Zatrudnianie cudzoziemców po zmianach od 29 stycznia 2022 r.

Zatrudnianie cudzoziemców. W wyniku nowelizacji przepisów od 29 stycznia 2022 r. maksymalny okres powierzania pracy obcokrajowcowi na podstawie oświadczenia wydłużył się z 6 do 24 miesięcy. Od dnia wejścia w życie tej nowelizacji, z mocy prawa utraci ważność wpis zezwolenia na pracę sezonową, jeżeli postępowanie w tej sprawie zostanie umorzone. Wydłużyła się również lista przypadków, w których nie ma obowiązku wnioskowania o nowe zezwolenie na pracę.

Dla zatrudniania obcokrajowców w Polsce ważne są dwa obszary modyfikacji, jakie wprowadziła ustawa z 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa zmieniająca). Dotyczą one:

• zezwoleń na pobyt czasowy i pracę, które nie są opisane w tym opracowaniu, bo o ten dokument wnioskuje sam cudzoziemiec, zgodnie z art. 98 ust. 1 w zw. z art. 114 ustawy o cudzoziemcach; gdy obcokrajowiec nim dysponuje, podmiot zatrudniający (dalej: zatrudniający) jest zwolniony z obowiązku pozyskiwania zezwolenia na pracę na mocy art. 87 ust. 1 pkt 11a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: ustawa o promocji zatrudnienia);
• oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (dalej: oświadczenie), zezwolenia na pracę sezonową (dalej: zezwolenie sezonowe) i zezwolenia na pracę, o które zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia występuje zatrudniający.

Nowości w procedurze wystawiania zatrudniającemu dokumentów legalizujących pracę cudzoziemca, które są przedstawione poniżej, wymuszają także nowelizację rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń (dalej: rozporządzenie o zezwoleniach) albo wydanie nowego aktu wykonawczego, który je zastąpi. Na razie nie wiadomo, który wariant wybierze ustawodawca, bo w dniu oddania tego materiału do publikacji nie pojawił się żaden projekt. Ustawodawca ma 6 miesięcy na tę decyzję, licząc od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej. Tyle wynosi bowiem maksymalny okres obowiązywania rozporządzenia o zezwoleniach (art. 15 ust. 3 ustawy zmieniającej). Należy spodziewać się zmiany zamieszczonych w tym rozporządzeniu wzorów dokumentów, zwłaszcza dotyczących oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.

Ustawa zmieniająca nie wpłynęła natomiast na instrumenty, które wprowadziła do porządku prawnego ze względu na stan zagrożenia epidemicznego lub epidemii, ogłoszony z powodu COVID-19, ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

1. Procedura oświadczeniowa

Rejestracja oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi to jeden z najprostszych sposobów legalizacji zatrudnienia cudzoziemca w Polsce, bo nie wymaga tzw. testu rynku pracy.

Test rynku pracy to informacja starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, sporządzona z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich oraz cudzoziemców wskazanych w art. 87 ust. 1 pkt 1-11 ustawy o promocji zatrudnienia, np. o nadanym przez Polskę statusie uchodźcy (art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia).

Obecnie, po zmianie przepisów, cudzoziemiec ma prawo pracować na podstawie oświadczenia przez 24 miesiące (poprzednio 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy). Po ich upływie, bez żadnej przerwy, zatrudniający może złożyć kolejne oświadczenie. Jest to możliwe dzięki likwidacji 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego. Tak wynika z art. 87 ust. 3 i art. 88z ust. 2 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu nadanym odpowiednio przez art. 3 pkt 4 lit. b i pkt 10 lit. b ustawy zmieniającej.

WAŻNE(!)

Poczynając od 29 stycznia 2022 r., cudzoziemiec ma prawo pracować w Polsce na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi przez 24 miesiące.

1.1. Zakres podmiotowy

Nie zmieniła się lista krajów, których obywatele mogą pracować w Polsce na mocy oświadczenia. Obejmuje ona nadal: Armenię, Białoruś, Gruzję, Mołdawię, Rosję i Ukrainę (§ 2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, dalej: rozporządzenie o wyłączeniach podmiotowych).

WAŻNE(!)

Niezmiennie na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi mogą w Polsce pracować obywatele: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy.

Natomiast wskutek uchylenia art. 87 ust. 4 i art. 90 ust. 11 ustawy o promocji zatrudnienia na mocy odpowiednio art. 3 pkt 4 lit. c i pkt 11 lit. b ustawy zmieniającej została zlikwidowana możliwość zastosowania trybu wykonywania pracy na podstawie oświadczenia dla obywateli innych krajów niż wyżej wskazane w przypadku wykonywania określonych zawodów wymienionych w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw pracy. Minister miał wskazywać zawody, w których praca jest dozwolona na podstawie oświadczenia bez względu na kraj pochodzenia cudzoziemca, kierując się potrzebami rynku pracy. Co istotne, rozporządzenie nigdy nie zostało wydane, a w konsekwencji zmiany przepisów nie istnieje już podstawa dla zastosowania tego niewdrożonego mechanizmu.

1.2. Tryb rejestracji/odmowy rejestracji oświadczenia

Po wejściu w życie nowelizacji kolejność czynności w procedurze rejestracji oświadczenia pozostała taka sama jak przed 29 stycznia 2022 r. Jednak w niektórych etapach procedury pojawiły się nowe elementy.

Krok 1. Przygotowanie oświadczenia i kompletu dokumentów

Pierwsza zmiana dotyczy danych o oferowanej cudzoziemcowi pracy, zamieszczanych w składanym przez zatrudniającego oświadczeniu. Polega na zastąpieniu "okresów pracy oznaczonych datami" jednym "okresem pracy oznaczonym datami" (art. 88z ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu nadanym przez art. 3 pkt 4 lit. a ustawy zmieniającej). Pozostały zakres danych wpisywanych do oświadczenia nie został zmodyfikowany i obejmuje: dane własne zatrudniającego (w tym o spełnianiu wymagań o niekaralności wskazanych w art. 88z ust. 5 pkt 1-6 ustawy o promocji zatrudnienia) oraz dane zatrudnianego cudzoziemca. Jeżeli cudzoziemiec ma pracować jako pracownik tymczasowy, to należy także podać dane pracodawcy użytkownika

Dotychczasowy zestaw obowiązkowych załączników do oświadczenia zawiera § 7 ust. 3 rozporządzenia o zezwoleniach. Można założyć, że będzie identyczny po zmianie tego aktu prawnego lub wydaniu nowego. Są w nim bowiem wymienione:

• ważny dowód osobisty lub dokument podróży albo inny dokument potwierdzający tożsamość zatrudniającego będącego osobą fizyczną,
• kopia wszystkich wypełnionych stron ważnego dokumentu podróży cudzoziemca (a gdy go nie posiada - innego dokumentu potwierdzającego tożsamość),
• dowód wpłaty za wpis oświadczenia do ewidencji oświadczeń, która wynosi 30 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości wpłat dokonywanych w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pracę sezonową oraz złożeniem oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, dalej: rozporządzenie o opłatach).

Krok 2. Złożenie kompletnego oświadczenia

Tak jak dotychczas zatrudniający może złożyć oświadczenie osobiście we właściwym powiatowym urzędzie pracy (PUP) lub elektronicznie (metoda preferowana, a w stanie zagrożenia epidemicznego/epidemii - wymagana) poprzez witrynę rządową www.praca.gov.pl. Na jej stronie głównej wybiera "Zatrudnianie cudzoziemców", z uzyskanego menu - "Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom", a następnie z dostępnej listy urzędów - PUP właściwy ze względu na swoją siedzibę lub miejsce stałego pobytu. Następnie edytuje dokument w celu wypełnienia, podpina załączniki, podpisuje kwalifikowanym podpisem elektronicznym (dalej: podpis elektroniczny) lub profilem zaufanym (możliwość jego uzyskania jest dostępna pod adresem: https://pz.gov.pl/pz/index) i wysyła.

Krok 3. Wpis/odmowa wpisu oświadczenia do ewidencji

Po zmianie przepisów dłuższa jest lista warunków, które muszą być spełnione, żeby PUP wpisał oświadczenie do ewidencji oświadczeń. Zgodnie z art. 88z ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu nadanym art. 3 pkt 10 lit. b ustawy zmieniającej nastąpi to, jeżeli:

1. cudzoziemiec jest obywatelem państwa wymienionego w rozporządzeniu o wyłączeniach podmiotowych (z kręgu obcokrajowców usunięto obywateli innych państw, którzy mogliby wykonywać pracę w zawodzie określonym w rozporządzeniu, bo nie zostanie wydane z racji uchylenia art. 90 ust. 11 ustawy o promocji zatrudnienia),
2. powierzana mu praca nie jest pracą sezonową (kryterium niezmienione),
3. okres pracy nie przekracza 24 miesięcy, a nie - jak było poprzednio - 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (kryterium zmienione od stycznia 2022 r.),
4. dzień rozpoczęcia pracy wskazany w oświadczeniu nastąpi nie później niż 6 miesięcy od dnia złożenia tego dokumentu (kryterium obowiązujące od stycznia 2022 r.),
5. wysokość wynagrodzenia cudzoziemca nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku (kryterium obowiązujące od stycznia 2022 r.).

Wpis oświadczenia do ewidencji lub odmowa jego dokonania musi nastąpić - tak jak dotychczas - w ciągu 7 dni od złożenia oświadczenia, a jeśli jest niezbędne postępowanie - 30 dni. Nie zmieniły się też przyczyny odmowy wpisu oświadczenia do ewidencji. Sytuacje, w których musi nastąpić odmowa, są wymienione w art. 88z ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia. Starosta odmawia wpisu, np. gdy zatrudniający (lub osoba fizyczna, która działała w jego imieniu) został co najmniej dwukrotnie prawomocnie ukarany za niezawarcie umowy z cudzoziemcem na piśmie lub nieprzedstawienie jej tłumaczenia, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę złożenia oświadczenia. Z kolei przyczyny fakultatywne zawiera art. 88z ust. 6 ustawy o promocji zatrudnienia. Należy do nich m.in. złożenie oświadczenia dla pozoru.

Krok 4. Odwołanie od decyzji o odmowie wpisu oświadczenia

Zasady odwoływania się do ministra właściwego ds. pracy pozostały bez zmian po wejściu w życie ustawy zmieniającej (art. 5a ustawy o promocji zatrudnienia). Zatrudniający składa odwołanie, bez szczególnego uzasadnienia, za pośrednictwem starosty, w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji (art. 128-129 Kodeksu postępowania administracyjnego).

1.3. Obowiązki informacyjne zatrudniającego

Przed zmianą przepisów wpis oświadczenia do ewidencji zobowiązywał zatrudniającego do zawiadomienia na piśmie PUP o rozpoczęciu pracy przez cudzoziemca nie później niż w dniu podjęcia pracy. Po ich nowelizacji pracodawca nadal ma taki obowiązek, lecz w wydłużonym terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń (art. 88z ust. 13 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu nadanym art. 3 pkt 10 lit. c ustawy zmieniającej). W takim samym czasie zatrudniający powinien poinformować PUP o niepodjęciu pracy przez obcokrajowca (art. 88z ust. 13 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia). Niewypełnienie tych obowiązków nie uruchomi domniemania, że cudzoziemiec wykonywał pracę od dnia określonego w oświadczeniu lub późniejszego, jeśli tak wynika z okoliczności. Przestało bowiem obowiązywać wskutek uchylenia art. 88z ust. 14 ustawy o promocji zatrudnienia, który je przewidywał.

Ponadto od 29 stycznia 2022 r. nie ma już także podstawy do przyjęcia, że cudzoziemiec, którego dotyczy oświadczenie wpisane do ewidencji, zakończył wykonywanie pracy w dniu określonym w oświadczeniu. Stracił bowiem moc art. 88z ust. 15 ustawy o promocji zatrudnienia. Utrzymany został natomiast art. 88z ust. 16 ustawy o promocji zatrudnienia, który daje zatrudniającemu możliwość zawiadomienia PUP o zakończeniu pracy przez cudzoziemca.

1.4. Rejestracja nowego oświadczenia

Modyfikacje nie dotknęły zasad postępowania w razie zmiany warunków zapisanych w zaewidencjonowanym oświadczeniu. Generalnie w takim przypadku konieczne jest uzyskanie wpisu do ewidencji nowego oświadczenia. Nie trzeba się o nie starać - tak jak dotychczas - w sytuacjach wymienionych w art. 88z ust. 12 ustawy o promocji zatrudnienia (np. przy zawarciu umowy o pracę zamiast cywilnoprawnej).

2. Zezwolenie na pracę sezonową

Konkretne sektory zatrudnienia w Polsce, w których jest wymagane zezwolenie sezonowe, są określone w załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których są wydawane zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca (dalej: rozporządzenie o pracy sezonowej). Należą do nich: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo, a także działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi. Ustawa zmieniająca nie dokonała żadnych korekt w tym zestawieniu. Przebudowała natomiast zakres obowiązków zatrudniającego w ścieżce zagranicznej, którą stosuje się wobec cudzoziemca zamierzającego ubiegać się o wizę w celu pracy sezonowej lub wjazd do Polski w ramach ruchu bezwizowego w związku z wykonaniem świadczenia pracy sezonowej. Wprowadziła ponadto kilka innych zmian, które dotyczą również ścieżki krajowej, obowiązującej w przypadku cudzoziemca przebywającego już w Polsce na podstawie tytułu pobytowego z prawem do pracy (właściwej wizy, karty pobytu, paszportu biometrycznego lub stempla w paszporcie) i wymagającej wyłącznie złożenia wniosku bez dodatkowych obowiązków. Pozostawiła natomiast w dotychczasowym kształcie reguły dotyczące tzw. zezwolenia wielosezonowego (art. 88q ustawy o promocji zatrudnienia).

2.1. Przesłanki wydania zezwolenia

Zezwolenie sezonowe wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania zatrudniającego, jeśli są spełnione ustawowe warunki. Ustawa zmieniająca przeformułowała obowiązki do wykonania po dokonaniu wpisu zezwolenia do ewidencji wniosków - patrz tabela poniżej.

Tabela 1. Wymagania dotyczące zezwolenia sezonowego

2.2. Procedura wydania/odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową

Procedura wydania/odmowy wydania zezwolenia pozostała po 29 stycznia 2022 r. taka sama dla ścieżki krajowej i zagranicznej. Przedstawia się ona następująco:

Krok 1. Przygotowanie kompletnego wniosku przez zatrudniającego

Zatrudniający może złożyć wniosek o zezwolenie na pracę sezonową w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej (§ 3 ust. 3 rozporządzenia o zezwoleniach). Ten ostatni sposób jest najprostszy i preferowany przez PUP, a w stanie zagrożenia epidemicznego/epidemii - wymagany. Z tego powodu zatrudniający musi:

• wejść na stronę internetową www.praca.gov.pl,
• wybrać zakładkę "Zatrudnienie cudzoziemców", a następnie "Zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca",
• wypełnić odpowiedni wniosek, podając dane swoje, cudzoziemca i oferowanej pracy (w tym dotyczące przewidywanego płatnego urlopu), datę wjazdu na terytorium państwa obszaru Schengen oraz dane dotyczące pobytu cudzoziemca na terytorium Polski w dniu złożenia wniosku, w tym podstawy prawnej, a także informację o wykonywaniu/niewykonywaniu pracy przez cudzoziemca na rzecz wnioskodawcy w okresie 5 lat poprzedzających złożenie wniosku na podstawie zezwolenia na pracę sezonową,
• uzupełnić dane dotyczące oświadczeń (są częścią wniosku) o zapewnieniu wynagrodzenia, wykonaniu warunków zezwolenia, niekaralności (pod rygorem odpowiedzialności karnej) oraz sposobie zakwaterowania cudzoziemca,
• dopiąć do wniosku załączniki (skany w formie pdf, jpg lub png), których lista znajduje się w § 7 ust. 2 rozporządzenia o zezwoleniach,
• podpisać wniosek podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym,
• wysłać wniosek.

Krok 2. Wniesienie opłaty i złożenie wniosku

Przed złożeniem wniosku o zezwolenie na pracę zatrudniający musi wnieść jednorazową opłatę w wysokości 30 zł (§ 2 pkt 4 rozporządzenia o opłatach). Dowód wpłaty stanowi załącznik do wniosku.

Krok 3. Wpis do ewidencji i wydanie zaświadczenia lub odmowa wydania zezwolenia

Sposób rozpatrywania wniosku o wydanie zezwolenia pozostał niezmieniony. Najpierw jest sprawdzany pod kątem braków formalnych (poprawność wypełnienia i komplet załączników). Następnie czeka go weryfikacja pod względem spełnienia warunków do wydania zezwolenia na pracę sezonową. Gdy przejdzie przez ten proces z wynikiem pozytywnym, wówczas zostanie wpisany przez starostę do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej. W efekcie starosta wyda zatrudniającemu:

• zezwolenie sezonowe, jeżeli cudzoziemiec już przebywa w Polsce,
• zaświadczenie o wpisie, które ma być przekazane cudzoziemcowi, jeśli ten dopiero przyjedzie do Polski.

Na wpis wniosku do ewidencji i wydanie zaświadczenia starosta ma 7 dni, w sprawach wymagających postępowania wyjaśniającego - 30 dni, a w szczególnie skomplikowanych - 2 miesiące. Tyle samo czasu otrzymał na odmowę wydania zezwolenia.

Nie zmienił się podział przyczyn odmowy wydania zezwolenia na pracę na dwie kategorie. W pierwszej znajdują się te, których wystąpienie powoduje obowiązek odmownego załatwienia wniosku przez starostę - ich lista znajduje się w art. 88j ust. 1 w zw. z ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia. Z grupy tej wyłączono od 29 stycznia 2022 r. ponowne ukaranie zatrudniającego (lub osoby działającej w jego imieniu) za nielegalne zatrudnianie cudzoziemca w ciągu 2 lat od poprzedniego uznania za winnego takiego wykroczenia (art. 88x ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia w brzmieniu nadanym przez art. 3 pkt 9 ustawy zmieniającej).

Do drugiej kategorii należą te okoliczności, które dają możliwość odmowy, ale jej nie nakazują - ich katalog zawiera art. 88j ust. 2 w zw. z ust. 2a ustawy o promocji zatrudnienia.

Od odmowy wydania zezwolenia na pracę sezonową przysługuje odwołanie do ministra ds. pracy (por. krok 4 w części 1.2.).

Wpis zezwolenia sezonowego do ewidencji jest od 29 stycznia 2022 r. unieważniany z mocy prawa w razie umorzenia postępowania (art. 88p ust. 12 ustawy o promocji zatrudnienia dodany przez art. 3 pkt 8 lit. c ustawy zmieniającej).

Krok 4. Przekazanie zaświadczenia cudzoziemcowi

Zatrudniający ma obowiązek przekazania zaświadczenia o wpisie wniosku do ewidencji zezwoleń cudzoziemcowi. Ten dokument jest bowiem podstawą do uzyskania wizy pozwalającej na wjazd do Polski, jeśli jest ona potrzebna.

Krok 5. Wydanie zezwolenia i jego treść

Ustawa zmieniająca nie znowelizowała zasad wydawania zezwolenia sezonowego. W ścieżce zagranicznej następuje to po przyjeździe cudzoziemca do Polski (art. 88p ust. 7 ustawy o promocji zatrudnienia), a w ścieżce krajowej - po weryfikacji wniosku. Zezwolenie - tak jak dotychczas - będzie wydane dla konkretnego cudzoziemca (art. 88r ustawy o promocji zatrudnienia). W jego treści znajdą się:

• podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, a gdy zezwolenie dotyczy pracy tymczasowej - również dane pracodawcy użytkownika,
• najniższe wynagrodzenie cudzoziemca,
• wymiar czasu pracy albo liczby godzin pracy w tygodniu lub miesiącu,
• rodzaj umowy (o pracę lub cywilnoprawna) będącej podstawą wykonywania pracy oraz
• okres ważności zezwolenia.

Zezwolenie sezonowe utrzymało po zmianie przepisów od 29 stycznia 2022 r. czas ważności. Może nadal obejmować maksymalnie 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Tyle samo wynosi łączny okres pobytu w Polsce w celu wykonywania pracy sezonowej, jeśli starosta przedłuży ważność zezwolenia po wjeździe cudzoziemca do Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego w związku z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę sezonową wpisanym do ewidencji.

WAŻNE(!)

Zezwolenie sezonowe niezmiennie może obejmować maksymalnie 9 miesięcy w roku kalendarzowym.

W takich samych sytuacjach jak przed wejściem w życie ustawy zmieniającej nie trzeba występować o nowe zezwolenie sezonowe w przypadku zmiany warunków aktualnie posiadanego (patrz art. 88s ustawy o promocji zatrudnienia oraz część 4 tego opracowania dotycząca stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii).

2.3. Realizacja zezwolenia

Zatrudniający ma obowiązek uwzględnić w umowie z cudzoziemcem warunki określone w zezwoleniu na pracę sezonową, szczególnie w zakresie wysokości wynagrodzenia. Przepisy zobowiązują go także do zawarcia tej umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca. Od 29 stycznia 2022 r. musi on także podwyższyć wynagrodzenie proporcjonalnie do zwiększenia wymiaru czasu pracy cudzoziemca zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy lub liczby godzin, w których cudzoziemiec wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej (art. 88h ust. 1 pkt 2a ustawy o promocji zatrudnienia dodany przez art. 3 pkt 7 ustawy zmieniającej).

Jeżeli zatrudniający zobowiązał się do zapewnienia cudzoziemcowi zakwaterowania, nadal spoczywa na nim konieczność zawarcia odrębnej umowy, określającej warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej, w języku zrozumiałym dla tej osoby.

2.4. Przyczyny uchylenia zezwolenia

Okoliczności, w których starosta uchyla wydane zezwolenie na pracę sezonową, określa art. 88y ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia (przepis nienowelizowany ustawą zmieniającą). Ma to miejsce m.in., gdy zmienią się okoliczności lub dowody, odnoszące się do tego dokumentu, pod warunkiem że nie chodzi o przedłużenie zezwolenia, albo ustanie przyczyna udzielenia zezwolenia.

3. Zezwolenie na pracę

Zezwolenie na pracę może być wydane - tak jak dotychczas - na 3 lata, a potem dalej przedłużane (art. 88e ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia). Poza opisanym w pkt 2 zezwoleniem sezonowym (typ S) jest 5 rodzajów zezwoleń (A, B, C, D, E). Wymienia je art. 88 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i § 2 rozporządzenia o zezwoleniach, natomiast art. 88e ustawy określa okresy ich ważności, art. 88b ust. 1 - właściwość organu wydającego dany typ zezwolenia, do którego powinien być składany wniosek o jego wystawienie, a art. 88c - warunki wydania.

3.1. Wniosek o zezwolenie na pracę

Wniosek o zezwolenie na pracę zatrudniający lub osoba przez niego upoważniona może złożyć w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej. Podobnie jak przy oświadczeniu i zezwoleniu sezonowym preferowana jest trzecia z tych opcji, która w stanie zagrożenia epidemicznego/epidemii jest wręcz wymagana. Stąd podmiot zatrudniający musi na witrynie www.praca.gov.pl wybrać zakładkę "Zatrudnienie cudzoziemców", a następnie "Zezwolenia na pracę cudzoziemca". Kolejne działania to:

• wypełnienie wniosku,
• dopięcie załączników (skany w formie pdf, jpg lub png) - pełną listę można znaleźć w § 7 ust. 1 rozporządzenia o zezwoleniach, lecz nie wszystkie są obowiązkowe przy każdym z typów zezwoleń,
• podpisanie podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym,
• wysłanie.

Ustawa zmieniająca zasadniczo nie nowelizuje tych zasad. Ustanowiła natomiast przywilej pierwszeństwa w rozpatrywaniu wniosków o zezwolenia na pracę dla tych z nich, które dotyczą cudzoziemców mających wykonywać pracę dla podmiotów prowadzących działalność o znaczeniu strategicznym dla gospodarki narodowej, których wykaz ma być określony w rozporządzeniu (art. 88ca i 88cb ustawy o promocji zatrudnienia dodane przez art. 3 pkt 5 ustawy zmieniającej).

3.2. Treść zezwolenia i jego realizacja

Bez zmian pozostała treść zezwolenia na pracę. Obejmuje dane o:

• podmiocie zatrudniającym,
• stanowisku lub rodzaju pracy,
• najniższym miesięcznym wynagrodzeniu cudzoziemca na danym stanowisku,
• wymiarze czasu pracy albo liczbie godzin pracy w tygodniu lub miesiącu,
• rodzaju umowy będącej podstawą wykonywania pracy oraz
• okresie ważności zezwolenia.

W zezwoleniach typu C i D dodatkowo wskazywany jest podmiot, do którego cudzoziemiec jest delegowany, a jeżeli zezwolenie dotyczy pracy cudzoziemca w charakterze pracownika tymczasowego, musi być w nim umieszczony pracodawca użytkownik.

Podmiot zatrudniający cudzoziemca, od którego jest wymagane posiadanie zezwolenia na pracę, jest obowiązany m.in. do:

• uwzględnienia w umowie z cudzoziemcem warunków zawartych w zezwoleniu na pracę,
• zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej oraz przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca,
• przekazania jednego egzemplarza zezwolenia na pracę cudzoziemcowi, którego dotyczy zezwolenie, w formie pisemnej,
• informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę oraz decyzjach o wydaniu, odmowie wydania lub uchyleniu zezwolenia,
• zachowania należytej staranności w postępowaniach o zezwolenie, przedłużenie i uchylenie zezwolenia na pracę cudzoziemca.

Ponadto od 29 stycznia 2022 r. dodany został nowy obowiązek podwyższenia wynagrodzenia cudzoziemca proporcjonalnie do zwiększenia wymiaru czasu pracy cudzoziemca zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy lub liczby godzin, w których cudzoziemiec wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Po nowelizacji art. 88f ust. 1a i 1c przez art. 3 pkt 6 ustawy zmieniającej inaczej wygląda katalog przypadków, w których nie trzeba wnioskować o nowe zezwolenie na pracę (patrz tabela 2).

Tabela 2. Zestawienie przypadków w których nie trzeba wnioskować o nowe zezwolenie na pracę, przed nowelizacją i po nowelizacji

3.3. Odmowa wydania/uchylenie/wygaśnięcie zezwolenia

Wykazy okoliczności, w których wojewoda obowiązkowo i fakultatywnie odmawia wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca, są określone w art. 88j ust. 1-2b ustawy o promocji zatrudnienia (np. sytuacje, w których podmiot powierzający w toku postępowania złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane). Z kolei lista sytuacji, w których wojewoda uchyli wydane zezwolenie na pracę, jest zawarta w art. 88k ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia (np. ustała przyczyna udzielenia zezwolenia na pracę, cudzoziemiec przestał spełniać wymagania do otrzymania zezwolenia). Zezwolenie na pracę wygasa natomiast z mocy prawa z dniem, w którym udzielono cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt stały albo zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w związku z wykonywaniem pracy u tego samego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi i na tym samym stanowisku (art. 88m ustawy o promocji zatrudnienia). Ustawa zmieniająca nie wprowadziła zmian w tym zakresie.

3.4. Brak obowiązku posiadania zezwolenia

Zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę przysługuje na podstawie art. 87 ust. 1 pkt 1-11d i pkt 13 oraz ust. 2 i 3 ustawy o promocji zatrudnienia (m.in. dotyczy to osób, które posiadają status uchodźcy nadany w Polsce czy zezwolenie na pobyt stały w naszym kraju) oraz § 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Od 29 stycznia 2022 r. do grupy zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę w Polsce dołączyli obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy:

• korzystali z prawa pobytu w państwie członkowskim zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego i w dalszym ciągu w nim mieszkają,
• korzystali z uprawnień pracowników przygranicznych co najmniej w jednym państwie członkowskim zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego i w dalszym ciągu z nich korzystają.

Zwolnienie to dotyczy także członków ich rodzin (art. 87 ust. 1 pkt 9a ustawy o promocji zatrudnienia dodany przez art. 3 pkt 4 lit. a ustawy zmieniającej).

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 5a, art. 87, art. 88-88za, art. 90, art. 90d ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91

• art. 3, art. 15 ust. 1, art. 17 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz o zmianie niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2022 r. poz. 91

• art. 98 ust. 1, art. 114 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2354; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91

• art. 9¹, art. 23^1a ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162

• art. 3, art. 15g ust. 8, art. 15x ust. 1, art. 15zf ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2495

• art. 127-140 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2052

• załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1845

• rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 7 grudnia 2017 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń - Dz.U. z 2017 r. poz. 2345

• § 2-3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości wpłat dokonywanych w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pracę sezonową oraz złożeniem oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy - Dz.U. z 2017 r. poz. 2350

• § 2 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi - Dz.U. z 2017 r. poz. 2349

• § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2291

Jadwiga Sztabińska

prawnik specjalizujący się w prawie pracy, w tym z zakresu sfery budżetowej