PROBLEM
Jak w praktyce stosować zmiany wprowadzone w ramach Polskiego Ładu polegające na objęciu obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego osób powołanych do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie? Czy dotyczy to skarbnika gminy, członków gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych (GKRPA) oraz sołtysów i inkasentów?
RADA
Od 1 stycznia 2022 r. ubezpieczeniu zdrowotnemu zaczęły podlegać osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie.
Tabela. Skarbnik gminy, członkowie GKRPA oraz sołtysi i inkasenci - zasady pobierania ubezpieczenia zdrowotnego po zmianach od 1 stycznia 2022 r.
Pełniona funkcja | Ubezpieczenie zdrowotne |
Skarbnik gminy Czy skarbnik gminy jest osobą działającą na podstawie powołania w rozumieniu przepisów Polskiego Ładu? | Skarbnik gminy jest pracownikiem samorządowym. Nie jest osobą działającą na podstawie powołania w rozumieniu przepisów Polskiego Ładu. Pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie: 1) wyboru:
2) powołania - zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa; 3) umowy o pracę - pozostali pracownicy samorządowi. Skarbnik gminy to po prostu pracownik. Tym samym składki ZUS należy w tym przypadku opłacać na zasadach właściwych dla pracowników, a nie osób działających na podstawie powołania. Skarbnikowi przysługiwać będzie także chociażby ulga dla klasy średniej. |
Członkowie GKRPA Czy w związku z nowymi przepisami Polskiego Ładu należy zgłosić do ZUS członków gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych powołanych przez wójta zarządzeniem i od 2022 r. odprowadzać od ich wynagrodzenia składkę na ubezpieczenie zdrowotne? | Członkowie gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych są powoływani. Tym samym obecnie należy ich zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego. Od 1 stycznia 2022 r. ubezpieczeniu zdrowotnemu zaczęły podlegać osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. U osób tych ubezpieczenie powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania. Zgłasza je do ubezpieczeń podmiot wypłacający wynagrodzenie (kod 22 50). Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla powołanych jest kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia tych osób pobieranego z tytułu powołania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami GKRPA powołują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast). Zasady wynagradzania członków tych komisji określa rada gminy w gminnych programach rozwiązywania problemów alkoholowych. Członkowie GKRPA są zatem powoływani i pobierają z tego tytułu wynagrodzenie. Tym samym powinni być obecnie zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego. Co istotne, brak jest najmniejszych podstaw, żeby rozróżniać obowiązki składkowe względem tego, jak są klasyfikowane dane przychody w zakresie PIT. Wbrew pozorom (i temu, co twierdził ZUS) zapis o powołaniu nie dotyczy wyłącznie członków zarządów (art. 13 pkt 7 ustawy o PIT), ale jest bardziej ogólny. Dotyczy wszystkich osób działających na podstawie powołania. W konsekwencji należy uznać, że dotyczy też członków GKRPA. |
Sołtysi i inkasenci Czy sołtysi i inkasenci należności publicznoprawnych (podatków lokalnych i opłat) działają z powołania w rozumieniu przepisów Polskiego Ładu i należy opłacać za nich składkę zdrowotną? | Sołtysi i inkasenci nie działają na podstawie powołania. Tym samym nie podlegają składkom zdrowotnym. Od dnia 1 stycznia 2022 r. ubezpieczeniu zdrowotnemu zaczęły podlegać osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. U osób tych ubezpieczenie powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania. Zgłasza je do ubezpieczeń podmiot wypłacający wynagrodzenie (kod 22 50). Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla powołanych jest kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia tych osób pobieranego z tytułu powołania.
Inkasent zajmuje się ściąganiem należności publicznoprawnych. Z przepisów regulujących poszczególne podatki, które mogą być ściągane w ramach inkasa, wynika, że taka forma może być zarządzona przez radę gminy. Rada może też wyznaczyć (podatki lokalne) lub określić (podatek rolny) inkasentów. W efekcie inkasenci nie są powoływani. Tym samym nie należy ich zgłaszać do ubezpieczenia zdrowotnego.
Z kolei sołtys jest organem wykonawczym w sołectwie. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka. Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Oznacza to, że sołtys działa na podstawie wyboru, a nie powołania. Tym samym nie podlega on składce zdrowotnej. |
Paweł Ziółkowski
prawnik, specjalista w dziedzinie prawa pracy i podatków
Podstawy prawne:
art. 4 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 66 w ust. 1 pkt 35a, art. 73 pkt 17b, art. 75 ust. 17a, art. 81 ust. 8 pkt 11a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91)
art. 41 ust. 3 i 5 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 24)
art. 13 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 501)
art. 6 ust. 12 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2290)
art. 6b ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 333)
art. 36 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)