Serwis Prawno-Pracowniczy / Niezbędnik Kadrowo-Płacowy 15/2021, data dodania: 20.07.2021

Zatrudnianie nauczycieli w przedszkolach, szkołach i innych placówkach - warunki podjęcia pracy i wymagana dokumentacja

Forma zatrudnienia nauczycieli zależy od stopnia awansu zawodowego, jaki oni posiadają. Dyrektor szkoły stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje bowiem na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Natomiast stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym powinien zostać nawiązany na podstawie mianowania.

Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej - w zespole szkół, na podstawie umowy o pracę lub mianowania.

Bez względu na stopień awansu zawodowego oraz podstawę zatrudnienia, nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem następuje po spełnieniu przez niego warunków przedstawionych w tabeli.

Tabela. Charakterystyka wymogów dotyczących zatrudnienia kandydatów na nauczyciela

Wymóg

Wyszczególnienie

Podstawa prawna

Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych i korzystanie z praw publicznych

Zdolność do czynności prawnych to inaczej zdolność do przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Jest to więc zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i zaciągania zobowiązań). Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą osiągnięcia pełnoletności (art. 11 Kodeksu cywilnego).

Utrata praw publicznych natomiast jest jednym ze środków karnych orzekanych przez sądy wobec sprawców przestępstw. Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę:

  • czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego,
  • prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości,
  • prawa do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego,
  • posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego,
  • orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw

- art. 40 Kodeksu karnego.

art. 10 ust. 5 pkt 2 w zw. z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela

Przeciwko kandydatowi na nauczyciela nie toczy się postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne

W praktyce ustalenie, czy takie postępowanie toczy się wobec kandydata do pracy, może być trudne. Pomocna może być zasada, zgodnie z którą udokumentowanie danych, wymaganych do zatrudnienia, następuje w formie oświadczenia osoby, której one dotyczą (art. 221 § 5 Kodeksu pracy). Jeśli w przyszłości okazałoby się, że oświadczenie to zawiera nieprawdziwe dane, to wówczas stosunek pracy wygasa (art. 26 ust. 1 pkt 5 Karty Nauczyciela).

art. 10 ust. 5 pkt 3 w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela

Kandydat na nauczyciela nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe

Karta Nauczyciela przewiduje obowiązek przedstawienia dyrektorowi szkoły informacji z Krajowego Rejestru Karnego (dalej: KRK) przed nawiązaniem stosunku pracy z nauczycielem, z wyjątkiem przypadku, gdy z nauczycielem jest nawiązywany kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia na podstawie art. 20 ust. 5c Karty Nauczyciela poprzedniego stosunku pracy.

Zaświadczenie o niekaralności przechowuje się w aktach osobowych nauczyciela w formie poświadczonej kopii (§ 5 rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej). Oryginał tego zaświadczenia jest własnością nauczyciela, który może na jego podstawie uzyskać pracę jednocześnie w kilku miejscach.

art. 10 ust. 5 pkt 4 w zw. z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela

Kandydat na nauczyciela nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela, w okresie 3 lat przed nawiązaniem stosunku pracy, albo karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela

Dyrektor szkoły, przed nawiązaniem stosunku pracy z nauczycielem, jest zobowiązany zasięgnąć informacji z Centralnego Rejestru Orzeczeń Dyscyplinarnych (dalej: CROD), czy nauczyciel nie był prawomocnie ukarany:

  • karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania - w okresie 3 lat przed nawiązaniem stosunku pracy,

albo

  • karą dyscyplinarną wydalenia z zawodu nauczyciela.

W celu wypełnienia tego obowiązku dyrektor szkoły sprawdza nauczyciela za pomocą wyszukiwarki na stronie www.strefasio.men.gov.pl, w zakładce "Strefa dla zalogowanych".

Jeśli numer PESEL ukaranego nauczyciela znajduje się w bazie numerów PESEL CROD, pojawi się komunikat "Należy złożyć wniosek o udzielenie informacji z Centralnego Rejestru Orzeczeń Dyscyplinarnych". Tylko w takim przypadku dyrektor szkoły jest uprawniony do złożenia wniosku (za pomocą e-PUAP) do CROD w celu uzyskania informacji o rodzaju kary lub zawieszeniu w wykonywaniu czynności nauczyciela.

Jeżeli w bazie CROD nie figuruje PESEL nauczyciela, system wygeneruje odpowiedni dokument, który należy wydrukować, opatrzyć podpisem dyrektora szkoły i wpiąć do akt osobowych nauczyciela. Należy dodać, że informacja z rejestru jest aktualna tylko w dniu jej wydania lub wygenerowania z bazy numerów PESEL CROD, dlatego dyrektor szkoły generuje ww. informację przed podpisaniem z nauczycielem umowy o pracę.

art. 10 ust. 5 pkt 4a w zw. z art. 10 ust. 8 i 8b Karty Nauczyciela

Dane kandydata na nauczyciela nie znajdują się w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (dalej: RSPTS) z dostępem ograniczonym

Przed nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi pracodawcy (w szczególności dyrektorzy szkół) lub inni organizatorzy w zakresie takiej działalności są obowiązani do uzyskania informacji, czy dane tej osoby są zamieszczone w RSPTS z dostępem ograniczonym.

Obowiązek weryfikacji nauczyciela jest konieczny także w przypadku podejmowania współpracy np. w ramach wolontariatu, w zakresie działalności związanej z krajoznawstwem i turystyką czy profilaktyką i opieką zdrowotną nad dziećmi i młodzieżą, zajęciami dodatkowymi w placówkach oświatowych oraz instytucjach kultury.

Dopuszczenie osoby do pracy lub innej działalności opisanej powyżej bez uzyskania informacji z RSPTS stanowi wykroczenie i podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1000 zł.

RSPTS dostępny jest na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. W celu uzyskania informacji z dostępem ograniczonym należy:

  1. założyć na stronie internetowej www.rps.ms.gov.pl konto użytkownika instytucjonalnego,
  2. przesłać pisemne zgłoszenie utworzenia konta do Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego (BI KRK),
  3. po aktywowaniu konta przez BI KRK należy wygenerować pytanie do Systemu RSPTS, które trzeba opatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

Informacje uzyskane z RSPTS udostępniane są w sposób umożliwiający sporządzenie z nich wydruku (plik pdf).

Wydruk z RSPTS powinien być wygenerowany przed zawarciem umowy o pracę z nauczycielem. Podpisany przez dyrektora szkoły dokument należy wpiąć do akt osobowych nauczyciela w części A jako potwierdzenie spełnienia obowiązku weryfikacji nauczyciela na etapie zatrudnienia.

art. 21 ust. 1, art. 23 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym

Kandydat na nauczyciela posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska

Dokumentem potwierdzającym posiadanie stosownych kwalifikacji jest dyplom - lub gdy nauczyciel ukończył studia, ale jeszcze nie otrzymał dyplomu - zaświadczenie o ukończeniu studiów lub zakładu kształcenia nauczycieli.

Istnieje możliwość zatrudnienia w szkole nauczyciela nieposiadającego kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska, jednak może to nastąpić tylko za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny (art. 10 ust. 7 i 9 Karty Nauczyciela). Taka sytuacja może wystąpić wyłącznie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela i pod warunkiem, że nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje. Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się wówczas na podstawie umowy o pracę na czas określony. Dla celów płacowych nauczyciel, którego zatrudniono w tym trybie, bez względu na posiadany stopień awansu zawodowego, jest traktowany jak nauczyciel stażysta i nie stosuje się do niego przepisów dotyczących awansu zawodowego.

W uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej, za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może być zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć (art. 15 ust. 2 Prawa oświatowego).

art. 10 ust. 5 pkt 5 w związku z art. 10 ust. 8 Karty Nauczyciela

 

Umowa o pracę z nauczycielem stażystą

Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 1 rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego (art. 10 ust. 2 Karty Nauczyciela). Jeżeli nauczyciel stażysta będzie musiał odbyć dodatkowy staż, nawiązuje się z nim stosunek pracy na czas określony na kolejny 1 rok szkolny.

Aby nauczyciel stażysta mógł w ogóle rozpocząć staż na stopień nauczyciela kontraktowego, musi być zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy etatu w terminie nie późniejszym niż 14 dni od rozpoczęcia zajęć (art. 9d ust. 1 oraz art. 3 pkt 3 Karty Nauczyciela). Jeżeli stosunek pracy nawiązany będzie po upływie tego terminu, nauczyciel nie rozpocznie stażu do końca tego roku szkolnego.

W szczególnych przypadkach, uzasadnionych potrzebami szkoły, dyrektor może nawiązać stosunek pracy z nauczycielem stażystą, który legitymuje się odpowiednim poziomem wykształcenia, lecz nie posiada przygotowania pedagogicznego, o ile nauczyciel ten zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu (art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela). W przypadku gdy nauczyciel w ciągu pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych, z nauczycielem może być zawarta umowa o pracę na kolejny 1 rok szkolny. Staż wymagany do ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego przedłuża się do czasu uzyskania przygotowania pedagogicznego.

Umowa o pracę z nauczycielem kontraktowym

Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Jedynie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony (art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela).

Umowa o pracę z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym

Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania (art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela). W tym miejscu należy wyraźnie rozróżnić pojęcie mianowania, które w Karcie Nauczyciela używane jest w dwojakim znaczeniu. Mianowanie może bowiem oznaczać zarówno:

  • podstawę nawiązania stosunku pracy (mówimy wówczas, że nauczyciel zatrudniony jest na podstawie mianowania), jak również
  • jeden ze stopni awansu zawodowego.

Nauczyciel może posiadać stopień awansu zawodowego nauczyciela stażysty, kontraktowego, mianowanego lub dyplomowanego. Mianowanie jako podstawa nawiązania stosunku pracy przewidziane zostało dla nauczycieli legitymujących się najwyższym stopniem awansu zawodowego, tj. nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego.

Wymagania do zatrudnienia na podstawie mianowania

Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli:

  1. posiada on obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
  2. ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych,
  3. nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne,
  4. nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
  5. nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie 3 lat od ukarania (art. 76 ust. 1 pkt 3 Karty Nauczyciela) albo karą dyscyplinarną wydalenia z zawodu nauczyciela (art. 76 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela),
  6. posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska,
  7. istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony.

Problem w ocenie ostatniej przesłanki nawiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym na podstawie mianowania (wskazanej w pkt 7) pojawia się często w sytuacji, gdy dyrektor szkoły nie wie, czy w przyszłym roku szkolnym będzie mógł zapewnić odpowiednią liczbę godzin dla nauczyciela.

Karta Nauczyciela przewiduje, że w przypadku zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być zobowiązany do uzupełniania pensum w innej szkole (szkołach), jeżeli istnieją możliwości do takiego uzupełniania.

Obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć - może nałożyć na nauczyciela organ prowadzący szkołę (art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela). W razie braku warunków do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć w innej szkole nauczyciel może wyrazić zgodę na ograniczenie wymiaru zatrudnienia i zmniejszenie wysokości wynagrodzenia, jeżeli w szkole pomimo zachodzących w niej zmian może nadal realizować co najmniej połowę obowiązującego go wymiaru zajęć (art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela). Nauczyciel, który wyrazi zgodę na ograniczenie wymiaru zatrudnienia, w dalszym ciągu pozostaje zatrudniony na podstawie mianowania.

Karta Nauczyciela wprowadza obowiązek przekształcania z mocy prawa stosunku pracy zawartego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w stosunek pracy z mianowania:

  • z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego, następującego po miesiącu, w którym nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, pod warunkiem że spełnione są warunki określone w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela,
  • w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, gdy w czasie trwania umowy o pracę zostały spełnione warunki, o których mowa w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela.

Przekształcenie podstawy prawnej stosunku pracy, w tym wypadku, potwierdza na piśmie dyrektor szkoły poprzez wręczenie nauczycielowi aktu mianowania. Akt mianowania powinien w szczególności określić:

  • stanowisko i miejsce pracy;
  • termin rozpoczęcia pracy;
  • wynagrodzenie lub zasady jego ustalania

- art. 14 Karty Nauczyciela.

W przypadku zatrudnienia w zespole szkół akt mianowania i umowa o pracę powinny określać także typy (rodzaje) szkół w zespole, w których pracuje nauczyciel.

Przykładowy akt mianowania na stanowisko nauczyciela przedstawia wzór.

Wzór. Akt mianowania

 

 

Jeżeli nie istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze (art. 10 ust. 6 Karty Nauczyciela).

Zatrudnienie nauczyciela na czas określony

W razie zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami mianowanym i dyplomowanym stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony (art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela). W wymienionych przypadkach strony z góry mogą ustalić termin zakończenia stosunku pracy poprzez wskazanie konkretnej daty lub zdarzenia, po zajściu którego nastąpi rozwiązanie stosunku pracy.

Przykładowy zapis w umowie o pracę, określający termin jej zawarcia w przypadku czasowej nieobecności nauczyciela, związanej z okresowym zwolnieniem od pracy i przewidywanym powrotem do jej wykonywania, może być następujący: umowę o pracę zawarto na czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy Pani/Pana ...

Taki zapis jest bardzo praktyczny, w sytuacji gdy mamy do czynienia np. z nauczycielką będącą w ciąży, która korzysta najpierw ze zwolnienia lekarskiego, następnie z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego i ewentualnie urlopu wypoczynkowego. Umowa taka będzie się z automatu odnawiać aż do ustania ostatniej z przyczyn usprawiedliwionej nieobecności bez konieczności zawierania kilku odrębnych umów na czas określony, obejmujących osobno każdy rodzaj nieobecności pracownika.

Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 36 miesięcy (art. 10 ust. 12 Karty Nauczyciela).

Do okresu zatrudnienia wlicza się umowy o pracę na czas określony zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 3 miesięcy.

Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony przekracza 36 miesięcy, z dniem następującym po upływie tego okresu, stosunek pracy przekształca się odpowiednio:

  • w przypadku nauczyciela kontraktowego - w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony,
  • w przypadku nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego - w stosunek pracy na podstawie mianowania.

Przekształcenie podstawy prawnej stosunku pracy potwierdza na piśmie dyrektor szkoły.

Ograniczenie zatrudnienia do 36 miesięcy nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych:

  • w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy,
  • z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska,
  • w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu.

Przeniesienie służbowe nauczyciela

Karta Nauczyciela przewiduje możliwość zmiany warunków pracy polegających na zmianie miejsca zatrudnienia nauczyciela lub jego stanowiska, bez konieczności stosowania procedury wypowiedzenia zmieniającego. Mianowicie nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie samo lub inne stanowisko (art. 18 Karty Nauczyciela).

Przeniesienia nauczyciela do innej szkoły dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel ma być przeniesiony, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego tę szkołę i za zgodą dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony. W tym przypadku nie następuje rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy, zmienia się jedynie pracodawca. W związku z tym nie ma podstaw do wydania nauczycielowi świadectwa pracy. Do nowej placówki przekazuje się natomiast akta osobowe pracownika oraz pozostałą dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy (§ 7 rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej).

Nauczyciel przeniesiony z urzędu za swoją zgodą do innej miejscowości otrzymuje mieszkanie odpowiednie do swojego stanu rodzinnego oraz miejsce pracy dla współmałżonka, jeżeli ten jest również nauczycielem (art. 18 ust. 2 Karty Nauczyciela).

Instytucja przeniesienia służbowego została również przewidziana dla nauczyciela religii zatrudnionego na podstawie mianowania. W przypadku katechetów zmiana miejsca wykonywania obowiązków służbowych wynikać będzie ze skierowania wydanego nauczycielowi przez właściwego biskupa diecezjalnego lub właściwe władze zwierzchnie w przypadku innych kościołów i związków wyznaniowych. Organem uprawnionym do przeniesienia jest dyrektor szkoły, do której nauczyciel otrzymał skierowanie, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony. W tym przypadku przeniesienie wymaga również zawiadomienia organów prowadzących szkoły.

Umowa o pracę z nauczycielem religii

Normy dotyczące zatrudniania nauczycieli religii oraz ich prawa i obowiązki pracownicze są przedmiotem dwustronnych uzgodnień na linii państwo-Kościół. Z tego też powodu sytuacja katechetów jest o tyle skomplikowana, że podlegać oni muszą zarówno państwowemu, jak i kanonicznemu porządkowi prawnemu.

Kwestia zatrudniania nauczycieli religii zarówno świeckich, jak i duchownych uregulowana została w rozporządzeniu w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (dalej: rozporządzenie w sprawie nauki religii). Przedszkole lub szkoła zatrudnia nauczyciela religii, wyłącznie na podstawie imiennego pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydanego przez:

  • właściwego biskupa diecezjalnego - w przypadku Kościoła katolickiego,
  • właściwe władze zwierzchnie tych kościołów i związków wyznaniowych - w przypadku pozostałych kościołów oraz innych związków wyznaniowych

- § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie nauki religii.

O konieczności posiadania przez nauczycieli religii upoważnienia od biskupa diecezjalnego do nauczania religii (zwanego również misją kanoniczną) mówi także art. 12 ust. 3 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską.

Dokument, który upoważnia do nauczania religii, może zostać wydany na czas określony bądź nieokreślony. W przypadku czasu określonego - wygasa on po upływie oznaczonego w nim terminu. Natomiast w przypadku czasu nieokreślonego - traci on swoją ważność od momentu jego cofnięcia.

Misja kanoniczna powinna określać dokładnie osobę i placówkę, w jakiej ta osoba ma pracować. Nie istnieją zatem ogólne misje kanoniczne. Katecheta musi legitymować się aktualnym skierowaniem do nauczania w określonej szkole podczas całego okresu zatrudnienia.

Stosunek pracy z nauczycielem religii nawiązuje się na podstawie Karty Nauczyciela. W zależności od tego, jakie warunki zatrudnienia zostaną określone w skierowaniu (tj. wymiar zatrudnienia, czas trwania misji kanonicznej), zatrudnienie nauczyciela religii nastąpi na podstawie mianowania, umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony.

Pierwszeństwo zatrudniania w okresie reformy oświaty

W okresie wdrażania nowej struktury szkół (do 31 sierpnia 2023 r.), w celu ułatwienia przepływu informacji o wolnych miejscach pracy dla nauczycieli, dyrektorów szkół zobowiązano do przekazywania kuratorowi oświaty informacji o wolnych stanowiskach pracy, natomiast kuratorów oświaty - do udostępniania tej informacji na prowadzonej przez kuratorium stronie internetowej (art. 224 ust. 1-2 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe).

Dokumentacja wymagana do zatrudnienia nauczyciela

Zakres dokumentacji, którą może gromadzić dyrektor szkoły w związku z zatrudnieniem pracowników, określają przepisy Kodeksu pracy oraz rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej. W przypadku nauczycieli należy uwzględnić także zapisy Karty Nauczyciela.

Dyrektor szkoły może żądać od kandydata na nauczyciela oświadczeń lub dokumentów dotyczących danych osobowych, zgromadzonych w związku z ubieganiem się o zatrudnienie (§ 3 pkt 1 rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej). W praktyce nauczyciel będzie zobowiązany do wypełnienia kwestionariusza osobowego dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie. W obowiązującym stanie prawnym dyrektor szkoły może wymagać od nauczyciela podania danych osobowych obejmujących:

  • imię (imiona) i nazwisko,
  • datę urodzenia,
  • dane kontaktowe wskazane przez nauczyciela,
  • wykształcenie,
  • kwalifikacje zawodowe,
  • przebieg dotychczasowego zatrudnienia

- art. 221 § 1 i 2 Kodeksu pracy. Pracodawca żąda podania danych osobowych, o których mowa w 3 ostatnich pozycjach, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku.

Dyrektor szkoły może żądać od kandydata do pracy podania innych niż kodeksowe danych osobowych, jeżeli jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa (art. 221 § 4 Kodeksu pracy). W przypadku nauczycieli konieczne będzie uzyskanie na etapie zatrudnienia jeszcze takich danych, jak: nazwisko rodowe, numer PESEL, imiona rodziców. Dane te będą potrzebne do uzyskania przed nawiązaniem stosunku pracy stosownych zaświadczeń z RSPTS oraz CROD.

Obowiązujące rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej nie zawiera wzorów dokumentów związanych z ubieganiem się o zatrudnienie, nawiązaniem, zmianą oraz ustaniem stosunku pracy. Pomocniczy wzór kwestionariusza osobowego dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie oraz dla pracownika można znaleźć na stronie www.inforlex.pl/ewydania.

Oprócz kwestionariusza osobowego dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie nauczyciel jest zobowiązany do przedstawienia:

  1. świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie,
  2. orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku,
  3. aktu nadania stopnia awansu zawodowego,
  4. informacji z Krajowego Rejestru Karnego, że nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
  5. oświadczenia, że nauczyciel:
  • posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
  • ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych,
  • nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne.

Dyrektor szkoły przed dopuszczeniem nauczyciela do pracy zobowiązany jest zapoznać go z przepisami wewnątrzzakładowymi oraz innymi dokumentami i przepisami, które powinny być udostępnione pracownikowi. W szczególności uzyskuje jego pisemne potwierdzenie zapoznania się z treścią regulaminu pracy oraz z przepisami i zasadami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podsumowanie

  1. Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony.
  2. Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania.
  3. Szkoła zatrudnia nauczyciela religii na podstawie imiennego pisemnego skierowania wydanego przez biskupa diecezjalnego - w przypadku Kościoła katolickiego, lub właściwe władze kościołów i związków wyznaniowych - w przypadku pozostałych kościołów oraz innych związków wyznaniowych.
  4. Dyrektor szkoły może żądać od kandydata na nauczyciela oświadczeń lub dokumentów dotyczących danych osobowych, zgromadzonych w związku z ubieganiem się o zatrudnienie.
  5. Jeżeli nie ma warunków do zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze.

 

PODSTAWA PRAWNA:

  • art. 3 pkt 3, art. 9, art. 9d ust. 1, art. 10, art. 11, art. 14, art. 16, art. 18, art. 20 ust. 5c, art. 22 ust. 1-2, art. 26 ust. 1 pkt 5, art. 76 ust. 1 pkt 3-4, art. 85w ust. 2, art. 85y ust. 1a, art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 4),

  • art. 221 § 4-5, art. 251 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162),

  • art. 11 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320),

  • art. 40 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1444; ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1023),

  • art. 15 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082),

  • art. 224 ust. 1-2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1287),

  • art. 21 ust. 1, art. 23 ust. 2 ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 152),

  • art. 12 ust. 3 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318),

  • § 3 pkt 1-2, § 5, § 7 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 2369),

  • § 5 ust. 1, ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 983).

 

Anna Dryja

ekspert w zakresie prawa oświatowego

 

Inforakademia
Notyfikacje

Czy chcesz otrzymywać informacje o najnowszych szkoleniach? Zgódź się na powiadomienia od wideoakademii

Powiadomienia można wyłączyć w preferencjach systemowych
NIE NIE
TAK TAK