).

3. Obowiązki informacyjne związane ze składaniem zeznania rocznego

Podatnik, któremu w dokonanym rozliczeniu podatku za 2021 r. wychodzi nadpłata, powinien wskazać organowi podatkowemu numer rachunku bankowego do dokonania jej zwrotu, ewentualnie poinformować o zmianie tego numeru, jeżeli taka zmiana miała miejsce w trakcie 2021 r.

Podatnik, który chce przekazać 1% podatku musi wskazać w zeznaniu rocznym numer KRS organizacji, na rzecz której ma zostać przekazany podatek oraz wnioskowaną kwotę.

3.1. Zmiana numeru rachunku bankowego

Numer rachunku bankowego do zwrotu nadpłaty można zgłosić/zmienić bezpośrednio w składanym zeznaniu rocznym (PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39) albo poprzez:

• złożenie druku ZAP-3 - dotyczy to osób nieprowadzących działalności gospodarczej,
• złożenie druku NIP-7 albo formularza CEIDG-1 - dotyczy to osób prowadzących działalność gospodarczą.

Przykład

Podatnik otrzymał z ZUS PIT-11A. W styczniu zmienił numer rachunku bankowego. Nie składa samodzielnie zeznania podatkowego. W takim przypadku zmianę numeru rachunku powinien zgłosić w urzędzie skarbowym na formularzu ZAP-3 - może go wrzucić do urny przed urzędem skarbowym lub złożyć w okienku urzędu, wysłać pocztą lub elektronicznie.

3.2 Przekazanie 1% podatku dla OPP

Naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek podatnika, przekazuje na rzecz jednej organizacji pożytku publicznego (OPP), wybranej przez podatnika, kwotę w wysokości nieprzekraczającej 1% podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego, po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół. Do przekazania 1% podatku wystarczające jest, że podatnik w zeznaniu podatkowym wskaże numer KRS organizacji oraz wnioskowaną kwotę.

4. Składanie zeznania rocznego w usłudze Twój e-PIT

Twój e-PIT to usługa polegająca na wypełnieniu zeznania podatkowego przez KAS, bez konieczności składania jakiegokolwiek wniosku przez podatnika. Zeznanie podatkowe czeka na podatnika w wersji elektronicznej w usłudze Twój e-PIT dostępnej w e-Urzędzie Skarbowym na stronie: www.podatki.gov.pl.

Do usługi podatnik może się zalogować na trzy sposoby:

• przez login.gov.pl (tj. profil zaufany, e-dowód lub bankowość elektroniczną),
• przez aplikację mObywatel,
• danymi autoryzującymi.

Aby zalogować się danymi autoryzującymi, należy:

1. kliknąć przycisk "e-Urząd Skarbowy" i wybrać przycisk "Twoje dane podatkowe";
2. wpisać numer PESEL lub NIP i datę urodzenia;
3. wpisać kwotę przychodu:
   1. z rozliczenia za 2020 r. oraz
   2. z jednej informacji od płatników za 2021 r. (np. z PIT-11 od Twojego pracodawcy);
4. potwierdzić kwotą nadpłaty/podatku do zapłaty z rozliczenia za 2020 r.

Usługa Twój e-PIT nie jest obowiązkowa. Jeżeli podatnik zdecyduje się złożyć zeznanie w innej formie, to nie musi zeznania udostępnionego w usłudze odrzucać. Dla urzędu skarbowego obowiązujące będzie zeznanie, które podatnik złoży samodzielnie.

W rozliczeniu za 2021 r. usługa ta jest dostępna dla zeznań: PIT-28 i PIT-36 (przy czym w ramach tej usługi nie złożymy zeznania, w którym musimy rozliczyć przychody z działalności gospodarczej oraz działów specjalnych produkcji rolnej), PIT-37 i PIT-38. Pozostałe zeznania podatnik jest zobowiązany złożyć sam w wersji papierowej lub elektronicznej. W usłudze Twój e-PIT nie są udostępniane zeznania dla osób niepełnoletnich.

Przykład

Podatnik uzyskał w 2021 r. przychody z umowy o pracę oraz z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym. Zeznanie PIT-37 (umowa o pracę) będzie dostępne dla podatnika w usłudze Twój e-PIT. Zeznanie PIT-36L podatnik musi złożyć sam papierowo lub elektronicznie za pomocą systemu e-Deklaracje.

Po zalogowaniu do usługi Twój e-PIT podatnik ma następujące opcje:

1. w przypadku PIT-37:
   1. może zaakceptować zeznanie bez zmian i pobrać Urzędowe Poświadczenie Odbioru (UPO);
   2. może wprowadzić zmiany do zeznania, np.:

• • zmienić sposób rozliczenia na wspólny z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dzieci,
  • zmienić lub wskazać organizację pożytku publicznego (OPP), której chce przekazać 1% podatku,
  • zmienić dane w uldze na dzieci lub dodać tę ulgę,
  • dodać inne dane (np. w zakresie odliczenia darowizn),
  • podać lub zmienić numer rachunku, na który chce otrzymać zwrot nadpłaty,

- a na końcu zaakceptować zmienione zeznanie i pobrać UPO;

1. 3. może odrzucić przygotowane zeznanie i rozliczyć się samodzielnie w innej formie;
   4. może też nie zrobić nic - wówczas 2 maja 2022 r. przygotowane rozliczenie zostanie uznane za złożone.

 

2. w przypadku PIT-38:

1. może zaakceptować zeznanie bez zmian i pobrać UPO;
2. może wprowadzić zmiany do zeznania, np.:
   • zmienić lub wskazać organizację pożytku publicznego,
   • dopisać straty z lat wcześniejszych,

- a na końcu zaakceptować zmienione zeznanie i pobrać UPO;

3. może odrzucić przygotowane zeznanie i rozliczyć się samodzielnie w innej formie;
4. jeśli nie zrobi nic - wówczas 2 maja 2022 r. przygotowane rozliczenie zostanie uznane za złożone.

3. w przypadku PIT-36:
   1. może zaakceptować zeznanie bez zmian i pobrać Urzędowe Poświadczenie Odbioru (UPO);
4. 2. może uzupełnić zeznanie o przychody z najmu, dzierżawy czy np. przychody uzyskane bez pośrednictwa płatnika, przychody ze sprzedaży, przychody z działalności nierejestrowanej, a następnie zaakceptować uzupełnione zeznanie i pobrać UPO;
5. 3. może wprowadzić zmiany do zeznania, np.:

• • zmienić sposób rozliczenia na wspólny z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dzieci,
  • zmienić lub wskazać organizację pożytku publicznego,
  • zmienić dane w uldze na dzieci lub dodać tę ulgę,
  • dodać inne dane (np. w zakresie odliczenia darowizn),
  • podać lub zmienić numer rachunku, na który chce otrzymać zwrot nadpłat,

- a na końcu zaakceptować zmienione zeznanie i pobrać UPO;

1. 4. może odrzucić przygotowane zeznanie i rozliczyć się samodzielnie w innej formie.

Zeznanie PIT-36 nie podlega automatycznej akceptacji, to podatnik musi je zaakceptować i wysłać.

Uwaga!

Wprowadzenie zmian w każdym z zeznań w usłudze Twój e-PIT, np. zmiana OPP, rachunku bankowego, oznacza konieczność jego akceptacji i wysyłki. Jeżeli podatnik zmienionego zeznania nie zaakceptował i nie wysłał, to wówczas zeznanie takie nie zostanie automatycznie uznane za złożone z dniem 2 maja 2022 r. Podatnik po wprowadzeniu zmian musi je zaakceptować i wysłać lub złożyć zeznanie w innej formie.

 

Poprzez Twój e-PIT podatnik może również złożyć korektę zeznania. Musi jednak samodzielnie poprawić kwoty, które wymagają korekty.

 

Dostępność zeznania w usłudze Twój e-PIT nie zwalnia podatnika z prawidłowego rozliczenia podatku rocznego. Podatnik musi rzetelnie sprawdzić dane zaciągnięte przez system, ponieważ zdarzają się w tym zakresie błędy. Część danych musi wprowadzić sam. Musi również pamiętać, że osiągane dochody decydują o właściwości formularza, co może oznaczać konieczność jego zmiany.

Przykład

Podatnik osiągnął w 2021 r. dochody z umowy o pracę oraz z najmu opodatkowanego według skali podatkowej. W takim przypadku w usłudze Twój e-PIT będzie udostępnione zeznanie PIT-37 z informacją o wysokości dochodów ze stosunku pracy. Podatnik powinien dokonać zmiany zmiany formularza na PIT-36. Dochody z najmu opodatkowanego według skali podatkowej podatnik uzupełnia samodzielnie.

5. Podsumowanie

1. Zeznanie za 2021 r. należy złożyć do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania w dniu jego składania, a nie właściwego ze względu na miejsce zamieszkania na 31 grudnia roku, za który jest składane.
2. W zeznaniu za 2021 r. można odliczyć na nowych zasadach ulgę rehabilitacyjną, ulgę prorodzinną i ulgę abolicyjną. Podatnicy mogą również odliczyć nowe ulgi, takie jak: ulga na e-TOLL czy ulga na odbudowę Pałacu Saskiego.
3. Po raz ostatni w zeznaiu za 2021 r. samotni rodzice mogą skorzystać z rozliczenia wspólnie z dzieckiem.
4. Zeznania PIT-36  (jeżeli nie dotyczy przychodów z działalności gospodarczej i działów specjalnych produkcji rolnej), PIT-37 i PIT-38 podatnicy mogą złożyć korzystając z usługi Twój e-PIT.
5. Podatnicy, którzy zmienili rachunek bankowy, muszą pamiętać o poinformowaniu urzędu skarbowego o tym fakcie.
6. Urząd skarbowy przekaże 1% podatku tylko w przypadku, gdy podatnik w zeznaniu podatkowym wskaże numer KRS organizacji oraz wnioskowaną kwotę.

Podstawa prawna:

• art. 6 ust. 2, art. 10 ust. 1 pkt 8, art. 18, art. 22 ust. 2, art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. e, ust. 7a, ust. 7f , art.27f ust. 4, art. 27g, art. 30e, art. 45 ust. 1b, art. 45cd, art. 52ja ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r., poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583

• art. 55 i art. 70 pkt 1 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2021 r. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469

 

POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:

• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 lipca 2019 r. (sygn. 0115-KDIT2-1.4011.189.2019.2.MST)

 

Grzegorz Ziółkowski

doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego, autor licznych publikacji z dziedziny podatków oraz komentarza do PIT wydanego przez INFOR PL