6/2021 [dodatek: Ściąga dla kadrowego], data dodania: 27.05.2021 Badania lekarskie i szkolenia bhp w czasie pandemii COVID-19 - procedura postępowania pracodawcy
W związku z pandemią COVID-19 obowiązują zmienione zasady przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich i szkoleń bhp pracowników. Poniżej przedstawiamy sposób postępowania pracodawcy w tym zakresie.
I. Profilaktyczne badania lekarskie
1. Wstępne badania lekarskie
W okresie pandemii COVID-19 pracodawca nadal musi kierować pracowników na wstępne badania lekarskie. Badania takie są przeprowadzane dla:
● osób przyjmowanych do pracy,
● pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Jednak przepisy ustawy o COVID-19 wprowadzają pewne ułatwienia w zasadach przeprowadzania tych badań w czasie pandemii koronawirusa.
| Ułatwienia w przeprowadzaniu wstępnych badań lekarskich w czasie COVID-19 |
| ● zarówno badania medycyny pracy, jak i wydanie orzeczenia mogą nastąpić zdalnie |
| ● jeżeli lekarz uprawniony do przeprowadzenia badania wstępnego jest niedostępny, może je przeprowadzić jakikolwiek inny lekarz |
| ● orzeczenie wydane przez lekarza innego niż lekarz medycyny pracy utraci swą ważność z upływem 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii |
Nie wszyscy pracownicy muszą jednak przechodzić profilaktyczne badania wstępne. Przepisy ustawy o COVID-19 modyfikują na czas epidemii zawarty w Kodeksie pracy katalog osób, które nie podlegają obowiązkowym wstępnym badaniom lekarskim.
Tabela. Osoby niepodlegające wstępnym badaniom lekarskim w czasie COVID-19
| Osoby niepodlegające wstępnym badaniom lekarskim | Warunki zwolnienia z obowiązku przeprowadzania wstępnych badań lekarskich |
| 1 | 2 |
| Osoby przyjmowane do pracy ponownie u tego samego pracodawcy | Dotyczy to osób przyjmowanych na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 180 dni (w Kodeksie pracy to 30 dni) po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą. |
| Osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy niż dotychczasowy | Dotyczy to osób przyjmowanych do pracy na dane stanowisko w ciągu 180 dni (w Kodeksie pracy to 30 dni) po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy. Podstawą zwolnienia z badań w tym przypadku jest posiadanie aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i stwierdzenie przez pracodawcę, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy. Nie dotyczy to osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. Zwolnienie z wstępnych badań lekarskich w tym trybie jest stosowane także w sytuacji przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą. |
| Osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe | Dotyczy to osób, które posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania, a pracodawca uzna, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy. |
2. Okresowe badania lekarskie
W czasie pandemii COVID-19 pracownik nie podlega okresowym badaniom lekarskim (art. 12a ust. 1 pkt 1 ustawy o COVID-19). Po odwołaniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego pracodawca i pracownik będą musieli niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków dotyczących przeprowadzania badań okresowych i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.
PIP
Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 30 kwietnia 2021 r. (nr GIP-GBI.0701.36.2021.3) w odpowiedzi na zapytanie "MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń" wyjaśnił, że w związku z zawieszeniem obowiązku wykonywania badań okresowych w czasie pandemii COVID-19 pracodawca nie powinien kierować pracownika na okresowe badania lekarskie, a pracownik nie ma obowiązku poddawania się takim badaniom.
Stanowisko GIP z 30 kwietnia 2021 r. (nr GIP-GBI.0701.36.2021.3) w sprawie przeprowadzania okresowych badań lekarskich w czasie pandemii COVID-19
Zgodnie z art. 12a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. poz. 1842 z późn. zm.) w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu, zawiesza się wykonywanie obowiązków wynikających z przepisów art. 229 § 2 zdanie pierwsze, § 4a w zakresie badań okresowych i § 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.
Na mocy przywołanego wyżej przepisu w czasie stanu epidemii zawieszono obowiązek wykonywania okresowych badań lekarskich oraz kierowania pracowników na takie badania. Dopiero po odwołaniu stanu epidemii pracodawca powinien wydać pracownikowi skierowanie na badania okresowe, a pracownik powinien wykonać takie badania w terminie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania stanu epidemii. Dodatkowo należy wskazać, że orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii - art. 31m ust. 1 przywołanej na wstępie ustawy z dnia 2 marca 2020 r.
W świetle powyższego - w związku z zawieszeniem obowiązku wykonywania badań okresowych - pracodawca nie powinien kierować pracownika na okresowe badania lekarskie, a pracownik nie ma obowiązku poddawania się takim badaniom.
3. Kontrolne badania lekarskie
Pracodawca ma obowiązek skierowania na badania kontrolne pracownika, który był niezdolny do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż 30 dni (art. 229 § 2Kodeksu pracy). Przepisy ustawy o COVID-19 nie zawieszają obowiązku wykonywania badań kontrolnych. Wprowadzają jednak ułatwienia w ich przeprowadzaniu.
Tak samo jak w przypadku badań wstępnych:
● badania kontrolne również mogą być przeprowadzone zdalnie,
● jeżeli lekarz uprawniony do przeprowadzenia badania kontrolnego jest niedostępny, może je przeprowadzić jakikolwiek inny lekarz,
● orzeczenie wydane przez lekarza innego niż lekarz medycyny pracy utraci swą ważność z upływem 180 dni od dnia odwołania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.
WAŻNE!
Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
II. Szkolenia bhp
1. Szkolenie wstępne bhp
Pracodawca powinien przeprowadzić szkolenie wstępne w zakresie bhp przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Szkolenie takie nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez pracownika pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii wprowadzono możliwość przeprowadzania wstępnych szkoleń bhp w trybie zdalnym, tj. za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (art. 12e ust. 1 ustawy o COVID-19). Nie dotyczy to jednak instruktażu stanowiskowego w przypadku niektórych grup pracowników.
WAŻNE!
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii COVID-19 wprowadzono możliwość przeprowadzania wstępnych szkoleń bhp w trybie zdalnym.
| Instruktażu stanowiskowego w formie zdalnej w ramach wstępnego szkolenia bhp |
| l pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym |
| l pracownika zatrudnianego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych |
| l pracownika przenoszonego na stanowisko robotnicze lub takie, na którym występuje narażenie na działania czynników niebezpiecznych |
| l ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką |
W czasie pandemii COVID-19 dopuszczalne jest więc przeprowadzanie szkoleń wstępnych (instruktażu ogólnego) bhp za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Nie jest jednak zabronione ich przeprowadzanie w dotychczasowej formie, zgodnej z rozporządzeniem w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy jednak pamiętać, aby szkolenie prowadzone w dotychczasowej formie (np. w sali wykładowej) było zorganizowane z zachowaniem reżimu sanitarnego (dystansu, dezynfekcji, zastosowania środków ochrony osobistej).
Natomiast przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego dla pracowników wymienionych powyżej jest możliwe jedynie w niezmienionej, stosowanej dotychczas formie, czyli na stanowisku pracy, na którym pracownik jest zatrudniony.
2. Szkolenia okresowe bhp
W przypadku szkoleń okresowych bhp w czasie pandemii COVID-19 przedłużono okres ich ważności.
Gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego w dziedzinie bhp przypada w czasie:
● obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
● 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii,
termin ten wydłuża się do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
WAŻNE!
Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca będzie miał 60 dni na przeprowadzenie szkoleń okresowych w dziedzinie bhp.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 229, art. 2373 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320
● art. 12a, art. 12e, art. 31m ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 694
